Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Rationalisme
Het rationalisme is een filosofische manier van denken, dat zich baseert op de rede en/of dat de rede verantwoordelijk stelt voor de oorsprong van de ideeën, dit in tegenstelling tot stelsels die voornamelijk op openbaring of overgeleverde kennis gebaseerd zijn of tot stelsels die empirisch van aard zijn.
Het rationalisme werd in de klassieke oudheid voornamelijk vormgegeven door filosofen die sceptisch tegenover de ervaring als kenbron stonden. Hiervan was Plato de bekendste. Hij illustreerde zijn ideeënleer met zijn Allegorie van de grot.
Ook in de tijd van de (middeleeuwse) scholastiek was het rationalisme van belang omdat men toen de nieuwe waarheden op de een of andere manier in overeenstemming wilde brengen met de oude, overgeleverde geloofswaarheden.
Het rationalisme won aan betekenis in de dagen van Descartes, Spinoza en Leibniz. Omdat men binnen het rationalisme gaandeweg in feite aan is gaan nemen dat ook de wereld buiten de menselijke begrippen op basis van de logica (en meetkunde) is opgebouwd, werd in feite een zeker metafysisch element ingebouwd en dit element was er dan ook oorzaak van dat het rationalisme als kentheorie als minder voor de hand liggend wordt beschouwd dan voorheen.
Naast het filosofisch rationalisme bestaat er ook zoiets als een religieus of godsdienstig rationalisme dat de geloofswaarheden wil (laten) verantwoorden via het persoonlijk denken. Ook de middeleeuwse leer van het fides quaerens intellectum (het geloof dat naar de rede zoekt) wordt binnen het religieuze domein wel als rationalisme beschouwd.
In huidige tijden maakt men echter verschil tussen denkprocessen die voortkomen uit het associëren van beredeneringen (doen de meeste mensen), waar dan vervolgens een bepaald begrip uit voort moet komen, en denkprocessen die voort komen uit begrijpend denken (beelddenken). Bij begrijpend denken begrijpt men alles waar aan gedacht wordt, oftewel komen onderwerpen die niet begrepen (kunnen) worden niet het eigen denken (geheel van gedachtengangen) binnen. Het aanleren van een woordelijke taal ligt hier aan ter grondslag, vanwege dat het lineaire beredeneringen tot stand brengt, waardoor afzonderlijke begrippen erover niet automatisch (onbewust) de samenhang tot één geheel verkrijgen.