Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
J.M.A. Biesheuvel
| J.M.A. Biesheuvel | ||
| J.M.A. Biesheuvel met het boekenweekgeschenk Een overtollig mens van 1988 | ||
| J.M.A. Biesheuvel met het boekenweekgeschenk Een overtollig mens van 1988 | ||
| Algemene informatie | ||
| Volledige naam | Jacob Martinus Arend Biesheuvel | |
| Geboren | 23 mei 1939, Schiedam | |
| Land |  Nederland
| |
| Werk | ||
| Jaren actief | 1972 - heden | |
| Uitgeverij(en) | J.M. Meulenhoff Van Oorschot Brooklyn | |
| Dbnl-profiel | ||
| Website | ||
Jacob Martinus Arend (Maarten) Biesheuvel (Schiedam, 23 mei 1939), auteursnaam J.M.A. Biesheuvel, is een Nederlandse schrijver. Hij debuteerde in 1972 met de verhalenbundel In de bovenkooi, waarmee hij onmiddellijk naam maakte.
Levensloop
Biesheuvel studeerde rechten aan de Rijksuniversiteit Leiden vanaf 1960. Hij werd lid van de studentenvereniging Catena. Hij schreef voor het verenigingsblad en voor het Leids Universiteits Blad.
In Biesheuvels werk komt onder andere zijn bijzondere relatie tot uiting met de jurist en essayist Huib Drion en de hoogleraar Russische literatuur Karel van het Reve, wiens colleges hij volgde en in wie hij God zag. Hij onderhield met hen een intensieve correspondentie.
De schrijver heeft gewoond aan het Rapenburg, de Nieuwe Rijn en de Brahmslaan. Anno 2018 woont hij nog steeds in Leiden, in een houten huis genaamd Sunny Home. Het staat op de gemeentelijke monumentenlijst.
Biesheuvel was van 1979 tot haar overlijden op 20 november 2018 getrouwd met Eva Gütlich.[1] Zij overleed aan een hersenbloeding.[2]
Werk
Biesheuvel maakt gebruik van allerlei literaire verteltechnieken. Hij parodieert en ironiseert. In zijn debuut rekende hij op speelse wijze af met een verleden waarin een gereformeerde opvoeding, een verblijf in een psychiatrische inrichting en de literatuur (bijvoorbeeld Moby Dick, Vladimir Nabokov) een grote rol spelen. In de bundel In de bovenkooi verhaalde hij over zijn ervaringen als ketelbinkie in vier van de 26 verhalen: Inwijding, In de bovenkooi, Storm op zee en, de laatste in de bundel, Port Churchill. Naast verhalen met een hoog werkelijkheidsgehalte schreef hij kolderieke, surrealistische vertellingen. In zijn talrijke volgende bundels bewees Biesheuvel een meester te zijn in het soms autobiografische, soms gedeeltelijk fictieve verhaal.
Zo komt in de bundel Godencirkel het korte verhaal Met een been in het graf voor, dat beschrijft hoe een schipper op zee zijn been verliest, dat hij nadien te Katwijk in zijn bijzijn laat begraven. Dit verhaal voegt in het bestek van tweeënhalve pagina al zijn thema's samen. Het gegeven werd in 1987 door Maarten Vonder en Tom Löwenthal bewerkt tot een kameropera.
Naast verhalen heeft Biesheuvel ook een aantal gedichten geschreven, waaronder Tussen dieren, tussen mensen.
J.M.A. Biesheuvel publiceerde vooral bij uitgeverij J.M. Meulenhoff. In 2005 stapte hij over naar uitgeverij Van Oorschot, waar in 2008 zijn Verzameld Werk werd uitgegeven. In 2019 verscheen bij uitgeverij Scriptum de verhalenbundel Een Schiedamse jongen, waarin zijn geboortestad Schiedam een rol speelt.
Ontvangst
Biesheuvels werk heeft binnen de literaire kritiek altijd op veel bijval kunnen rekenen. In de bovenkooi was een van de meest succesvolle debuten in de naoorlogse Nederlandse literatuur. Gerrit Komrij noemde Biesheuvel in Vrij Nederland een meester in 'absurd cynisme' en in 'surreële logica'. Na zijn bespreking gingen vele andere critici door de jaren heen overstag. In zijn werk werden vooral zijn tegendraadse verteltechniek, zijn licht archaïsche stijl, zijn onstuitbare humor en de ontwapenende eerlijkheid over zijn geestelijke toestand geprezen.
In de jaren tachtig ging men in Biesheuvels verhalen een hoofdpersonage herkennen dat meer en meer gesteld raakte op huis en haard en minder openlijk sprak over zijn levensangst, zoals in de bundel Reis door mijn kamer.
Vanaf 1990 liep Biesheuvels productie door manische depressiviteit ernstig terug en verdween de schrijver uit de aandacht van de literaire kritiek. De schrijver werd in de loop der jaren meerdere malen opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis. Het actualiteitenprogramma EenVandaag portretteerde hem op 4 maart 2015 naar aanleiding van het boekenweekthema Waanzin.
Onderscheidingen
In 1985 werd hem de F. Bordewijk Prijs overhandigd. Op 24 mei 2007, één dag na zijn 68e verjaardag, ontving Biesheuvel voor zijn gehele oeuvre de prestigieuze P.C. Hooft-prijs 2007.[3] In april 2008 werd hij benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Eerder was hij al benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Sinds 2015 bestaat er de J.M.A. Biesheuvelprijs voor de beste korteverhalenbundel.
Bibliografie
- In de bovenkooi (1972), voor de 13e druk voegde hij een verhaal toe (Schip in dok) en liet er twee weg (Suzanne en De Vijver). De 22e druk verscheen in 2015.
- Slechte mensen (1973)
- Het nut van de wereld (1975)
- De weg naar het licht en andere verhalen (1977)
- Een dag uit het leven van David Windvaantje (1978)
- De verpletterende werkelijkheid (1979)
- De merel (1980)
- Duizend vlinders (1981)
- Hoe de dieren in de hemel kwamen, voorafgegaan door Die aardige beer (1982)
- Brommer op zee (1982)
- De bruid (1982)
- De steen der wijzen (1983)
- De wereld moet beter worden (1984), vervanging door de auteur van de bundels Slechte mensen en Het nut van de wereld
- Reis door mijn kamer (1984)
- Zeeverhalen (1985)
- De klacht van de dorpsschoolmeester (1985)
- Eert uw vader en uw moeder (1985)
- Godencirkel (1986)
- De angstkunstenaar (1987)
- Een overtollig mens (1988), boekenweekgeschenk
- Biesboek (1988)
- Konijn (1988)
- Vijftig verhalen (1989)
- Carpe diem (1989)
- Een overtollig mens en andere verhalen (1990), bevat de bundels Een overtollig mens en Carpe diem
- Onrust (1992)
- Kind / Het wonder (1994)
- Zes novellen (2001)
- Oude geschiedenis van Pa, die leefde als een dier want hij schaamde zich nergens voor en hij was erg practisch (2002)
- Eva's keus (2003), bundeling verhalen, samengesteld door Eva Gütlich
- Verzameld werk (2008), 3 delen dundruk
- Brief aan Vader (2015), keuze uit eigen werk, aangevuld met niet eerder gepubliceerde verhalen
- Verhalen uit het gekkenhuis (2018)
- Een Schiedamse jongen (2019)
Lijstduwer
Voor de Europese Parlementsverkiezingen van mei 2014 en voor de Tweede Kamerverkiezingen van maart 2017 stond Biesheuvel als lijstduwer op de kandidatenlijst van de Partij voor de Dieren.
Externe links
|
Biografieën, werken en teksten bij de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (dbnl) |
Bronnen, noten en/of referenties
|