Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Sikke Doele
Sikke Doele (Heerenveen, 1 februari 1942 - Leeuwarden, 29 juni 2002) was een Nederlandse schrijver en dichter, wiens literaire werk in het Fries verscheen. Hij was tevens kunstcriticus voor de Leeuwarder Courant.
Leven
Sikke Doele was een zoon van Halbe Jans Doele, een van de oprichters van het tijdschrift De Stiennen Man en van de stichting volkshogeschool Schylgeralân op Terschelling, waarvan hij tevens de eerste directeur werd. Sikke Doele groeide op op dit eiland, dat in zijn literaire werk een grote rol zou spelen. Met zijn eerste vrouw was hij, ook vanwege de stichting, geregeld op Terschelling. Hem werd gevraagd om bestuurslid van de stichting te worden, maar wegens tijdgebrek antwoordde hij negatief. Inplaats daarvan werd zijn broer Piter Doele bestuurslid. Na de HBS in Leeuwarden studeerde hij aan de Rietveldacademie in Amsterdam. Op 6 juni 1966 werd hij journalist bij de Leeuwarder Courant. Nadat de toenmalige hoofdredacteur Eddie Evenhuis bij zijn eerste vrouw Ineke Feites Diekstra heeft gepolst waar Sikke bekwaam in is (geen sport-, kerk- of autoredacteur) gaf deze hem het advies om Sikke kunstredacteur te laten worden (vanwege zijn opleiding). Evenhuis vroeg hem daarna om kunstcriticus te worden. Hij kreeg samen met Marius Touwen het beheer over de kunstredactie met een kunstbijlage bij deze krant. Hij zou zo'n dertig jaar aan de Leeuwarder Courant verbonden blijven. In die tijd bouwde hij de reputatie op van een gedegen onderlegde en scherpzinnige waarnemer, met veel oog voor details, die vrijwel altijd mild van toon was, maar die de spaarzame keren dat hij dat nodig achtte ook zeer fel kon zijn. Sikke is tijdens zijn leven (in eigen woorden aan zijn eerste vrouw na hun scheiding) lastig gevallen door mensen die zichzelf "vriend/vriendin" van hem noemden/noemen om er zelf beter van te worden (zelfs nu nog na zijn overlijden). Sikke kon moelijk neen zeggen. Om rust te krijgen zodat hij zijn boeken af kon schrijven week hij vaak uit naar Portugal. Gerechtigheid stond hoog in zijn de vaandel.
Sikke Doele overleed op 29 juni 2002 op 60-jarige leeftijd te Leeuwarden. Hij werd begraven op het kerkhof van het Terschellinger dorp Hoorn.
Werk
Doele's eerste verhaal dat werd gepubliceerd was In frou mei in blau kofferke, dat in 1965 verscheen in een speciaal jongerennummer van het literaire tijdschrift De Tsjerne. In datzelfde jaar werden twee Nederlandstalige gedichten van hem opgenomen in het tijdschrift Podium. In 1971 kreeg hij voor zijn Friestalige gedicht High priest & first monk een Rely Jorritsmapriis. Vijf jaar later werd in De Strikel het vers Houliksreis (de bleibtreustrasse wie ús bêd) gepubliceerd. In 1976 verscheen zijn eerste dichtbundel, It swiet geniet. Daarna leek zijn literaire inspiratie opgedroogd te zijn, totdat in 1999 de verhalenbundel De gouden teeman uitkwam, die door recensenten goed werd ontvangen. Daarna volgden de korte roman De messeslikker (2001) en de verhalenbundel It apparaat (2002). Postuum verscheen in 2003 de gedichtenbundel Longereilân.
Thema's en stijl
Een belangrijk thema in het werk van Doele zijn de jaren vijftig en zestig van de twintigste eeuw, waarvan hij met weinig middelen effectief de sfeer weet op te roepen. Het opgroeien in een gezin waarin Fries-zijn een grote rol speelde en het verliezen van de kinderonschuld komen aan bod in It apparaat, met een openheid die in de Friese literatuur opmerkelijk genoemd mag worden. Zowel in Doeles proza als in zijn gedichten keert Terschelling vaak terug. Zijn roman De messeslikker speelt zich af tijdens een zomervakantie in de jaren zestig op dit eiland. Doele's gedichtenbundel Longereilân ("Hunkereiland") is wel als een "poëtische liefdesbetuiging" aan Terschelling omschreven.
Doele schreef in een losse en vlotte stijl, met een milde humor. Over It apparaat schreef Elske Schotanus in 2003 in een recensie: "Voor alle deelnemers aan schrijfcursussen zouden deze verhalen verplicht op de literatuurlijst kunnen: alledaagse en herkenbare gebeurtenissen weet Doele om te smeden tot hechte en helder geconstrueerde verhalen, aangenaam om te lezen en van te genieten".
Publicaties
- 1977: It swiet geniet (gedichten)
- 1999: De gouden teeman (verhalenbundel)
- 2001: De messeslikker (roman)
- 2002: Longereilân (gedichten)
- 2003: It apparaat (verhalenbundel)
- 2004: Swartwite tiden (teksten bij jazzfoto's van zijn broer Piter Doele)
Prijzen
- 1971: Rely Jorritsmapriis voor het gedicht High priest & first monk
Externe link
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- de Moanne/Trotwaer, 2003, #2 - Huub Mous: Sikke Doele als kunstcriticus – een vast baken dat voor velen een richting aangaf
- (fy) Tresoar, Fries Historisch en Letterkundig Centrum - Sikke Doele
- (fy) de Moanne/Trotwaer, 2003, #2 - Pieter de Groot: In literêre kroan op Sikke Doele syn karriêre
- (fy) de Moanne/Trotwaer, 2003, #2 - Joop Boomsma: Ofskie nimme fan it ivich paradys (over Longereilân)
- (fy) Friesch Dagblad, 3 september 2003 - Tsjerk Veenstra: Aardige jonges wiene it en Fryske (over It apparaat)
- (fy) Website GO-GOL - Elske Schotanus: Opmaat nei it ferline (over It apparaat)