Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Koriander: verschil tussen versies
(Herwerkte MIX van delen uit http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Koriander&oldid=31039861 + http://de.wikipedia.org/w/index.php?title=Echter_Koriander&oldid=103707792) |
(stukje van Engelse Wikipedia: http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Coriander&oldid=496018552) |
||
| Regel 5: | Regel 5: | ||
| afbeeldingtekst= Koriander, bladeren (gedroogd), hele zaadjes en ketoembar (poedervorm) | | afbeeldingtekst= Koriander, bladeren (gedroogd), hele zaadjes en ketoembar (poedervorm) | ||
| rijk= [[Planten|''Plantae'']] (Planten) | | rijk= [[Planten|''Plantae'']] (Planten) | ||
| stam= ''[[Embryophyta]]'' (Landplanten) | | stam= ''[[Embryophyta]]'' (Landplanten) | ||
| klasse= ''[[Spermatopsida]]'' (Zaadplanten) | | klasse= ''[[Spermatopsida]]'' (Zaadplanten) | ||
| clade1= [[Bedektzadigen]] | | clade1= [[Bedektzadigen]] | ||
| clade2= [['nieuwe' Tweezaadlobbigen]] | | clade2= [['nieuwe' Tweezaadlobbigen]] | ||
| clade4= [[Campanuliden]] | | clade4= [[Campanuliden]] | ||
| orde= ''[[Apiales]]'' | | orde= ''[[Apiales]]'' | ||
| familie= ''[[Apiaceae]]'' (Schermbloemenfamilie) | | familie= ''[[Apiaceae]]'' (Schermbloemenfamilie) | ||
| geslacht= ''[[Coriandrum]]'' | | geslacht=''[[Coriandrum]]'' | ||
| taxon= [[Soort]] | | taxon= [[Soort]] | ||
| w-naam= ''Coriandrum sativum'' | | w-naam= ''Coriandrum sativum'' | ||
| auteur= [[L.]] | | auteur= [[L.]] | ||
| datum= 1753 | | datum= 1753 | ||
| afbeeldingII= Illustration Coriandrum sativum0.jpg | | afbeeldingII= Illustration Coriandrum sativum0.jpg | ||
| afbeeldingIItekst= | | afbeeldingIItekst= | ||
}} | }} | ||
'''Koriander''' (''Coriandrum sativum'') is een eenjarige plant uit de [[schermbloemenfamilie]] (''Apiaceae''). De plant wordt gebruikt als geneeskrachtige plant en als specerij. Het is de enige soort in het geslacht ''[[Coriandrum]]''. | '''Koriander''' (''Coriandrum sativum'') is een eenjarige plant uit de [[schermbloemenfamilie]] (''Apiaceae''). De plant wordt gebruikt als geneeskrachtige plant en als specerij. Het is de enige soort in het geslacht ''[[Coriandrum]]''. | ||
| Regel 38: | Regel 37: | ||
===Medicinaal gebruik=== | ===Medicinaal gebruik=== | ||
Sinds de oudheid wordt koriander bijvoorbeeld in Egypte reeds gebruikt in de [[plantengeneeskunde]]. De etherische oliën werken eetlustbevorderend, verteringsbevorderend, helpen tegen krampen en verzachten maag- en darmproblemen.<ref name="Theiler2000" /> Koriander is bestanddeel van vele medicijnen tegen maag- en darmstoringen. Koriander werkt echter milder dan komijn of venkel. De gedroogde zaadjes worden platgedrukt om er de oliën uit te kunnen gebruiken.<ref name="Schlicker2007">H. Schlicher, S. Kammerer en T. Wegener: ''Leitfaden Phytotherapie'', Ausgabe 3, Elsevier,Urban&FischerVerlag, 2007, p. 154-155, ISBN 978-3-437-55342-4.</ref> Koriander wordt ook bij dieren tegen winderigheid gebruikt.<ref name="Wynn2007">S. G. Wynn en B. Fougère: ''Veterinary herbal medicine'', Elsevier Health Sciences, 2007, p. 67, ISBN 978-0-323-02998-8.</ref> Volgens een Zwitserse statistiek reageren 15% van de mensen met allergieën gevoelig op koriander.<ref name="Jäger2008">L. Jäger: ''Nahrungsmittelallergien und -intoleranzen: Immunologie- Diagnostik- Therapie- Prophylaxe'', Ausgabe 3, Elsevier,Urban&FischerVerlag, 2008, S. 189, ISBN 978-3-437-21362-5.</ref> Bij gevoelige mensen kan het plantensap, samen met inwerking van licht op de huid tot een fotoallergische huidreactie veroorzaken.<ref name="Fritsche2009">R. Fritzsche et al.: Handbuch des Arznei- und Gewürzpflanzenbaus - Grundlagen, Band 1, | Sinds de oudheid wordt koriander bijvoorbeeld in Egypte reeds gebruikt in de [[plantengeneeskunde]]. Koriander bevat, zoals vele kruiden, [[antioxidant]]en, die het bederven van voedsel kunnen verlangzamen of verhinderen. Volgens een studie bevatten zowel de zaden als de bladeren antioxidanten, maar hadden de bladeren een sterker effect.<ref>Wangensteen, H.; Samuelsen, A. B.; Malterud, K. E. (2004). [http://dx.doi.org/10.1016%2Fj.foodchem.2004.01.047 ’Antioxidant activity in extracts from coriander’]. Food Chemistry 88 (2): 293.</ref> | ||
Chemische die van korianderbladeren werden afgeleid hadden antibacteriële werking tegen ''[[Salmonella choleraesuis]]''. Het werd vastgesteld dat deze werking voor een deel veroorzaakt wordt door de werking als as niet-ionische [[oppervlakte-actieve stof]].<ref>Kubo, I.; Fujita, K. I.; Kubo, A.; Nihei, K. I.; Ogura, T. (2004). [http://dx.doi.org/10.1021%2Fjf0354186 ’Antibacterial Activity of Coriander Volatile Compounds against Salmonella choleraesuis’]. Journal of Agricultural and Food Chemistry 52 (11): 3329–3332.</ref> | |||
Koriander werd in Iran in de [[volksgeneeskunde]] gebruikt tegen angsten en slapeloosheid. Experimenten met muizen ondersteunen het gebruik tegen angsten [[anxiolyticim]].<ref>{{cite journal|title=Coriandrum sativum: evaluation of its anxiolytic effect in the elevated plus-maze|author=Emamghoreishi M, Khasaki M, Aazam MF|year=2005|journal=Journal of Ethnopharmacology|volume=96|issue=3|pages=365–370|pmid=15619553|doi=10.1016/j.jep.2004.06.022}}</ref> In de traditionele Indische geneeskunde worden korianderzaden gebruikt als [[diureticum]] door een gelijk aantal korianderzaad en komijnzaad te koken, te laten afkoelen en het aftreksel ervan te drinken.<ref>{{cite web|url=http://www.hashmi.com/coriander.html|author=Dawakhana, H|year=2007|title=Coriander: Cure from the Kitchen|publisher=hashmi.com|accessdate=2007-07-18}}</ref> | |||
De etherische oliën werken eetlustbevorderend, verteringsbevorderend, helpen tegen krampen en verzachten maag- en darmproblemen.<ref name="Theiler2000" /> Koriander is bestanddeel van vele medicijnen tegen maag- en darmstoringen. Koriander werkt echter milder dan komijn of venkel. De gedroogde zaadjes worden platgedrukt om er de oliën uit te kunnen gebruiken.<ref name="Schlicker2007">H. Schlicher, S. Kammerer en T. Wegener: ''Leitfaden Phytotherapie'', Ausgabe 3, Elsevier,Urban&FischerVerlag, 2007, p. 154-155, ISBN 978-3-437-55342-4.</ref> Koriander wordt ook bij dieren tegen winderigheid gebruikt.<ref name="Wynn2007">S. G. Wynn en B. Fougère: ''Veterinary herbal medicine'', Elsevier Health Sciences, 2007, p. 67, ISBN 978-0-323-02998-8.</ref> Volgens een Zwitserse statistiek reageren 15% van de mensen met allergieën gevoelig op koriander.<ref name="Jäger2008">L. Jäger: ''Nahrungsmittelallergien und -intoleranzen: Immunologie- Diagnostik- Therapie- Prophylaxe'', Ausgabe 3, Elsevier,Urban&FischerVerlag, 2008, S. 189, ISBN 978-3-437-21362-5.</ref> Bij gevoelige mensen kan het plantensap, samen met inwerking van licht op de huid tot een fotoallergische huidreactie veroorzaken.<ref name="Fritsche2009">R. Fritzsche et al.: Handbuch des Arznei- und Gewürzpflanzenbaus - Grundlagen, Band 1, Verein für Arznei- und Gewürzpflanzen SALUPLANTA e.V., Bernburg, 2009, p. 171-173, ISBN 978-3-935971-34-8. </ref> | |||
=== Cosmetica === | === Cosmetica === | ||
Wegens zijn warme en aromatische geur wordt koriander ook in parfums gebruikt. Het wordt er voornamelijk gebruikt om de geur van de ingrediënten af te ronden en te harmoniseren. De bladeren ruiken naar wantsen, de bessen naar anijs.<ref name="Bährle2007">M. Bährle-Rapp: ''Springer Lexikon Kosmetik und Körperpflege'', | Wegens zijn warme en aromatische geur wordt koriander ook in parfums gebruikt. Het wordt er voornamelijk gebruikt om de geur van de ingrediënten af te ronden en te harmoniseren. De bladeren ruiken naar wantsen, de bessen naar anijs.<ref name="Bährle2007">M. Bährle-Rapp: ''Springer Lexikon Kosmetik und Körperpflege'', derde oplage, Springer Verlag, 2007, p. 129, ISBN 978-3-540-71094-3.</ref> | ||
==Weblink== | ==Weblink== | ||
Versie van 5 jun 2012 15:30
| Koriander | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Koriander, bladeren (gedroogd), hele zaadjes en ketoembar (poedervorm) Koriander, bladeren (gedroogd), hele zaadjes en ketoembar (poedervorm) | |||||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| Soort | |||||||||||||||||||
| Coriandrum sativum L. (1753) | |||||||||||||||||||
| Bestand:Illustration Coriandrum sativum0.jpg |
Koriander (Coriandrum sativum) is een eenjarige plant uit de schermbloemenfamilie (Apiaceae). De plant wordt gebruikt als geneeskrachtige plant en als specerij. Het is de enige soort in het geslacht Coriandrum.
Naamgeving
De naam coriandrum en koriander zijn afgeleid van de Griekse woorden koris (wantse) en amon of aneson (anijs).[1] De plant wordt ook wel ’wantsenkruid’ genoemd, en via de Indonesische keuken kennen we het ook als ’ketoembar’.
Toepassingen
Culinair
Koriander wordt vaak gebruikt in de keukens van het Midden-Oosten, Middellands Zeegebied, India, Indonesië en andere Zuidoost-Aziatische landen, China, Latijns-Amerika en Afrika.
Alle delen van de plant zijn eetbaar, maar vooral de verse bladeren en de gedroogde zaden worden in de keuken gebruikt. De smaak van de zaden en van de verse bladeren is sterk verschillend. Sommigen beschrijven de smaak als een lichte zeepsmaak; voor anderen lijkt de smaak op peterselie, maar met meer citroeninvloeden. Sommigen ervaren de smaak echter als afstotend.
De zaden worden zowel volledig gebruikt als in gemalen vorm. In poedervorm noemt men de specerij ook ketoembar. Wanneer geen korianderzaad beschikbaar is, kan men in de plaats ervan karwijzaad nemen.
België en Nederland
Koriander wordt in België en Nederland voornamelijk gebruikt in gerechten van buitenlandse oorsprong. Vroeger werd koriander in de Belgische en Nederlandse keuken. In bepaalde Belgische biertypes (donker bier of witbier) wordt het soms nog als smaakmaker gebruikt (gruut).
Medicinaal gebruik
Sinds de oudheid wordt koriander bijvoorbeeld in Egypte reeds gebruikt in de plantengeneeskunde. Koriander bevat, zoals vele kruiden, antioxidanten, die het bederven van voedsel kunnen verlangzamen of verhinderen. Volgens een studie bevatten zowel de zaden als de bladeren antioxidanten, maar hadden de bladeren een sterker effect.[2]
Chemische die van korianderbladeren werden afgeleid hadden antibacteriële werking tegen Salmonella choleraesuis. Het werd vastgesteld dat deze werking voor een deel veroorzaakt wordt door de werking als as niet-ionische oppervlakte-actieve stof.[3]
Koriander werd in Iran in de volksgeneeskunde gebruikt tegen angsten en slapeloosheid. Experimenten met muizen ondersteunen het gebruik tegen angsten anxiolyticim.[4] In de traditionele Indische geneeskunde worden korianderzaden gebruikt als diureticum door een gelijk aantal korianderzaad en komijnzaad te koken, te laten afkoelen en het aftreksel ervan te drinken.[5]
De etherische oliën werken eetlustbevorderend, verteringsbevorderend, helpen tegen krampen en verzachten maag- en darmproblemen.[6] Koriander is bestanddeel van vele medicijnen tegen maag- en darmstoringen. Koriander werkt echter milder dan komijn of venkel. De gedroogde zaadjes worden platgedrukt om er de oliën uit te kunnen gebruiken.[7] Koriander wordt ook bij dieren tegen winderigheid gebruikt.[8] Volgens een Zwitserse statistiek reageren 15% van de mensen met allergieën gevoelig op koriander.[9] Bij gevoelige mensen kan het plantensap, samen met inwerking van licht op de huid tot een fotoallergische huidreactie veroorzaken.[10]
Cosmetica
Wegens zijn warme en aromatische geur wordt koriander ook in parfums gebruikt. Het wordt er voornamelijk gebruikt om de geur van de ingrediënten af te ronden en te harmoniseren. De bladeren ruiken naar wantsen, de bessen naar anijs.[11]
Weblink
- Koriander (Coriandrum sativum) op SoortenBank.nl (gebaseerd op de 22e, voorlaatste, druk van de Heukels)
- Neerlandstuin.nl
- º J. Becker-Dillingen, Handbuch des gesamten Gemüsebaues, einschliesslich der Küchenkräuter, zesde oplage, P. Parey, 1956, p. 685-686.
- º Wangensteen, H.; Samuelsen, A. B.; Malterud, K. E. (2004). ’Antioxidant activity in extracts from coriander’. Food Chemistry 88 (2): 293.
- º Kubo, I.; Fujita, K. I.; Kubo, A.; Nihei, K. I.; Ogura, T. (2004). ’Antibacterial Activity of Coriander Volatile Compounds against Salmonella choleraesuis’. Journal of Agricultural and Food Chemistry 52 (11): 3329–3332.
- º Emamghoreishi M, Khasaki M, Aazam MF (2005). Coriandrum sativum: evaluation of its anxiolytic effect in the elevated plus-maze. Journal of Ethnopharmacology 96 (3): 365–370. DOI:10.1016/j.jep.2004.06.022.
- º Dawakhana, H (2007). Coriander: Cure from the Kitchen. hashmi.com. Geraadpleegd op 2007-07-18.
- º Citefout: Onjuist label
<ref>; er is geen tekst opgegeven voor referenties met de naamTheiler2000 - º H. Schlicher, S. Kammerer en T. Wegener: Leitfaden Phytotherapie, Ausgabe 3, Elsevier,Urban&FischerVerlag, 2007, p. 154-155, ISBN 978-3-437-55342-4.
- º S. G. Wynn en B. Fougère: Veterinary herbal medicine, Elsevier Health Sciences, 2007, p. 67, ISBN 978-0-323-02998-8.
- º L. Jäger: Nahrungsmittelallergien und -intoleranzen: Immunologie- Diagnostik- Therapie- Prophylaxe, Ausgabe 3, Elsevier,Urban&FischerVerlag, 2008, S. 189, ISBN 978-3-437-21362-5.
- º R. Fritzsche et al.: Handbuch des Arznei- und Gewürzpflanzenbaus - Grundlagen, Band 1, Verein für Arznei- und Gewürzpflanzen SALUPLANTA e.V., Bernburg, 2009, p. 171-173, ISBN 978-3-935971-34-8.
- º M. Bährle-Rapp: Springer Lexikon Kosmetik und Körperpflege, derde oplage, Springer Verlag, 2007, p. 129, ISBN 978-3-540-71094-3.