L. Frank Baum

Bestand:L frank baum.jpg

L. Frank Baum

Lyman Frank Baum (Chittenango (New York), 15 mei 1856 – Los Angeles (Californië), 6 mei 1919) was een Amerikaans schrijver, dichter, acteur en filmmaker. Zijn grootste roem oogstte hij met het kinderboek The Wonderful Wizard of Oz (Nederlandse vertaling: De tovenaar van Oz) dat hij in 1900 voltooide.

Jeugdjaren

Baum was het zevende kind van Cynthia Stanton en Benjamin Ward Baum, een rijke zakenman. In zijn jeugdjaren schreef hij diverse korte verhalen die hij samen met zijn jongere broer in stencilvorm uitbracht. Hij had een hekel aan zijn eerste voornaam, Lyman, en liet zich liever Frank noemen. Hij ondertekende zijn werk voortaan als L. Frank Baum. Op zijn twaalfde werd hij naar Peekskill Military Academy gestuurd, maar daar was hij allesbehalve gelukkig. Na twee jaar kwam hij weer thuis.

Theater

Op zijn twintigste begon Baum met het fokken van kippen. Hij was zo gefascineerd door het onderwerp dat hij er een tijdschrift voor oprichtte en zelfs een boek over het onderwerp schreef. Ondertussen had hij Maud Cage ontmoet, een radicale feministe, met wie hij in 1882 in het huwelijk trad. Het fokken van kippen gaf Baum echter geen voldoening. Hij ontdekte dat hij zich meer thuis voelde in het theater. Na een eerste teleurstelling in het theatervak, toen hij werd gedupeerd door een actrice die hem een rol had aangeboden, ging hij als klerk werken bij het bedrijf van zijn zwager. Maar het theater bleef trekken en al snel stond hij echter weer op de planken. Toen zijn vader een theater voor hem bouwde in Richburg (New York), ging hij ook toneelstukken schrijven. Een deel van zijn theaterwerk en het theater gingen verloren bij een brand.

Journalist en schrijver

Na de brand verhuisde Baum met zijn vrouw naar Dakota waar hij in Aberdeen een winkel begon. De zaak ging failliet en Baum begon vervolgens een lokale krant waarvoor hij ook een column schreef. In 1891 ging ook de krant failliet. Baum en Maud en hun vier zoons verhuisden naar Chicago waar Baum als journalist voor de Evening Post ging werken. Om zijn magere inkomen aan te vullen werkte hij ook als handelsreiziger. In 1897 publiceerde Baum Mother Goose in Prose waarin Baum een aantal kinderrijmpjes van Moeder de Gans in proza navertelde. Het succes van het boek stelde Baum in staat te stoppen met zijn werk als handelsreiziger, helemaal na de succesvolle publicatie van zijn boek Father Goose, His Book in 1899.

The Wonderful Wizard of Oz

In 1900 publiceerde Baum op 44-jarige leeftijd zijn meesterwerk The Wonderful Wizard of Oz. Het boek werd geïllustreerd door William Wallace Denslow, die ook verantwoordelijk was voor de tekeningen bij Father Goose. Baum werd schatrijk door het boek. Er werd al snel een musical van gemaakt onder de titel The Wizard of Oz. Deze musical was al snel een even groot succes als het boek en haalde zelfs Broadway. De samenwerking tussen Baum en Denslow eindigde na de publicatie van Dot and Tot of Merryland in 1901, een zwakker boek dan The Wizard of Oz. Baum keerde weer terug naar Oz en schreef dertien vervolgdelen. Hij probeerde weleens om andere wegen in te slaan met bijvoorbeeld The Life and adventures of Santa Claus of Queen Zixi of Ix, maar Oz bleef zijn populairste creatie.

Producent en filmmaker

Baum bleef geïnteresseerd in het theater. Hij financierde een aantal musicals en ging voor de zoveelste keer failliet met de productie The Fairylogue and Radioplays uit 1908. Hij moest zelfs de rechten op zijn boeken, waaronder The Wizard of Oz, verkopen om zijn schulden te kunnen betalen. Gelukkig voor Baum stonden zijn meeste bezittingen op naam van zijn vrouw, zodat hij minder verloor dan in voorgaande jaren. In 1914 was hij weer opgekrabbeld en verhuisde hij naar Hollywood, waar hij zijn eigen filmmaatschappij The Oz Film Manufacturing Company. Baum probeerde kinderfilms te maken maar dit project kwam niet van de grond. Zijn verfilming van The Last Egyptian flopte ook en al snel ging ook de filmmaatschappij ten onder.

Het einde

Baum leed erg onder het mislukken van zijn filmmaatschappij. Hoewel hij er minder in geld had geïnvesteerd dan in andere projecten, had er hij wel veel energie en tijd in gestoken. De stress begon zijn tol te eisen en op 5 mei 1919 werd hij getroffen door een beroerte en raakte in coma. Baum overleed de volgende dag zonder uit de coma te ontwaken.

Bibliografie (selectie)

• Mother Goose in Prose (prose retellings of Mother Goose rhymes, (1897)
• By the Candelabra's Glare (1898)
• Father Goose: His Book (1899)
• The Army Alphabet (1900)
• The Navy Alphabet (1900)
• The Wonderful Wizard of Oz (1900)
• Dot and Tot of Merryland (1901)
• American Fairy Tales (1901)
• The Master Key: An Electric Fairy Tale (1901)
• The Life and Adventures of Santa Claus (1902)
• The Enchanted Island of Yew (1903)
• The Magical Monarch of Mo (1903)
• The Marvelous Land of Oz (1904)
• Queer Visitors from the Marvelous Land of Oz (1905)
• Queen Zixi of Ix (1905)
• John Dough and the Cherub (1906)
• Ozma of Oz (1907)
• Father Goose's Year Book: Quaint Quacks and Feathered Shafts for Mature Children (1907)
• Dorothy and the Wizard in Oz (1908)
• The Road to Oz (1909)
• The Emerald City of Oz (1910)
• The Daring Twins: A Story for Young Folk (1911)
• The Sea Fairies (1911)
• Sky Island (1912)
• Phoebe Daring: A Story for Young Folk (1912)
• Our Married Life (1912)
• Johnson (1912)
• The Patchwork Girl of Oz (1913)
• Little Wizard Stories of Oz (1913)
• Tik-Tok of Oz (1914)
• Molly Oodle (1914)
• The Mystery of Bonita (1914)
• The Scarecrow of Oz (1915)
• Rinkitink in Oz (1916)
• The Lost Princess of Oz (1917)
• The Tin Woodman of Oz (1918)
• The Magic of Oz (1919 postuum)
• Glinda of Oz (1920, postuum)

In het Nederlands verschenen

• "Koningin Zixi van Ix" (1928)¹ vertaler onbekend met de originele illustraties van Frederick Richardson en additionele illustraties van Wam ‘Willem Frederik’ Heskes.
• "De Grote Tovenaar van Oz" (1940)² vertaald door Henrik Scholte en met illustraties van Rein van Looy.
• "Santa Claus: De Legende van de Kerstman" (1992) vertaler onbekend met de originele illustraties van Michael G. Ploog. (Stripboekvorm).
• "Wicked (Slecht)"³ (2010) vertaald door Ineke Lenting
• "De Laffe Leeuw en de Hongerige Tijger" (2015) vertaald door Jeroen van Luiken-Bakker met illustraties van Monique Luiken
• "Het Wonderlijke Land van Oz" (2016) vertaald door Jeroen van Luiken-Bakker met illustraties van Monique Luiken
• "De Sprookjes van L. Frank Baum" (2018) vertaald en geïllustreerd door Fred Rook.

¹ Eerst in het Algemeen Handelsblad (te) Amsterdam, later in 1929 in losbladig boekvorm.

² Later verschenen er ook onder vergelijkbare namen andere vertalingen en in het bijzonder ook onder de naam "Lonneke in het Land van Oz" een vertaling van C. Buddingh (1972)

³ Wicked (Slecht) is geen boek van L. Frank Baum maar van Gregory Maguire, en volgt meer de lijn van de 1939 film waar het een prequel van is.

Bronnen

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties “L. Frank Baum, Creator of Oz: A Biography” door Katharine M. Rogers, New York 2002 “The Wizard of Oz and Who He Was”, door Martin Gardner en Russel B. Nye. East Lansing, Michigan, 1994 (1957). “Oz and Beyond: The Fantasy World of L. Frank Baum” door Michael O. Riley Lawrence, Kansas, 1997 “Zixi van Ix” Alg. Handelsblad Amsterdam via de Koninklijke Bibliotheek Den Haag. Link: Zixi van Ix bij de KB

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met L. Frank Baum op Wikimedia Commons.