Anna Manden

Anna Catharina Manden (Termunten, Groningen, 17 mei 1855 – Den Haag, 14 juli 1932) was directeur en leraar van de Haagsche Kookschool.

Biografie

Manden was dochter van Jan Manden (1816-1880), rijksontvanger (ambtenaar), en Isabella Sophia Christina van Praag (1831-1893). Gedurende haar kindertijd is ze een aantal keren verhuisd: Termunten verruilde het gezin voor de Groningse veenkolonie Wildervank en daarna woonden ze in Lobith, Gelderland. Als rijksontvanger verdiende haar vader genoeg om haar te laten studeren. Ze begon aan de MO-lerarenopleiding plant- en dierkunde in Groningen, maar maakte deze studie niet af. In 1887 raakte ze geïnteresseerd in een nieuw vakgebied: het huishoudonderwijs. Dit onderwijs was gericht op meisjes uit de arbeidersklasse en zou met een focus op hygiëne en koken een einde kunnen maken aan kindersterfte en tuberculose. Het initiatief van een ‘comité tot oprichting van een kookschool’ en de financiële steun van maatschappelijke organisaties en koningin Emma leidde tot de oprichting van een kookschool in Den Haag.

De Haagsche Kookschool

De 33-jarige Manden solliciteerde naar de functie van directrice-lerares. Het oprichtingscomité van de kookschool koos haar uit de verschillende sollicitanten en stuurde haar op studiereis naar Duitsland, waar ze werkte aan de kookscholen in Hannover en Berlijn. Op 21 februari 1888 werd de Haagsche Kookschool geopend in een pand aan de Stille Vredekade. Manden was er directeur en in het begin de enige leraar. Na een half jaar kwam er een tweede leraar bij, als onderdirecteur. Naast de gebruikelijke cursussen gaf Manden maandelijks een openbare les en organiseerde zij fancy fairs om geld in te zamelen. Op bestelling leverde de school maaltijden en kon er in het pand worden gedineerd. Manden haalde inspiratie uit het ontleden van maaltijden die ze bestelde bij koks, dit deed ze samen met haar leerlingen. Vanaf 1890 begon de school ook een opleiding voor kookleraressen.

Na het succes van de Haagsche Kookschool verschenen er ook kookscholen in Amsterdam, Rotterdam en Haarlem. Het meeste personeel van deze scholen was persoonlijk opgeleid door Manden. Ze verwierf hierdoor de titel 'ons aller directe of indirecte leermeesteres'. Naar voorbeeld van de school in Amsterdam breidde de Haagse Kookschool het lessenpakket uit en ging zich Kook- en Huishoudschool noemen. Manden doceerde vanaf dat moment de lessen 'algemene onderwerpen de huishouding betreffende'. De school bleef groeien en verhuisde in 1892 naar een groter pand in de Wilhelminastraat.

Latere carrière

Manden was in 1894 lid van de redactie van In en om de Keuken, maandblad van de Hollandsche kookscholen. In 1895 verscheen de eerste druk van het Haagsche Kookboek, een bundeling van haar recepten. Het kookboek bevatte recepten en informatie over voedings- en bereidingsleer, met een nadruk op hygiëne en gezonde producten. Het boek was een bestseller, tussen 1895 en 1929 verschenen er 31 drukken.

In 1895 vertrok Manden bij de Kook- en Huishoudschool in Den Haag. Ze werd adjunct-directeur van het Haagse Gemeenteziekenhuis aan de Zuidwal. Ze hield zich daar bezig met het opleiden van de zusters en de bouw van een zusterhuis. Ze bleef ook nog enige tijd theorielessen geven aan de examenkandidaten van de kookschool. Ze schreef in deze periode samen met de feministe Elise Haighton Velen wat wils, een leidraad voor de moderne huisvrouw. In 1918 verhuisde ze van een huis in de buurt van het Gemeenteziekenhuis naar het Haagse Statenkwartier, vlak bij het Scheveningse strand. Op 14 juli 1932 overleed Anna Manden, ze is ongehuwd gebleven.

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties Maarten Hell, 'Manden, Anna Catharina (1855-1932)', Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. (geraadpleegd op 21 juni 2018)