Fout

Het woord fout kan verschillende betekenissen hebben. Meestal gaat het over een afwijking van een situatie ten opzichte van de ideale situatie. Inzake het maken van een fout gebruikt men ook de termen fouteren en foutief, en inzake geen (gemaakte) fouten de term foutloos.
Fouten kunnen een voortvloeisel zijn van ondermeer :

• Een gebrek aan concentratie.

  

• Verkeerd gefocust zijn (ook : tunnelvisie, perspectief).
• Geen of onvoldoende benodigde kennis / informatie (ook : eigenwijs / naïef zijn).
• Geen of onvoldoende (werk)ervaring.
• Niet goed of onvoldoende voorbereidend werk, ontwerp, inschatting (onderschatting) enz.
• Niet-goede ontwikkeling of groei inzake biologie (bijvoorbeeld door : erfelijke eigenschappen).
• Onverantwoordelijk, dwars of opstandig zijn (bijvoorbeeld : niet luisteren).
• Bewust fout of verboden handelen voor bijvoorbeeld geldelijk gewin of eigenbelang.

Statistiek

Een statistische fout is het verschil tussen enerzijds de berekende, geschatte of gemeten waarde en anderzijds de echte of theoretisch correcte waarde (zie Statistische toets). Fouten zijn onder te verdelen in toevallige of stochastische fouten, systematische fouten en blunders. Om nauwkeurigheden onderling te kunnen vergelijken, moet bekend zijn volgens welke standaard deze zijn opgegeven.

Toevallige fouten

Bij toevallige fouten is de gemiddelde fout nul. Bij voldoende waarnemingen zullen deze fouten zich volgens de normale verdeling rond de werkelijke waarde, de verwachting μ, vormen. Hierbij geldt dat bij meer metingen de normale verdeling steeds beter gevolgd gaat worden en dat het gemiddelde de werkelijke waarde steeds beter benaderd. Doordat veel waarnemingen afgerond worden, zal er ook sprake zijn van een uniforme verdeling.

Systematische fouten

Bij systematische fouten kan de werkelijke waarde niet op deze manier worden gevonden. Het gemiddelde zal een afwijking hebben met de grootte van de systematische fout. Als een systematische fout vastgesteld is, kan deze gecorrigeerd worden, wat bij een toevallige fout niet opgaat. Deze fout kan echter niet altijd vastgesteld worden en zal dan als toevallige fout verwerkt worden.

Blunders

Blunders zijn moeilijk te definiëren en kunnen bestaan bestaan uit technisch of menselijk falen zoals verkeerde aflezing, het invoeren van een verkeerde waarde en andere fouten die niet onder de andere twee zijn onder te brengen. Als de gemiddelde grootte van de fouten bekend zijn, kan een blunder eerder herkend worden. Een goede gewoonte is om de meting met een ander systeem te controleren.

Experimentele wetenschap

Bij een wetenschappelijke meting van natuurkundige grootheden worden statistische en systematische fouten gemaakt. De statistische fout is te wijten aan willekeurige fluctuaties en onnauwkeurigheden in de meetapparatuur, terwijl systematische fouten veroorzaakt worden door niet-willekeurige fout; bij nader onderzoek kan men deze fout bepalen en zo de meetgegevens corrigeren.

Een statistische fout wordt genoteerd met het teken ±. De afstand van Amsterdam naar Brussel is bijvoorbeeld 176 ± 0,5 km, waarmee men aangeeft dat de juiste waarde ergens tussen 175,5 en 176,5 km ligt. De fout is dan 0,5 km. Met het woord 'fout' geeft men niet aan dat de waarde onjuist is, maar alleen dat de nauwkeurigheid beperkt is.

Wordt de fout niet vermeld, dan mag men aannemen dat de fout de helft is van het laatste significante cijfer. Zou men schrijven dat de afstand 176 km is, zonder dat de fout wordt vermeld, dan is de fout kennelijk 0,5 km. Daarom is 176 km niet hetzelfde als 176.000 meter, want daarmee geeft men aan dat de afstand tot op een halve meter nauwkeurig is gemeten.

Taalkunde

Uit vrees een taalkundige fout te maken, maakt men soms juist hypercorrecte fouten. Soms maakt een spreker opzettelijk een fout (bekend als correctio) om zo meer de aandacht te trekken. Ook kennen we fouten die doorgaans per ongeluk worden begaan: de spelfout en de grammaticafout. Wanneer men een tekst met een dusdanige fout citeert wordt gewoonlijk de uitdrukking (sic) achter het woord met de fout geplaatst.

arbeid / werk

Onjuistheden in enig werk noemt men een gemaakte fout of iets dat fout gemaakt is.

Bouwwerken

In de civiele techniek wordt een fout bij bouwwerken die tot gevolg heeft dat de beoogde kwaliteit niet wordt behaald, een bouwfout genoemd.

Geneeskunde

Een medische fout is een fout die door een verpleegkundige of arts veroorzaakt werd bij een patiënt.

Computers / software

Een computercrash kan te wijten zijn aan de computer zelf, maar vaak ligt de oorzaak bij de programmeurs, of de gebruikers van bepaalde software.

Een fout in een computerprogramma wordt ook bug genoemd.

Sport

Bij sporten kan men ook fouten maken, zoals een misslag of een bepaalde vergissing (feil).

Zedenlijkheid

Inzake zedenlijkheid maakt men ook fouten, welke een zedelijk gebrek worden genoemd (ieder mens heeft fouten).

Tweede Wereldoorlog

Fout was in de Tweede Wereldoorlog een aanduiding voor mensen die samenwerkten met de Duitse bezetters, bijvoorbeeld leden van de NSB. Uiteraard werd dit woord alleen door de 'goeden' gebruikt.

• Zie ook: Goed en fout in de Tweede Wereldoorlog

Niet goed

Foute mannen zijn mannen waar vrouwen niet op zouden moeten vallen, omdat ze in bepaalde opzichten niet goed zouden zijn, maar blijkbaar zijn ze toch interessant. Men gebruikt hierbij ook de termen mis en foutief.

Een foute film is een film die niet echt goed is, maar ook niet echt slecht. Meestal is sprake van een cult status.

Zie ook

• Fout-positief en fout-negatief (ook wel vals positief en vals negatief).
• Blunder
• Trial & error
• IJken
• Spellingscorrectie
• Typefout
• Foutmarge
• Foutparkeerder of -parkeerster, foutparkeren.
• Goed (doorverwijzing).

Noten