Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
André Mandryckx
André Mandryckx (soms ook gespeld Manderyckx of Mandrycxs) (Gent 27 juli 1915 - Lübecker Bocht 3 mei 1945)[1] was een Belgisch communistisch advocaat en lid van het Belgisch verzet in de Tweede Wereldoorlog).
Levensloop
Interbellum
In 1938 schreef Mandrycxs zich in voor de studie Rechten aan de Universiteit Gent. Hij werd er secretaris van de socialistische studentenorganisatie. Hij probeerde het taalminnend studentengenootschap 't zal wel gaan een radicalere antifascistische richting te geven.
Verder was hij lid van de communistische jeugdvereniging Revolutionaire Volksjeugd die tijdens de bezetting ontstond (1941).[2]
In het voorjaar van 1940 werd hij lid van de Kommunistische Partij van België.
Tweede Wereldoorlog
Op de eerste dag van de Tweede Wereldoorlog liet de Belgische regering een tiental vooraanstaande Gentse communisten arresteren, onder wie Cyriel Verkest (met verder onder meer ook senator Ferdinand Minnaert, Kamiel Van Acker, Leander Ghyselinck, Oscar van den Sompel, Louis D'Haese en Gerard Van Moerkerke). Het gezelschap werd na enkele dagen op transport gezet naar Zuid-Frankrijk, maar het transport werd net over de grens met Frankrijk ingehaald door de snel oprukkende Duitse troepen. De gevangenbewaarders lieten de gevangen hierop vrij en na een voettocht van ca. 20 dagen kwamen ze terug in Gent aan.
Mandryckx zelf werd ook door de Duitsers gevangengenomen en opgesloten in de gevangenis van Sint-Gillis. Hij werd na enige tijd vrijgelaten en wist zijn studie in 1940 succesvol te af te ronden.
Hij was de leidende figuur bij de uitgave van het communistische sluikblad Londen-Moskou. Op 22 juni 1941 werd Mandryckx opnieuw door de Duitsers gearresteerd tijdens Operatie Sonnenwende, een actie om communisten op te pakken voor de start van Operatie Barbarossa. De Duitsers hadden immers schrik dat de lokale communisten in contact stonden met de Russen. De andere leden van Londen-Moskou gaven na zijn arrestatie nog een nieuw nummer uit, in de hoop alle verdenking op Mandryckx weg te werken.
Tijdens zijn gevangenschap werd Mandryckx ondervraagd en gemarteld. Op 22 september 1941 werd hij naar het concentratiekamp Neuengamme gedeporteerd.[3] Hij bleef politiek actief en werd in het kamp de opvolger van Julien Lahaut als leider van het Belgische Solidariteits- en Verzetscomité.[4][5][6]
In Neuengamme kreeg hij door zijn talenkennis een kantoorjob. Hij hielp hierbij gevangenen bij het vertalen van hun verklaringen. Toen dit bekend raakte bij de Duitsers werd hij verplicht handenarbeid uit te voeren. In 1943 kreeg hij echter opnieuw een kantoorjob, ditmaal bij het ’arbeidsbureau’, waar hij mee de werkopdrachten moest verdelen. In die positie kon hij bijvoorbeeld zwakkere of zieke gevangenen lichter werk geven. (De Duitsers maakte het niet veel uit, als het werk maar gebeurde.) Hierdoor heeft hij ongetwijfeld veel mensenlevens gered. Mandryckx maakte bij de werkindeling geen verschil naar politieke voorkeur of nationaliteit, wat hem kritiek opleverde en waarbij hij er door sommige landgenoten van werd beschuldigd andere nationaliteiten voor te trekken.
Mandryckx redde in het kamp het leven van de Russische soldaat Sergei Kartashev die door de SS ter dood veroordeeld was wegens opruiing. Mandryckx verwisselde zijn papieren met die van een net overleden Russische gevangene. Karthasev kreeg vervolgens een werkopdracht in het bijkamp Salzgitter-Drütte zodat de SS’ers niet konden opmerken dat hij nog in het kamp rondliep.
In september 1944 werden zijn activiteiten in het kamp duidelijk voor de Duitsers, waarna hij werd overgeplaatst naar Husum-Schwesing en later naar Ladelund. De werkomstandigheden waren hier zwaarder dan in Neuengamme. Mandryckx kreeg er tuberculose.
Op het eind van de oorlog werd het kamp Neuengamme ontruimd omdat de geallieerde legers in aankomst waren. Na een dodenmars werd hij uiteindelijk op het schip Cap Arcona gezet, dat na een diplomatieke deal de gevangenen naar Zweden had moeten voeren. Alle schepen in de Lübecker Bocht, waaronder de Cap Arcona, werden door de Engelsen gebombardeerd omdat de Engelsen dachten dat de schepen dienden voor het vervoer van Duitse troepen. De Cap Arcona was een van de schepen die zonken. 90% van de opvarenden kwam hierbij om, onder wie Mandryckx.
Na de oorlog werd hem het statuut van politiek gevangene geweigerd.[7]
Bronnen, noten en/of referenties
|
