Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Verstedelijking
| Binnenlandse migratie in Nederland | |
|
Verstedelijking oftewel urbanisatie (Romaans) is de geleidelijke uitbreiding van steden, als gevolg van bevolkingsgroei en veranderingen in het levenspatroon van de bevolking. Meestal gaat verstedelijking ten koste van landbouw- of natuurgebieden. (andere uitleg: de groei van het aantal stadsbewoners in een bepaald gebied, meestal gepaard gaand met de krimp van het aantal bewoners op het platteland en in dorpen.)
Geschiedenis en oorzaken
Hoewel er nog in de oudheid zeer grote steden bestonden (b.v. Rome anno 100 n.C. : 650.000 inwoners) kon pas ten tijde van de industriële revolutie de grote groei van de steden beginnen. Betere landbouwtechnieken lieten toe met kleinere mankracht grotere opbrengsten te realiseren, waardoor meerdere mensen buiten landbouw (in industrie dus) tewerkgesteld konden worden. Dankzij ontwikkelingen binnen het domein van vervoer werden de steden minder afhankelijk van hun directe omgeving, want het voedsel voor het groeiende aantal stedelingen kon van grotere afstand aangevoerd worden. Tegelijkertijd eisten fabrieken steeds meer arbeiders. Verstedelijking was dus tegelijkertijd zowel het gevolg als de oorzaak van de industriële revolutie.
Om een voorbeeld te geven: de bevolking van Londen groeide tussen de 15de en het begin van 19de eeuw van 45 duizend tot 865 duizend inwoners. Tegelijkertijd groeide het aandeel stedelingen in de totale wereldbevolking : in het begin van 19de eeuw woonden er wereldwijd 20,3 miljoen mensen in de steden (3% van de totale wereldbevolking), in 1900 - 224,4 miljoen (13,6%), in 1950 - 729 miljoen (28,8%), in 1980 - 1821 miljoen (41,1%).
De verstedelijking heeft grote invloed op het leefpatroon van de mensen gehad. In plaats van traditionele patriarchale plattelandsgezinnen, waar meerdere generaties onder één dak woonden, kwam er een gezin bestaande uit een man, zijn vrouw en hun kinderen. Dat heeft ook in meer individualisme geresulteerd (want familiebanden werden losser).
In Europa en Noord-Amerika werd het eerste stadium van verstedelijking tegen jaren '30-'50 voltooid. In sommige Latijns-Amerikaanse landen is zij bijna voltooid, in andere Latijns-Amerikaanse en Aziatische landen is zijn nog volop op de gang (denk aan de krottenwijken waar vroegere boeren in hoop op beter leven komen wonen). In vele Afrikaanse landen is de verstedelijking (nog) niet begonnen.
Suburbanisatie
Toch wil het niet zeggen dat sinds de jaren vijftig de evolutie van verstedelijking in Europa en Amerika gestopt is. Na het eerste stadium komt de tweede die onder de naam suburbanisatie (van suburb, Engels voor buitenwijk) bekend is. Nu gaat de mensenstroom in andere richting. Mensen willen uit de stad om gebrek aan ruimte, lawaai, luchtvervuiling en dergelijke te ontvluchten (stadsvlucht). Hoewel mensen dus ogenschijnlijk buiten de stad gaan wonen, is dit proces ook een resultaat en een onderdeel van verstedelijking, want de voorstadsinwoners zijn zeker geen plattelandsmensen van vroeger. Ze doen niet aan landbouw (hoogstens een tuintje met wat bloemen), en ze zijn nog steeds afhankelijk van de stad, die nog steeds hen "bedient" in werkgelegenheid, onderwijs en cultuur.
Gevolgen voor het milieu
Verstedelijking lijkt op het eerste gezicht slecht te zijn voor het milieu. Men ziet veel verkeer, asfalt, productie van fijn stof, en relatief weinig groen. Echter als je kijkt naar het effect van verstedelijking op het milieu vanuit een relatief perspectief dan wordt duidelijk dat het tegenovergestelde juist waar is. In stedelijke gebieden is per inwoner de hoeveelheid asfalt, het aantal personenauto's en het oppervlakte bebouwd terrein een aanzienlijk stuk lager dan in niet-stedelijke gebieden. In onderstaande figuur is duidelijk de relatie te zien van de individuele impact van inwoners van Nederlandse gemeentes op het milieu en stedelijkheid.
Verstedelijking heeft vaak nadelige gevolgen voor de waterhuishouding in een gebied. De neerslag die er valt kan niet langer in de bodem infiltreren en komt versneld tot afstroming in de rivieren en beken die het gebied doorkruisen. Die krijgen daardoor te maken met hogere debieten, waardoor de kans op overstromingen en dijkdoorbraken in de benedenloop van de rivier groter wordt.
Bibliografie
- Vries, J. de (1984): European Urbanization, 1500-1800, Cambridge Massachusetts;
- Hohenberg, P.M.; Lees, L.H. (1995): The Making of Urban Europe, 1000-1950, Cambridge, oorspr. 1985;
- Benevolo, L. (1993): De Europese stad, Amsterdam, oorspr. Italiaans.
Zie ook
Externe link
urbansciences.eu (officiële engelstalige site, gesubsidieerd door NWO en onder leiding van hoogleraar architectuurgeschiedenis Prof. Dr. Ed Taverne)
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Urbanization op Wikimedia Commons.
