Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Oorlog in Oost-Oekraïne
| Oorlog in Donbass | ||||
| map over de controle van Donbass (24 februari 2015) | ||||
| map over de controle van Donbass (24 februari 2015) | ||||
| Datum | 6 april 2014 | |||
| Locatie | Oekraïne | |||
| Resultaat | nog gaande | |||
| Casus belli | Het status van de Russische minderheden | |||
| Strijdende partijen | ||||
| Troepensterkte | ||||
| ||||
.svg){kind=link}
De Oorlog in Donbass ook wel de Oorlog in Oekraïne genoemd is een burgeroorlog in Oekraïne tussen pro-Russische troepen en de pro-Westerse regering in Kiev. De oorlog ving aan op 6 april 2014 nadat pro-Russische rebellen de regering in Donetsk hadden aangevallen en Donbass als onafhankelijk gebied verklaarden. Dit gebeurde twee maand nadat de pro-Westerse bevolking de Oekraïense president Viktor Janoekovytsj afgezet hadden. Het conflict zorgde voor enorme spanningen tussen Rusland en het Westen. Rusland steunt de pro-Russische troepen zowel financieel als ook militair. Tegelijkertijd steunt het Westen, met name de Verenigde Staten, de Oekraïense regering.
Oorzaken
- Het Russisch nationalisme : het nationalisme vormt een van de belangrijkste pijlers in de buitenlandse politiek van de Russische president Poetin. Rusland ziet zich reeds vanaf de 19e eeuw als de dominante macht in Oost-Europa en in het kader van het Panslavisme voerden ze steeds een agressieve politiek uit in Oost-Europa. De Russische minderheid behoorde sinds 1922 tot de Oekraïense Socialistische Sovjetrepubliek. In 1991 verklaarde Oekraïne zich onafhankelijk van de Sovjet-Unie en werden de Russen een minderheid. Rusland vindt dat ze het recht hebben om de Russische minderheden te beschermen [1]. Poetin zelf wil zich ook opwerpen als een sterke leider en gebruikt het nationalisme als ondersteuning van zijn buitenlandse politiek [2].
- Economische belangen van Rusland: Rusland heeft grote investeringen gedaan in Oekraïne en wil het land ook via de economie aan zich binden. Zo kreeg het land kortingen voor zijn grondstoffen in ruil voor een pro-Russische koers. De pijplijn die door Oekraïne loopt, voert de grootste hoeveelheid van gas naar Europa en dus essentieel voor de Russische export. [3]. Daarnaast heeft Poetin in 2013 ook meer dan 15 miljard $ aan obligaties gekocht. [4]
- In Oekraïne leeft ook al zeer lang anti-Russische gevoelens. Oekraïne streefde steeds naar een onafhankelijke positie en kwam daardoor in rampkoers met Rusland. Onder Stalin beleefde de onderdrukking een hoogtepunt met de Holodomor, waarbij het aantal doden mogelijk opliep tot 7,5 miljoen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerden talrijke Oekraïners met Nazi-Duitsland. De vergeldingen lieten niet op zich wachten. Spanningen bleven voortbestaan tot de dag van vandaag.
- Zowel Oekraïne als Rusland hebben belang bij controle over het gebied. Donbas is een van de rijkste gebieden: Er staan ongeveer 70 000 fabrieken, gaande van metallurgie, machinebouw, chemie, energie tot de wapenindustrie. Dit maakt ongeveer 20% van de Oekraïense economie. [5]. Daarnaast liggen er ook enorme voorraden grondstof in Donbas waaronder grote hoeveelheden schaliegas. [6]
Aanloop
Euromaidan
 Zie Euromaidan voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
In 2004 had je reeds een eerste opstand tegen de Russen. De oranjerevolutie bracht echter niet wat men verwacht had en Janoekovytsj slaagde erin om gebruik te maken van de verdeeldheid en werd opnieuw president in 2010. Janoekovytsj leunt opnieuw dicht aan bij Poetin en wil zich ontdoen van westerse invloed. Op 21 november 2013 annuleert Janoekovytsj de onderhandelingen met de Europese Unie over een handelsakkoord waarbij een grotere integratie met Europa mogelijk was. Binnen Oekraïne bestond bijna in alle lagen een positief akkoord tot dit akkoord [7] en Janoekovytsj creëerde enorm veel onrust en onbegrip met deze beslissing. Er volgden in heel het land protesten tegen deze beslissing die meer en meer omsloegen in anti-regeringsprotesten. Deze protesten werden steeds gewelddadiger en er vielen talrijke doden door het harde optreden van de politie. Op 19 februari riep Oekraïne de noodtoestand uit. Enkele dagen later vluchtte Janoekovytsj naar Kharkhov. [8]. Het parlement zette de president af, schreef nieuwe verkiezingen uit op 25 mei 2014 en stelden een nieuw parlementsvoorzitter aan. [9]
Krimcrisis
| Zie Krimcrisis voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
De onrust verplaatste zich op 26 februari van Kiev naar de Krim in het zuiden. De meerderheid van de bevolking van dit schiereiland, dat tot 1954 bij Rusland hoorde, is (pro-)Russisch en tegenstander van de machtswisseling in Kiev. Voor Rusland heeft de Krim een groot strategisch belang als basis voor de Zwarte Zeevloot. De Krim dreigde zich dan ook af te scheiden van Oekraïne.[10]
Op de Krim hebben op 27 februari tientallen gewapende mannen het parlementsgebouw in de regionale hoofdstad Simferopol bezet. Ze hesen de Russische vlag.[11] Ook andere belangrijke gebouwen werden bezet en de regering verloor haar grip op het gebied. De acties zijn bedoeld is om "de positie aan de Zwarte Zee te behouden". De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties komt in New York bijeen vanwege de Krimcrisis.[12][13] In maart 2014 werd een referendum georganiseerd waarbij volgens de polls 95 % aanhechting met Rusland opteerde. De objectiviteit van het referendum werd wereldwijd in twijfel getrokken en de Oekraïense regering verklaarde het referendum ongrondwettelijk. [14]
Protesten in Donbass
In het oosten van Oekraïne leven een groot percentage van Russen die sterk aanleunen naar Rusland. Na de afzetting van Janoekovitsj groeiden vooral in de oblast Donetsk en de Oblast_Loehansk in maart 2014 protesten tegen de nieuwe regering en de nieuwe koers die er werd gevaren. De protesten groeiden en ook de internationale spanningen wegens de toenemende Russische troepen aan de grens met Oekraïne. [15]. De Oekraïense politie probeerde de situatie onder controle te houden, maar slaagde daar amper in.
Op 6 april 2014 bestormden de inwoners van de oblasten Donetsk en Luhansk de administratieve gebouwen en onder invloed van de Krimcrisis eisten de inwoners van de oblast Donetsk en de Oblast_Loehansk een gelijkaardig referendum zoals in de Krim was gekomen. De eind 2005 opgerichte organisatie Donetskaja Respoeblika riep op 14 april de Volksrepubliek Donetsk uit. Op 16 april werd een referendum voorbereid en een Centrale Verkiezingscommissie opgericht. [16]. Op 11 mei was er een referendum over de onafhankelijkheid van oblsast. Onafhankelijke waarnemingen waren tijdens het referendum onmogelijk. De uitslag van het referendum zou volgens de pro-Russische separatisten 89% in het voordeel van afscheiding bedragen. De volgende dag verklaarde de oblast Donetsk zich onafhankelijk. [17]. In de oblast Luhansk kreeg je eenzelfde scenario en ook zij verklaarden na een referendum zich onafhankelijk van Oekraïense en riepen zich uit tot de Volksrepubliek Loegansk [18]. Volgens Oekraïne en het Westen waren deze referenda gemanipuleerd door Rusland. [19].
Verloop van de oorlog
| Zie Tijdlijn_van_de_Oekraïnecrisis voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
April: aanzet tot het conflict
Op 6 april waren de overheidsgebouwen in Donetsk en Loegansk bestormd door de Oekraïense rebellen en eisten deze een grotere onafhankelijke positie van Oekraïne. Er werden verschillende overheidsdienaars gegijzeld, maar die werden spoedig weer vrijgelaten [20]. De nieuwe Oekraïense premier Toertsjynov stelde een ultimatum en eiste dat de bezetting eindigde, maar deze bleef onbeantwoord. Ook in Kharkov en Slovjansk worden overheidsgebouwen bezet. [21]. De premier stelde een nieuw ultimatum voor [22] en dreigde met de inzet van het leger, maar ook deze actie bleef onbeantwoord. Op 15 april wordt het Oekraïense leger ingezet en beginnen de militaire acties. [23]. In de steden Kharkov , Slovjansk [24], Kramatorsk [25], Horlivka [26] [27] , Marioepol [28] een andere kleinere steden breekt een machtsstrijd uit naar de controle over de steden. Het Oekraïense leger slaagt erin om verschillende steden te heroveren, maar grote delen blijven in handen van de rebellen.
Mei-juni: escalatie
Het conflict zet zich verder en escaleert in mei en juni. In Odessa vallen verschillende doden bij een confrontatie tussen pro-Russische en pro-Oekraïense demonstranten. De doden vallen bij een brand in een overheidsgebouw [29] en de confrontatie bij betogingen. In Mei wordt er gevochten in Slovjansk, Kramatorsk en Marioepol maar slaagden er niet in om de volledige controle te krijgen in deze steden. Ondertussen werd op 25 mei Petro_Porosjenko de nieuwe president van Oekraïne. [30]. [31]. Tijdens deze verkiezingen waren de offensieven stilgelegd, maar deze vatten daarna opnieuw aan. De oblasten Donetsk die zich op 11 mei onafhankelijk hadden verklaart, verklaarde zich na de nieuwe offensieven in oorlog met Oekraïne. [32]. De gevechten gaan verder en tegen eind juni vielen al zeker 423 doden volgens de VN. [33]. Ondertussen had de nieuwe president op 8 juni eenzijdig een staakt het vuren aangekondigd. [34] Deze hield echter geen stand en de gevechten gingen verder. Op 13 juni werd Marioepol definitief veroverd. [35]. Op 18 juni kwam men opnieuw uit op een staakt-het-vuren en deze werd even verlengd, maar na mislukte onderhandelingen verlengde Porosjenko het bestand niet [36]
Juli: Ukraiens offensief
Na het mislukken van een definieve oplossing startte het Oekraïense leger een groot nieuw offensief. Op 5 juli eindigden de gevechten in Sloviansk en Kramatorsk en trokken de rebellen zich terug naar Donetsk. [37]. Het leger rukt nu verder op naar Donetsk en voert ook bombardementen uit op de rebellenkampen. [38].
Maleisie airlines
| Zie Malaysia_Airlines-vlucht_17 voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Op 17 juli stort een boeing van Malaysia Airlines met vluchtnummer MH17 neer bij het dorp Hrabove in de oblast Donetsk. Aan boord waren 298 mensen, 283 passagiers en 15 bemanningsleden. 193 inzittenden hadden de Nederlandse nationaliteit. Er waren geen overlevenden. [39]. Al snel kwam uit dat het vliegtuig was neergeschoten. De VN kwam met een resolutie tot een formele conclusie en eiste toegang tot het gebied. [40]. Volgens westerse analisten kwam de schade aan delen van het vliegtuig overeen met de inslag van shrapnel uit een luchtdoelraket. [41]. De Russische media verklaarden dat een vliegtuig MH17 had neergeschoten omdat ze dachten dat het een vliegtuig was met Poetin aan boord, hoewel Poetin in geen maanden gevlogen had boven Oekraïne. [42]. Binnen het Westen werd de hoofdverantwoordelijkheid gelegd bij de rebellen en Rusland en een het anti-Russische sentiment groeide en daarbij ook de steun voor scherpe sancties. Er volgt een boycottenoorlog tussen het westen en Rusland.
Augustus: pro-Russisch tegenoffensief
De steden Donetsk en Loegansk waren nog steeds het doelwit van het Oekraïense leger en verschillende voorsteden werden veroverd. Ook werd Donetsk verschillende keren gebombardeerd door de luchtmacht. [43]. De stad was omsingeld en stond op het punt om te vallen. Ondertussen ontstond er veel commotie rond een Russisch konvooi die humanitaire hulp zou komen bieden. [44]. Officieel zijn er geen Russische troepen aanwezig in Oekraïne en zou Rusland geen militaire hulp bieden, maar er waren meer en meer geruchten dat de Russen de opstandelingen actief steunden [45]. Zowel in Donetsk als Loegansk waren er zware gevechten gaande over de controle van de stad. [46]. Op 25 augustus kwam er een tegenoffensief van de separatisten om hun bevoorradingslijnen in handen te houden. [47]. Dit offensief zou grotendeels mogelijk zijn door de hulp van Rusland die ook eigen troepen zou hebben op het gebied. [48]. Het Oekraïense leger werd op verschillende plaatsen teruggedreven, maar op andere plaatsen hield ze stand.
September: staakt het vuren
De nieuwe opmars van de separatisten en het machtsevenwicht zorgde ervoor dat de verschillende partijen bereid waren tot een staakt-het-vuren. Op 1 september hadden de separatisten reeds overleg mogelijk gemaakt door de stellen dat ze geen onafhankelijkheid wensten, maar een apart statuut. [49]. Op 5 september werd er met het Minsk-protocol een staakt-het-vuren afgekondigd door de verschillende partijen. [50]. Het staakt-het-vuren werd vrij goed nageleefd hoewel er hier en daar schendingen waren met verschillende doden.
Verkiezingen
Op 25 oktober 2014 werden er parlementsverkiezingen gehouden in Oekraïne. De opkomst was 70% in het land, maar in het oosten van het land kon er amper gestemd worden. De pro-westerse partijen waren de winnaars van de verkiezingen. [51]. Op 2 november vielen er verkiezingen in de regio's die de rebellen onder controle hadden. De rebellenleiders wonnen deze verkiezingen vlot, maar algemeen werden deze verkiezingen niet aanvaard. [52]. Daarnaast werden deze verkiezingen gezien als een bedreiging voor het staakt-het-vuren.
In het land zelf bleef het staakt-het-vuren ongeveer standhouden hoewel er bijna dagelijks schendingen waren. Op 12 december werd verklaard dat er voor het eerst geen enkele schendingen waren gebeurd. [53]. Op kerstdag kwam er ook een grote uitwisseling van gevangenen tussen de rebellen en de overheid. [54].
Januari: nieuwe escalatie
In januari 2015 leek het conflict te verminderen door de goede gesprekken tussen de partijen, maar al snel bleek dat het water nog vrij diep was en waren er talrijke incidenten en gevechten tussen het leger en de separatisten. Het staakt-het-vuren werd amper meer nageleefd en beide kanten bedreigden elkaar met nieuwe offensieven [55].
Februari: Minsk II
.jpg){kind=link}
Naar aanleiding van de toenemende spanningen en conflicten riep het Westen op tot een nieuw staakt-het-vuren: Minsk II. Het nieuw staakt-het-vuren wou het vorige hernieuwen. Op 7 februari werd het verdrag getekend door de verschillende partijen. Het staakt-het-vuren werd grotendeels nageleefd, hoewel er nog steeds verschillende inbreuken waren. Op 10 maart verklaarde de Oekraïense president dat het meeste materiaal teruggetrokken was. [56]. Incidenten blijven bestaan, maar zijn zeer sporadisch.
Strijdende partijen
Pro-Russische zijde
Volksmilities van Donbass: deze vormen het grootste deel van het pro-Russische verzet. De milities bestaan uit de milities van Donbass en Loegansk die samen de verenigde krachten van Novorossiya vormen, het Russisch-orthodoxe leger, het leger van het zuid-oosten en het Vostok-bateljoen. De milities van Donbass en Loegansk hebben een leger van 20.000 man [57] terwijl de andere milities vrij kleiner zijn. Daarnaast zijn er verschillen Russische troepen of vrijwilligers aanwezig. Officieel heeft Rusland geen troepen aanwezig en zou het enkel om vrijwilligers gaan, maar toch bestaat er heel veel twijfel hierover. In elk geval zijn er Kozakken [58], Tsjetsjenen [59] en andere Kaukasische troepen aanwezig.
Oekraïense zijde
- Het officiële leger maakt het grootste deel van de troepenmacht uit met ongeveer 50.000 man. [60].
- Daarnaast zijn er ook paramilitairen aanwezig met lokale vrijwilligers, maar ook buitenlandse vrijwilligers. Hun aantal is moeilijker in te schatten.
- Het westen is geen militaire partij in het conflict, maar toch werden er wapenleveringen overwogen. [61]. Uiteindelijk zijn er geen dergelijke leveringen gebeurd, maar is de steun economisch en humanitair gebleven [62].
Reacties
- De NAVO verwees bij het conflict vooral naar de rol van Rusland en had kritiek op de mogelijke aanwezigheid van wapens en troepen die voor een humanitaire ramp zorgden. [63] [64].
- De Europese Unie zag in Oekraïne een belangrijke nieuwe handelspartner en steunde het land dan ook economisch en humanitair. Verschillende sancties werden ondernomen tegen Rusland. [65].
- Rusland zag haar rol weg als waarnemer van het conflict en ontkende betrokkenheid bij het ontsporen van het conflict. Rusland beschuldigde de EU en de VS van escalatie. [66].
- De Verenigde Staten zag vooral Rusland als opruier van de gebeurtenissen en eiste dat ze zich buiten het conflict hielden [67].
Gevolgen
.jpg){kind=link}
- Op humanitair vlak was de oorlog een ramp voor de inwoners van Donbass. Ongeveer 1,2 miljoen verloren hun huis en velen waren op de vlucht. [68]
- Volgens een rapport van de VN vielen zeker al 6000 doden in het conflict. [69]
- Op internationaal vlak raakten Rusland en de EU in elkaars vaarwater en volgden verschillende boycotts en embargo's aan beiden zijden. [70] De landen zijn nochtans belangrijke handelspartners op vlak van gas en olie. [71]
- De spanningen tussen de VS en Rusland lopen hoger op en leiden tot een dieptepunt in hun onderlinge relaties. [72]
- Naar aanleiding van de spanningen met het Westen zocht Rusland een nieuwe handelspartner. Er werden akkoorden gesloten met China over de levering van enorme voorraden gas en olie, maar toch zijn deze nog lange niet zo groot als de leveringen naar Europa. [73].
Links
Referenties
- º http://edition.cnn.com/2014/03/01/world/europe/ukraine-protests-explainer/
- º http://www.theguardian.com/world/2014/aug/29/russian-nationalism-kremlin-actions-ukraine
- º http://www.nato.int/docu/review/2014/NATO-Energy-security-running-on-empty/Ukrainian-conflict-Russia-annexation-of-Crimea/EN/index.htm
- º http://www.usatoday.com/story/news/world/2013/12/17/russia-ukraine-bonds-putin/4058059/
- º http://beurs.com/2015/03/03/de-verborgen-rijkdom-van-de-donbas
- º http://america.aljazeera.com/articles/2014/8/10/long-before-the-fearofwartherewasfearoffrackinginukraine.html
- º http://www.dw.de/ukraine-eu-support-up-again/a-16924061
- º http://nos.nl/artikel/614704-janoekovitsj-weg-uit-kiev.html
- º http://www.nrc.nl/nieuws/2014/02/22/janoekovitsj-treedt-niet-af-noemt-gebeurtenissen-een-coup
- º Rellen op de Krim, NRC, 26 februari 2014
- º Parlementsgebouw Krim bestormd, www.nos.nl; 27 februari 2014.
- º Kiev: invasie door Russische Leger, www.nos.nl; 28 februari 2014.
- º Russische troepen zijn splijtzwam, www.nos.nl; 28 februari 2014.
- º http://www.nrc.nl/nieuws/2014/03/17/definitieve-uitslag-referendum-krim-966-procent-wil-bij-rusland-horen
- º http://www.volkskrant.nl/buitenland/poetins-militaire-machine-staat-in-de-oorlogsstand~a3632021/
- º http://english.pravda.ru/news/hotspots/16-04-2014/127379-donetsk_ukraine-0/
- º http://www.volkskrant.nl/buitenland/volksrepubliek-donetsk-vraagt-aansluiting-rusland~a3653605/
- º http://www.huffingtonpost.com/2014/05/12/luhanks-independence-ukraine_n_5310502.html
- º http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/1.1964077
- º http://www.nu.nl/buitenland/3747439/pro-russische-betogers-laten-gijzelaars-vrij.html
- º http://www.nu.nl/oekraine/3750214/gewapenden-bezetten-politiebureau-slavjansk.html
- º http://www.nrc.nl/nieuws/2014/04/13/oekraine-gaat-anti-terreuractie-starten-in-het-oosten-van-het-land/
- º http://www.volkskrant.nl/buitenland/leger-oekraine-herovert-vliegveld-kramatorsk-na-hevige-schotenwisseling~a3635616/
- º https://news.vice.com/article/sloviansks-peoples-mayor-rumored-to-be-detained-by-own-forces-in-ukraine
- º http://www.volkskrant.nl/buitenland/teruglezen-leger-herovert-gebieden-kramatorsk-oekraine~a3647916/
- º http://wayback.archive.org/web/20140430163031/http://www.theglobeandmail.com/try-it-now/?articleId=18335644
- º http://www.volkskrant.nl/dossier-europese-unie/president-oekraine-veiligheidstroepen-staan-machteloos~a3644743/
- º http://www.bbc.com/news/world-europe-27153649
- º http://www.volkskrant.nl/buitenland/tientallen-doden-in-odessa-door-brand~a3646976/
- º http://www.volkskrant.nl/buitenland/exitpoll-petro-porosjenko-nieuwe-president-oekraine~a3661283/
- º http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/1.1980146
- º http://www.volkskrant.nl/buitenland/opstandelingen-donetsk-in-staat-van-oorlog~a3661397/
- º http://www.haaretz.com/news/world/1.600998
- º http://www.volkskrant.nl/buitenland/porosjenko-kondigt-eenzijdig-staakt-het-vuren-aan~a3669028/
- º http://www.cbc.ca/news/world/ukraine-crisis-government-troops-recapture-port-city-of-mariupol-1.2674375
- º http://nos.nl/artikel/668810-porosjenko-verlengt-bestand-niet.html
- º http://www.bbc.com/news/world-europe-28177020
- º http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/1.2030166
- º http://www.avherald.com/h?article=47770f9d&opt=0
- º http://www.theguardian.com/world/2014/jul/22/mh17-un-backs-australian-resolution-demanding-access-to-crash-site
- º http://www.ft.com/intl/cms/s/2/1d6a9ac2-10e3-11e4-b116-00144feabdc0.html#axzz388jgyINP
- º http://rt.com/news/173672-malaysia-plane-crash-putin/
- º http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/1.2052953
- º http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/1.2057926
- º http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/1.2060886
- º http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/1.2064235
- º https://www.stratfor.com/sample/analysis/after-re-establishing-supply-lines-ukrainian-separatists-launch-counteroffensive
- º http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/1.2071864
- º http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/1.2076052
- º http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/1.2079582
- º http://www.doorbraak.be/nl/nieuws/oekra%C3%AFne-kiest-voor-het-westen
- º http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/1.2137477
- º http://www.knack.be/nieuws/wereld/echte-wapenstilstand-in-oekraine/article-normal-517959.html
- º http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/1.2192521
- º http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/1.2217191
- º http://www.bbc.com/news/world-europe-31806946
- º http://tass.ru/en/world/739790
- º http://www.nrc.nl/nieuws/2014/04/23/de-onbekende-groene-mannetjes-in-oekraine-zijn-ontmaskerd-als-kozakken/
- º http://nieuwsuitoekraine.blogspot.be/2014/05/tussen-400-en-500-tsjetsjenen-actief-in.html
- º http://www.ukrinform.ua/eng/news/pm_yatseniuk_some_50000_military_participate_in_ato_325180
- º http://www.hln.be/hln/nl/18262/Onrust-in-Oekraine/article/detail/2203082/2015/02/02/VS-overwegen-toch-wapenlevering-aan-Oekraine.dhtml
- º http://www.europa-nu.nl/id/vj45c5qt9gxe/eu_en_de_crisis_in_oekraine
- º http://www.ukrinform.ua/eng/news/pm_yatseniuk_some_50000_military_participate_in_ato_325180
- º http://www.cbc.ca/news/world/ukraine-crisis-ceasefire-in-name-only-says-nato-chief-1.2772932
- º http://www.europa-nu.nl/id/vj45c5qt9gxe/eu_en_de_crisis_in_oekraine
- º http://www.theguardian.com/world/2014/apr/07/ukraine-crisis-pro-russia-activists-declare-independence-donetsk
- º http://www.bbc.com/news/world-europe-26919928
- º http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/1.2327576
- º http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/1.2256394
- º http://diplomatie.belgium.be/nl/Beleid/beleidsthemas/vrede_en_veiligheid/sancties/sanctieregime_ten_aanzien_van_rusland
- º http://www.europa-nu.nl/id/vhkuiga832pv/relatie_eu_rusland
- º http://www.ad.nl/ad/nl/1013/Buitenland/article/detail/3806282/2014/12/08/Rusland-Relaties-met-VS-zijn-op-een-dieptepunt.dhtml
- º http://www.z24.nl/columnisten/china-en-rusland-brullen-tegen-het-westen-maar-de-economie-vertelt-ander-een-verhaal-501923