Afikoman

Afikoman is een stuk van de op de sederavond van het joodse Pesach gegeten matse. Het Hebreeuwse woord (אפיקומן) is waarschijnlijk afgeleid van het Grieks. Volgens de Babylonische Talmoed zou het zijn afgeleid van epikomen, [ἐπὶ κῶμον], „dat wat erna komt” of „dessert”). De Talmoed van Jeruzalem legt uit dat het zou zijn afgeleid van epikomion, ἐπικώμιον, „feestlied” of „feestelijkheden na de maaltijd”. In de Grieks-Romeinse wereld was het toen gebruikelijk om na de maaltijd feestelijkheden en drinkgelagen te laten volgen. De Misjna zegt: „Men mag geen afikoman toevoegen na het Pesachmaaltijd” (Pesachim 10:8)

Het stuk wordt tijdens de maaltijd opzij gelegd of verstopt, om na de eigenlijke maaltijd als nagerecht te worden gebruikt voor het gebed na de maaltijd wordt gesproken.

Vroeger bestond het gebruik om de tafels waarop de spijzen stonden na de maaltijd uit de kamer te dragen en in de plaats daarvan opdienborden met gebak als nagerecht binnen te dragen. Ten tijde van de joodse tempel te Jeruzalem werd een deel van het Pesachoffer (het korban Pesach) gegeten. Men bewaarde toen minstens 25 gram van het offerlam tot op het einde van de maaltijd, opdat de Pesachsmaak in de mond zou blijven.

Volgens de Misjna in Pesachim 119a dient de afikoman als een vervanging voor het gebod van het Pesachoffer, dat heden ten dage niet meer in kracht is. Het gebod om matse te eten is als enige gebod uit de Thora overgebleven. Daarom eet men de matse op het einde van de sedermaaltijd, voor de zegenspreuk.

De gewoonte om de afikoman te verstoppen en de kinderen daarnaar te laten zoeken is voor hen een leuk spelletje en houdt hen op deze avond ook wat langer wakker.

Weblinks

• (en) Afikoman in der Jewish Virtual Library

  (en) Afikoman, in: Jewish Encyclopedia, New York: Funk & Wagnalls, 1901-1906. (vertaal via: )