Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Latijns alfabet
Het Latijnse alfabet is het alfabet dat voor vrijwel alle westerse spellingen wordt gebruikt, zo ook voor de Nederlandse spelling.
De voorloper van het Latijnse alfabet is ontwikkeld door het Semitische volk in Egypte (zie Proto-Sinaïtisch). In gewijzigde vorm is het door de Feniciërs overgenomen. De Grieken hebben daar weer een eigen alfabet van afgeleid, dat in een aantal tekens van de voorloper verschilde. Het klassieke Latijnse alfabet is weer van het Etruskische en Griekse alfabet afgeleid en telde in de tijd van Cicero 21 letters. Voor het weergeven van Griekse woorden werden later de Y en de Z toegevoegd. De I en de V hadden zowel vocalische als consonantische waarde. In de middeleeuwen kwamen de J (consonant = medeklinker) en de U (vocaal = klinker) erbij. De W is een dubbele V om /w/ weer te geven (de bilabiale semivocaal van bijvoorbeeld het Engels: wall, well, will enz.).
Tegenwoordig wordt het Latijnse alfabet meestal geacht de volgende 26 letters te bevatten. De Nederlandse namen van de letters staat ook in de tabel. Deze namen worden zelden geschreven, alleen uitgesproken. In andere talen zijn de namen soms anders.
| letter | naam | letter | naam | letter | naam | letter | naam | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| A | a | a | H | h | ha | O | o | o | V | v | vee | |||
| B | b | bee | I | i | ie | P | p | pee | W | w | wee | |||
| C | c | cee | J | j | jee | Q | q | ku | X | x | iks | |||
| D | d | dee | K | k | ka | R | r | er | Y | y | i-grec, ypsilon, ij, Griekse ij | |||
| E | e | ee | L | l | el | S | s | es | Z | z | zet | |||
| F | f | ef | M | m | em | T | t | tee | ||||||
| G | g | gee | N | n | en | U | u | u | ||||||
De letter Y wordt in het Nederlands in wetenschappelijke context dikwijls als ij uitgesproken, bijvoorbeeld in Y-as en Y-chromosoom. Worden de letters van het alfabet op volgorde opgezegd, dan zegt men in Nederland ook meestal ij.
De Griekse letter Y had in de Oudheid de klank waarvoor in het Nederlands nu de letter U wordt gebruikt, maar in Modern Grieks is de klank ervan niet te onderscheiden van een i-klank.
Tegenwoordig rekent men de letters J, U en W als aparte letters zijn, hoewel deze oorspronkelijk varianten waren van andere letters.
Diverse talen hebben extra tekens aan het alfabet toegevoegd. In Nederland wordt de IJ soms als aparte letter beschouwd. In de meeste naslagwerken wordt de IJ als een combinatie van de letters I en J of als variant van de Y behandeld. Nederlandse telefoon- en adresboeken behandelen de Y altijd als IJ, om te voorkomen dat men tweemaal moet zoeken als men twijfelt of een naam met Y dan wel met IJ begint. In België wordt deze sortering niet gevolgd: voor Franstaligen is er geen verband tussen de lettercombinatie IJ en de letter Y. In het Afrikaans, de dochtertaal van het Nederlands, wordt de Y (zonder puntjes) als volledige vervanging van de ij (met puntjes) gebruikt.
In veel talen zijn extra letters toegevoegd of letters voorzien van diakritische tekens (accenten) om te voorzien in taalspecifieke schrijfwijzen voor taaleigen klanken. Soms worden deze als aparte letters beschouwd (zoals de Ñ in het Spaans en de Å in Scandinavische talen) die een eigen plaats in de alfabetische volgorde hebben, en soms worden ze als varianten van bestaande letters beschouwd.
Zie ook
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Latin alphabet op Wikimedia Commons.
| Latijns alfabet |
|---|
|