Allocatie

Allocatie is de verdeling van schaarse middelen over diverse doelen. Het is een kernbegrip uit de economie, maar wordt ook wel in een meer technische betekenis gebruikt, zoals voor computers en telecommunicatie, of een wiskundige zoals bij sommige methoden om te stemmen ('allocation voting').

De middelen die het betreft zijn veelal productiefactoren, dan wel financiële middelen, tijd of scores.

Het begrip is zowel voor de macro-economie als de micro-economie relevant. Individuele bedrijven streven naar een optimale inzet van de tot hun beschikking staande middelen; nationale overheden streven naar een zo goed mogelijke verdeling over het land.

Economisch systeem

Hoe allocatie tot stand komt verschilt tussen economische systemen. In een geleide economie bepaalt de overheid hoe de beschikbare middelen worden ingezet. In een economie van de vrije markt worden de middelen toegewezen aan de hoogste bieder: het prijsmechanisme bepaalt.

In de meeste landen, waaronder België en Nederland, gaat men ervan uit dat geen van beide uitersten (in alle gevallen) tot een optimaal resultaat leidt. Men dan laveert tussen de wens, de bureaucratie te beperken, en de noodzaak om bij te sturen teneinde bepaalde politieke doelen te realiseren.

Een bedrijfsleiding staat voor soortgelijke keuzes als een overheid, en kan laveren tussen expliciete instructies en stimulering.

Manieren voor de overheid om de allocatie te beïnvloeden

De overheid beschikt over allerlei manieren om de allocatie van schaarse middelen, zoals arbeid en natuurlijke rijkdommen, in een gewenste richting te sturen, en toch gebruik te maken van de marktwerking. Voorbeelden hiervan zijn:

• belastingen en subsidies;
• spreidingsbeleid;
• verhandelbare emissierechten;
• advies voor opleiding en beroep;
• vrij handelsverkeer;
• sociale zekerheid.

Manieren voor een ondernemer om de allocatie te beïnvloeden

Een ondernemer heeft eveneens een aantal instrumenten tot zijn beschikking, zoals:

• het maken van plannen;
• investeringen in technologische ontwikkeling;
• het bevorderen van efficiëntie en het tegengaan van verspilling;
• voorraadvorming;
• schaalvergroting;
• training van personeel.

Enkele relevante begrippen

Meeropbrengst

De meeropbrengst is wat een extra hoeveelheid van een middel toevoegt aan de productie. Een bekende economische wetmatigheid is de Wet van de toe- en afnemende meeropbrengst. Het toevoegen van eenheden van een middel zal volgens deze wet eerst een meer dan evenredige bijdrage leveren aan de productie, maar blijft men meer van hetzelfde middel toevoegen, dan zal dat uiteindelijk weinig extra's meer opleveren. Een van de gevolgen van deze wet is dat de schaalgrootte van een bedrijf ertoe kan doen. Een groter bedrijf heeft voor hetzelfde product dan een ander productieproces nodig.

Substitutie

Substitutie is de vervanging van het ene middel door een ander, alternatief middel, waarbij het doel (het product dat wordt gemaakt) hetzelfde blijft. Sommige middelen zijn goed substitueerbaar (inwisselbaar), maar andere zijn elkaars complement: als van het een meer wordt gebruikt, dan is ook het ander nodig. Ook producten kunnen onderling substitueerbaar zijn, zodat bij een tekort aan sommige middelen vaak toch het gewenste doel kan worden bereikt.

Homeostase

Van homeostase is sprake als een allocatiesysteem (of een ander systeem) zichzelf in stand houdt en niet voortdurend hoeft te worden ingegrepen. Dat geldt bijvoorbeeld als de vorming zodanig plaatsvindt dat de markt in evenwicht komt.

Marktimperfectie

Als een productiemiddel heterogeen is, zoals arbeid, of grondstoffen waarbij de kwaliteit kan verschillen, en de informatie hierover niet volledig en terstond beschikbaar is, kan het zijn dat vragers en aanbieders van zo'n middel elkaar in onvoldoende mate vinden en niet alle allocatiemogelijkheden worden benut. Hetzelfde kan gebeuren als de vrije prijsvorming wordt belemmerd. Men spreekt dan van marktimperfectie. Marktimperfectie kan een middel betreffen, maar ook een product.

Productiefunctie

Een productiefunctie is een wiskundige formule die aangeeft hoeveel er bij bepaalde hoeveelheden en combinaties van productiefactoren (zoals arbeid, kapitaalgoederen, grondstoffen en energie) kan worden geproduceerd. Een dergelijke functie heeft vaak een centrale rol in een macro-economisch model.

Referenties

Referenties: