Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Supranationalisme
Supranationalisme is een wijze van samenwerking en besluitvorming in politieke gemeenschappen bestaande uit verschillende staten. In supranationale organisaties worden bepaalde bevoegdheden van de nationale staten overgedragen naar een autoriteit die boven de nationale staten staat. Aangezien beslissing op supranationaal niveau soms bij meerderheid genomen worden, kan het gebeuren dat een lidstaat in een supranationale unie door de andere lidstaten gedwongen wordt een bepaalde beslissing door te voeren, dus de supranationale unie zaken aan de lidstaten kan opleggen.
Supranationalisme tussen intergouvernementalisme en federalisme
Men zou supranationalisme kunnen beschrijven als onderwerping aan een internationaal gezag met formeel behoud van eigen soevereiniteit. Het supranationalisme zit qua wijze van besluitvorming in tussen enerzijds het intergouvernementalisme en anderzijds het federalisme. In het intergouvernementalisme behouden staten hun volledige soevereiniteit. Staten kunnen niet tegen hun wil in gebonden worden door besluiten van een intergouvernementele organisatie. Intergouvernementele besluiten dienen dan ook met unanieme besluiten te worden genomen.
Dit is in het supranationalisme niet het geval. Weliswaar behouden de lidstaten in een supranationale organisatie in naam hun soevereiniteit, er kunnen op supranationaal niveau bij meerderheid beslissingen genomen, die een lidstaat vervolgens tegen de eigen wil in moet volgen of uitvoeren. Het enige alternatief is zich terugtrekken uit het supranationale verband, waardoor de volledige soevereiniteit ook weer praktisch in werking treedt. De supranationale entiteit kan derhalve meer een onafhankelijke politieke en juridische werkelijkheid gaan vormen dan bij intergouvernementele organisaties, maar nog niet zoveel als in het federalisme.
Bij een federatie gaat de invloed en macht van het overkoepelende orgaan nog verder dan bij het supranationalisme. De soevereiniteit bestaat daar alleen op federaal niveau. Zelfstandigheid van lidstaten is er niet aan de orde. Eerder zijn er deelstaten of bondslanden wier eigen bevoegdheden zich in een gespannen verhouden bevinden tot de federale overheid. De federale overheid kan lidstaten of bondslanden tot allerlei besluiten dwingen. Het is niet mogelijk voor deelstaten zich terug te trekken uit de federatie, behalve dan door burgeroorlog.
Supranationalisme en de Europese Unie
De Europese Unie is in bepaalde opzichten te beschouwen als een supranationale unie. Op andere gebieden heeft zij meer het karakter van een intergouvernementele organisatie. Binnen de Europese integratie is van meet af aan discussie geweest over de balans tussen beide werkwijzen. In het Verdrag van Lissabon zijn de bevoegdheden van Unie en lidstaten expliciet vastgelegd in de Beleidsregels.
Supranationale besluitvorming wil zeggen dat de EU-landen hun macht op het terrein van economische en monetaire samenwerking grotendeels hebben overgedragen aan Europese organen als de Raad van Ministers en de Europese Commissie. Deze organen staan dus boven nationale regeringen. Ze kunnen wetten maken waaraan alle landen van de EU zich moeten houden. Bij deze vorm van besluitvorming wordt meestal besloten bij meerderheid van stemmen of bij gekwalificeerde meerderheid.
Overige supranationale unies
Elke van deze voorbeelden heeft zowel supranationale als intergouvernementele trekken. Sommige supranationale unies zoals de Unie van Zuid-Amerikaanse Naties en de Afrikaanse Unie zijn ook gemaakt naar het voorbeeld van de Europese Unie.
Afrikaanse Unie (AU)- Vlag van de ASEAN Association of Southeast Asian Nations (ASEAN)
- Vlag van de SICA Centraal-Amerikaans Integratiesysteem (SICA)
- Vlag van de CCASG CCASG (CCASG)
- Vlag van de SGRB SGRB (SGRB)
- Vlag van de UZAN Unie van Zuid-Amerikaanse Naties (UZAN)
Zuid-Aziatische Associatie voor Regionale Coöperatie (SAARC)
Geschiedenis
- Nederland is ontstaan uit de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden maar pas de Bataafse Republiek zette het centralisme door; na 1815 was het Koninkrijk der Nederlanden en daarna de rompstaat Nederland een gedecentraliseerde eenheidsstaat.
- de Heim ins Reich-beweging uitgaande van het Derde Rijk; op grond van een mengeling van volks- en staatsnationalistische politiek werden alle Volksduitsers in de omringende landen opgeroepen een politieke beweging tot 'heraansluiting' aan het grote Duitse Rijk te stichten. Als gevolg daarvan kon Oostenrijk een 'door het volk' gewilde Anschluss niet ontlopen en brak de crisis rond het Sudetenland en de Poolse corridor uit. Ook in Duitsland zelf was er destijds sprake van intern gekeerd supranationalisme of centralisme: de deelstaten werd alle zelfstandigheid ontnomen.
- de Verenigde Arabische Republiek, de unie tussen Egypte en Syrië tussen 1958 en 1961; dit was een uiting van Arabisch nationalisme hetgeen een 'Groot-Arabië' nastreefde. (De Verenigde Arabische Staten was een confederatie tussen Egypte en Zuid-Jemen.)