Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Intocht van Sinterklaas in Amsterdam
De intocht van Sinterklaas in Amsterdam ('De blijde incomste') is een jaarlijkse optocht in Amsterdam waarbij Sinterklaas met een grote schare helpers per stoomboot arriveert en op zijn schimmel een intocht maakt door de binnenstad.
Geschiedenis
De eerste centraal door het Initiatief Comité Amsterdam (ICA) georganiseerde intocht werd gehouden op 1 december 1934.[1] Als stoomboot werd een sleepboot van rederij Goedkoop geleend, de schimmel kwam uit de stal van Van Gend & Loos en acteur Eduard Verkade vertolkte Sinterklaas. Zwarte pieten werden vertolkt door zes Surinaamse matrozen en studenten van de paardrijclub 'Hors' uit de Hollandsche Manege vertolkten Spaanse edelen. De Sint Nicolaaskerk luidde de kerkklokken en Bodega Oporto op Damrak 92 (in 1963 opgeheven en nu een fastfoodrestaurant[2]) bood Spaanse wijn aan. Na afloop was er een kinderfeest in het Vondelparkpaviljoen.
Behalve in 1944 is sindsdien ieder jaar door hen een intocht georganiseerd. Tijdens de Duitse bezetting in 1940 staakte het ICA zijn werkzaamheden. Nationaalsocialistische organisaties als Winterhulp en Jeugdstorm organiseerden daarna tweemaal een inkomst.
In 1945 stelden de Canadese bevrijders twintig jeeps ter beschikking. Kolonel Gilday wilde een spectaculaire intocht met zestien sinterklazen, maar moest er morrend vijftien schrappen.[3]
Op 17 november 2013 werd de 75e intocht gehouden.[4] Vroeger vond de intocht plaats op een zaterdag in november, maar sinds de winkels ook op zondag open zijn is de intocht op de tweede of derde zondag van november. In de weken daarna vinden diverse intochten plaats in andere wijken en stadsdelen van Amsterdam.
Aankomst per stoomboot
Sinterklaas en de Zwarte Pieten kwamen traditioneel per boot aan bij de Sint-Nicolaaskerk aan de Prins Hendrikkade. Vanaf 1952 tot en met 2002 werd met de motorboot Spanje aangemeerd. Bij de metrobouwwerkzaamheden voor de Zuidoostlijn in de jaren zeventig en later (sinds 2003) voor de Noord/Zuidlijn moest naar elders worden uitgeweken.
Sinds 2003 wordt gebruikgemaakt van het stoomschip Christiaan Brunings, dat afmeert bij het Scheepvaartmuseum, na een tocht over de Amstel en de Nieuwe Herengracht. Een passende locatie aangezien Sint-Nicolaas ook schutspatroon van de zeevarenden is.
Op de schimmel door de stad
Bij aankomst wordt Sinterklaas verwelkomd door de Burgemeester van Amsterdam. Vervolgens gaat Sinterklaas op zijn schimmel via de Prins Hendrikkade en Damrak naar de Dam, waar de gevelsteen van Sinterclaes op de Dam nr. 2 wordt gepasseerd en bisschopswijn wordt aangeboden.
Vervolgens gaat de tocht (meestal) via Rokin, Reguliersbreestraat, Utrechtsestraat of Vijzelstraat en Weteringschans naar het Leidseplein waar een afsluiting is in de Stadsschouwburg.
De route is sinds 2016 gewijzigd. Vanaf het Marine etablissement (Kattenburgerstraat) gaat de stoet via de Prins Hendrikkade via de Valkenburgerstraat, het Mr. Visserplein en de Amstelstraat naar het Rembrandtplein. Vervolgens via Reguliersbreestraat, Muntplein en Rokin naar de Dam (eindpunt).
De intocht trekt 300.000 tot 400.000 bezoekers, veelal kinderen[5]
Samenstelling optocht
Sinterklaas wordt traditioneel begeleid door een stoet bestaande uit 1.000 figuranten, begeleiders en muzikanten grotendeels verkleed als pieten, herauten, lansknechten, amazones, herenrijders en Spaanse edelen.[6] De stoet bestond in 2013 uit 600 zwarte pieten. Bij de intocht in 2014 waren er 400 zwarte pieten waarvan een kwart roetpieten. Ook was er de variant met pieten met hun eigen haar (dreadlocks, staartjes), in plaats van de zwarte pruik met kroeshaar. In 2016 waren alle zwarte pieten vervangen door roetpieten.[7]. In 2017 vervingen 'edelpieten' met roetvegen en steil haar de roetpieten.
In 2006 is besloten om tegemoet te komen aan de verschillende godsdiensten dat de Sint geen kruis meer op zijn mijter draagt maar de andreaskruisen van het gemeentewapen.[8]
Vaste raadsman van Sinterklaas
- Eduard Verkade (1934-1938)
- Bernard van Vlijmen (1939)
- Eduard Verkade (1945-1948)
- Paul Huf (1949)
- Jan Gajentaan (1950-1962)
- Gerard de Klerk (1963-1988)
- Dick Ernst Claassen (1989-1998)
- Dries Zee (1999-2008)
- Jeroen Krabbé (2009-heden)
Op televisie
Op 22 november 1952 vond de eerste uitzending op de televisie van de landelijke intocht van Sinterklaas plaats vanuit Amsterdam. Behalve in 1960 was deze televisie uitzending tot 1963 steeds vanuit Amsterdam. Sinds 1992 wordt de intocht uitgezonden op de lokale televisiezender AT5.
Literatuur
- Ons Amsterdam van november-december 2009
- Het Amsterdams Sinterklaasboek - terugblik op activiteiten van het gouden ICA - een schoen vol verhalen - herinneringen aan intochten sinds 1934 met een zak vol bijzonderheden. Auteur: Jan Roelfs; met bijdragen van Jaap Th. Balk: Sint Nicolaas en Amsterdam door de eeuwen heen. Uitgave 1982: Initiatief Comité Amsterdam, ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan, 1932-1982, van het ICA
Filmopnames
Polygoonjournaals van de jaarlijkse intochten bij Beeld en Geluid:
- Sinterklaas op motorfiets (1930)
- Intocht 1934
- Intocht 1935
- Intocht 1941
- Intocht 1941
- Intocht 1942
- Intocht 1943
- Intocht 1952
- Uittocht 1952
- Intocht 1953
- Intocht 1954
- Sinterklaas in Amsterdam (1955)
- Intocht 1956
- Glorieuze terugkeer Sinterklaas in Amsterdam (1957)
- Aankomst Sinterklaas in Sint-Nicolaaskerk (1958)
- Hij is er (1959)
- Intocht 1960
- Sinterklaas is er weer! (1961)
- Intocht van Sint Nicolaas in Amsterdam in 1961
- Goedheiligman in Amsterdam (1962)
- Intocht 1963
- Intocht 1964
- Intocht 1967
- Intocht 1970
- Intocht 1971
- Reportage en intocht 1974
- Aankomst en Sintenvergadering (1980)
Externe link
Bronnen, noten en/of referenties
|
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Sinterklaasintochten in Amsterdam op Wikimedia Commons.