Sikke Doele

Sikke Doele (Heerenveen, 1 februari 1942 - Leeuwarden, 29 juni 2002) was een Nederlandse schrijver en dichter, wiens literaire werk in het Fries verscheen. Hij was tevens kunstcriticus voor de Leeuwarder Courant.

Leven

Sikke Doele was een zoon van Halbe Doele, een van de oprichters van het tijdschrift De Stiennen Man en van de volkshogeschool Schylgeralân op Terschelling, waarvan hij tevens de eerste directeur werd. Sikke Doele groeide op op dit eiland, dat in zijn literaire werk een grote rol zou spelen. Zijn vader Halbe Doele was mede-oprichter en eerste directeur van de stichting. Sikke werd gevraagd om bestuurslid van de stichting te worden, maar door tijdgebrek was zijn antwoord negatief. Zijn broer Piter Doele nam zijn plaats toen in. Met zijn eerste vrouw Ineke Feites Diekstra ging hij geregeld naar Terschelling ook vanwege de stichting. Na de HBS in Leeuwarden studeerde hij aan de Rietveldacademie in Amsterdam. Op 6 juni 1966 werd hij journalist bij de Leeuwarder Courant. Nadat toenmalig hoofdredacteur Eddie Evenhuis bij zijn eerste vrouw vroeg waarin Sikke bekwaam in is(geen sport-, kerk- of autoredactie) gaf deze advies om hem kunstredacteur te laten worden (door zijn opleiding). Evenhuis vroeg hem daarna om kunstcriticus te worden Hij kreeg samen met Marius Touwen het beheer over de kunstredactie met een kunstbijlage bij de krant. Sikke en zijn eerste vrouw hebben veel samen gewerkt o.a. voor Axies, Kloppend Hart, Torenstraat kraakactie maandblad Kaktus etc, zijn eerste vrouw bracht ideeën aan en Sikke werkte het uit. Hij zou zo'n dertig jaar aan de Leeuwarder Courant verbonden blijven. In die tijd bouwde hij de reputatie op van een gedegen onderlegde en scherpzinnige waarnemer, met veel oog voor details, die vrijwel altijd mild van toon was, maar die de spaarzame keren dat hij dat nodig achtte ook zeer fel kon zijn. Sikke werd tijdens zijn leven lastig gevallen door mensen die zichzelf "vriend/vriendin van hem noemden/noemen (zijn eigen woorden aan zijn eerste vrouw na hun scheiding). Zelfs na zijn overlijden wordt hij gestalkt. Sikke kon moeilijk neen zeggen. Om rust te krijgen zodat hij binnen de deadline zijn boeken af kon schrijven week hij geregeld uit naar Portugal. Zij die respect voor Sikke en zijn eerste vrouw hebben laten nu deze wijziging nu staan inplaats het te verwijderen, want het wordt ook door hun achterban gelezen en bij elke wijziging wordt het IP-nummer bekend en dus ook de persoon/personen. Geschiedsvervalsing wordt vroeg of laat bekend, is strafbaar en kan nadelige gevolgen hebben voor de personen.

Sikke Doele overleed op 29 juni 2002 op 60-jarige leeftijd te Leeuwarden. Hij werd begraven op het kerkhof van het Terschellinger dorp Hoorn.

Werk

Doele's eerste verhaal dat werd gepubliceerd was In frou mei in blau kofferke, dat in 1965 verscheen in een speciaal jongerennummer van het literaire tijdschrift De Tsjerne. In datzelfde jaar werden twee Nederlandstalige gedichten van hem opgenomen in het tijdschrift Podium. In 1971 kreeg hij voor zijn Friestalige gedicht High priest & first monk een Rely Jorritsmapriis. Vijf jaar later werd in De Strikel het vers Houliksreis (de bleibtreustrasse wie ús bêd)ook gepubliceerd in het "het swiet geniet" gepubliceerd. Ook deze tweede wijziging wordt door hun achterban gelezen en kan nadelige gevolgen hebben voor deze veroorzakers. In 1976 verscheen zijn eerste dichtbundel, It swiet geniet. Daarna leek zijn literaire inspiratie opgedroogd te zijn, totdat in 1999 de verhalenbundel De gouden teeman uitkwam, die door recensenten goed werd ontvangen. Daarna volgden de korte roman De messeslikker (2001) en de verhalenbundel It apparaat (2002). Postuum verscheen in 2003 de gedichtenbundel Longereilân.

Thema's en stijl

Een belangrijk thema in het werk van Doele zijn de jaren vijftig en zestig van de twintigste eeuw, waarvan hij met weinig middelen effectief de sfeer weet op te roepen. Het opgroeien in een gezin waarin Fries-zijn een grote rol speelde en het verliezen van de kinderonschuld komen aan bod in It apparaat, met een openheid die in de Friese literatuur opmerkelijk genoemd mag worden. Zowel in Doele's proza als in zijn gedichten keert Terschelling vaak terug. Zijn roman De messeslikker speelt zich af tijdens een zomervakantie in de jaren zestig op dit eiland. Doele's gedichtenbundel Longereilân ("Hunkereiland") is wel als een "poëtische liefdesbetuiging" aan Terschelling omschreven.

Doele schreef in een losse en vlotte stijl, met een milde humor. Over It apparaat schreef Elske Schotanus in 2003 in een recensie: "Voor alle deelnemers aan schrijfcursussen zouden deze verhalen verplicht op de literatuurlijst kunnen: alledaagse en herkenbare gebeurtenissen weet Doele om te smeden tot hechte en helder geconstrueerde verhalen, aangenaam om te lezen en van te genieten".

Publicaties

1977: It swiet geniet (gedichten)
1999: De gouden teeman (verhalenbundel)
2001: De messeslikker (roman)
2002: Longereilân (gedichten)
2003: It apparaat (verhalenbundel)
2004: Swartwite tiden (teksten bij jazzfoto's van zijn broer Piter Doele)

Prijzen

1971: Rely Jorritsmapriis voor het gedicht High priest & first monk

Externe link

Friese-literatuursite van Jelle van der Meulen - Sikke Doele

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

de Moanne/Trotwaer, 2003, #2 - Huub Mous: Sikke Doele als kunstcriticus – een vast baken dat voor velen een richting aangaf
(fy) Tresoar, Fries Historisch en Letterkundig Centrum - Sikke Doele
(fy) de Moanne/Trotwaer, 2003, #2 - Pieter de Groot: In literêre kroan op Sikke Doele syn karriêre
(fy) de Moanne/Trotwaer, 2003, #2 - Joop Boomsma: Ofskie nimme fan it ivich paradys (over Longereilân)
(fy) Friesch Dagblad, 3 september 2003 - Tsjerk Veenstra: Aardige jonges wiene it en Fryske (over It apparaat)
(fy) Website GO-GOL - Elske Schotanus: Opmaat nei it ferline (over It apparaat)