Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Eenden
Zie ook : eend (doorverwijzing), voor andere betekenissen van "eend".
| Eenden | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Een vrouwtjes- en een mannetjes-wilde eend (Anas platyrhynchos). | |||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||
| |||||||||||
| Onderfamilies | |||||||||||
| '' |
Eend is de algemene naam voor een aantal soorten vogels uit de familie van eendachtigen (Anatidae). Alle soorten uit de Anatidae worden "eenden" genoemd, behalve de soorten uit de onderfamilie Anserinae, de ganzen en zwanen. Eenden zijn hoofdzakelijk aquatische vogels, meestal kleiner dan hun verwanten, de zwanen en de ganzen, met een kortere nek, en kunnen in zowel zoet als zout water worden gevonden. De Tadorninae, waartoe onder andere de bergeend behoort, houden het midden tussen de ganzen en zwanen.
Eenden worden soms verward met verscheidene soorten niet verwante vogels met gelijkaardige vormen, zoals duikers, futen en rallen als meerkoet en waterhoen. Soms wordt met "eend" alleen vrouwtjeseenden bedoeld. Een mannetjeseend heet een "woerd". Een jonge eend wordt piel genoemd (daar zwemt een eend met pielen). In het algemeen worden jongen van kippen en eenden ook wel "pulletje" of "pulleke" genoemd. Een woerd van de Wilde eend, de meest voorkomende soort, is naast de kleur ook te herkennen aan enkele gekrulde veren op de staart (dit is niet altijd zichtbaar).
Eigenschappen
Eenden zijn watervogels. Ze hebben zwemvliezen en waterafstotende veren. De vrouwtjes bekleden het nest meestal met dons dat ze uit hun borst plukken. De jongen zijn nestvlieders. Ze verlaten het nest spoedig na het uitkomen. Eenden ruien hun slag- en staartpennen tegelijkertijd. Ze kunnen daardoor ongeveer 1 maand niet vliegen. Deze rui vindt plaats meteen na het broedseizoen. Bij de meeste soorten hebben de mannetjes een kleurig broedkleed, de vrouwtjes daarentegen schutkleuren. Alleen tijdens die korte ruiperiode hebben de mannetjes ook een camouflerend verenkleed (eclipskleed).
Eenden eten verschillende soorten voedsel, waaronder grassen, waterplanten, vissen, insecten, enz. Het geluid dat door eenden wordt gemaakt wordt "kwaken" genoemd.
Mannetjes van noordelijke soorten hebben vaak opvallend gevederte.
Sommige soorten eenden, hoofdzakelijk die in de gematigde en noordpoolgebieden, migreren; andere soorten doen dit niet en blijven het hele jaar in hetzelfde gebied. Weer andere soorten, in het bijzonder in Australië waar de regenval fragmentarisch en onregelmatig is, zijn nomadisch en zoeken tijdelijke meren en poeltjes op die zich na zware regen vormen.
Gebruik
In vele gebieden werd op wilde eenden gejaagd voor het vlees of voor het vermaak. Meestal gebeurde dit door de dieren te schieten; vroeger werden daarnaast (eendenkooien) gebruikt. Eendenvlees en -eieren worden in veel landen geconsumeerd. Donzen dekbedden bestaan uit de onderveren van de eidereend. Het wordt bijeengezocht uit hun nesten in voortplantingsgebieden waar de eenden de veren gebruiken om hun nesten te bedekken. Naast de mens zijn ratten de grootste vijanden van eenden.
Tegenwoordig leven eenden vaak juist dicht in de buurt van mensen, zoals bij water in de bebouwdekom van dorpen en steden en worden de eenden niet meer gejaagd maar gezien als leuke aanvulling op de leefomgeving. Zo wordt het bijvoorbeeld door sommigen als aardig tijdverdrijf gezien om "de eendjes te voeren" met overgebleven oud brood.
Fictieve eenden
De eend is al lang een dier dat veel gebruikt wordt in verhalen, in het bijzonder voor kinderen. Enkele voorbeelden:
- Donald Duck een populair stripfiguur (Disney)
- Het lelijke eendje door Hans Christian Andersen (eigenlijk niet een eendje, maar een zwaan)
- Daffy Duck van Warner Bros
- Alfred Jodocus Kwak van Herman van Veen
Taxonomie
De eenden zijn ingedeeld in verschillende onderfamilies van de eendachtigen en vertegenwoordigen dus niet een vaste taxonomische groep. Hier volgt de indeling van de vogels die als eenden bekendstaan:
Familie Eendachtigen (Anatidae)
- Onderfamilie: Anatinae
- Geslachten: Salvadorina, Malacorhynchus, Aix, Pteronetta, Cairina, Chenonetta, Nettapus, Amazonetta, Callonetta, Anas, Marmaronetta, Netta, Aythya, Polysticta, Somateria (eidereenden), Histrionicus, Melanitta, Clangula, Mergellus, Bucephala, Lophodytes, Mergus, Heteronetta, Biziura, Oxyura
- Onderfamilie: Tadorninae
- Geslachten: Hymenolaimus, Merganetta, Tachyeres, Sarkidiornis, Tadorna
- Onderfamilie: Stictonettinae
- Geslacht: Stictonetta
Soorten
Enkele bekende eendensoorten zijn:
- Grondeleenden
- Hartlaubs eend Pteronetta hartlaubii
- Carolina-eend of houteend Aix sponsa
- Mandarijneend Aix galericulata
- Pijlstaart Anas acuta
- Slobeend Spatula clypeata
- Wilde eend Anas platyrhynchos
- Smient Mareca penelope
- Amerikaanse smient Anas americana
- Wintertaling Anas crecca
- Zomertaling Anas querquedula
- Krakeend Anas strepera
- Witte kwaker
- Duikeenden
- Tafeleend Aythya ferina
- Topper Aythya marila
- Kuifeend Aythya fuligula
- Roodkopeend Aythya americana
- Witoogeend Aythya nyroca
- Eidereend Somateria mollissima
- Zwarte zee-eend Melanitta nigra
- Grote zee-eend Melanitta fusca
- Witkopeend Oxyura leucocephala
- IJseend Clangula hyemalis
- Brilduiker Bucephala clangula
- Krooneend Netta rufina
Externe links
Vrije mediabestanden over Duck op Wikimedia Commons
