Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Nederlandse Algemene Keuringsdienst
De Stichting Nederlandse Algemene Keuringsdienst voor Zaaizaad en Pootgoed Landbouwgewassen, gewoonlijk aangeduid als Nederlandse Algemene Keuringsdienst of NAK, is een in 1932 opgerichte keurings- en inspectiedienst, die zich richt op het keuren van pootaardappelen en zaaizaden. De keuringsdienst is gevestigd in Emmeloord. Het is een zelfstandig bestuursorgaan.
Wettelijke taak en bestuursrechtelijke status
Het keuren van zaaizaad en pootgoed is een wettelijke taak en de uitvoering staat onder toezicht van de minister van Economische Zaken. Voor deze keuringstaak is de NAK aangesteld. De keuringsvoorschriften worden door de minister vastgesteld, maar iedereen kan jaarlijks bij de NAK voorstellen tot aanpassing indienen, zodat de NAK kan inspelen op ontwikkelingen in de praktijk.
Op grond van de Zaaizaad- en Plantgoedwet 2005 is de NAK een zelfstandig bestuursorgaan (ZBO). Het is een stichting met een privaatrechtelijke organisatievorm (als tegenstelling tot publiekrechtelijk).[1] Samengevat omschrijft de wet de taken van de NAK als volgt:[2]
- het keuren en certificeren van teeltgoed dat in Nederland in omloop komt
- het maken van voorschriften voor teelt en teeltgoed en landbouwproducten die in omloop zijn
- het toezien op de naleving van voorschriften
- het uitvoeren van fytosanitaire export- en importinspecties en het waarmerken van het fytosanitaire certificaat.
Toezicht op de NAK
Naast het Ministerie van EZ voert ook de Raad van Accreditatie (RvA) jaarlijks diverse audits uit, in het kader van de ISO/IEC 17020- en 17025-accredaties. Verder voert de NAK zelf analyses uit in haar zaaizaadlaboratorium, onder toezicht van de International Seed Testing Association (ISTA) en neemt de NAK jaarlijks deel aan ISTA-congressen. Omdat het laboratorium ISTA-geaccrediteerd is, valt de NAK ook onder het accreditatieprogramma dat ISTA opgesteld heeft. Om de accreditatie te behouden laat de NAK zich toetsen op bekwaamheid (proficiency) en vindt er elke drie jaar een audit plaats. De NVWA is verantwoordelijk voor het toezicht op de door de NAK uitgevoerde fytosanitaire inspecties en doet diverse audits in het kader van Plantkeur.
Geschiedenis
Recente geschiedenis
In 2013 is een nieuw DNA-laboratorium in gebruik genomen. Vanaf 2014 wordt de nacontrole op pootgoed volledig uitgevoerd met moleculair onderzoek gedaan. Ook is het cursusaanbod in de vakgebieden aardappelen en zaaizaden verbreed. Een deel van de cursussen richt zich op laboratoriumonderzoek, een ander deel op de teelt zelf, zowel de theorie als de praktijk.
Vakgebieden
Aardappelonderzoek
De keuring van pootaardappelen bestaat uit de volgende onderdelen:
- Veldkeuring door NAK-keurmeesters. Tijdens deze visuele keuring wordt gelet op stand en ontwikkeling van het gewas, ziekten, rasechtheid en raszuiverheid.
- Nacontrole op virus, bruinrot en ringrot. In het laboratorium wordt op virussen getest. Het ministerie van Economische Zaken is verantwoordelijk voor de controle op bruinrot en ringrot, zogenaamde quarantaineziekten.
- Partijkeuring: In samenwerking met de NAK worden alle partijen pootgoed getoetst op bruinrot en ringrot. Jaarlijks worden er ongeveer 45.500 monsters in het laboratorium onderzocht.
- Certificering: Elke partij pootgoed moet voor aflevering worden goedgekeurd. De partij wordt visueel beoordeeld op knolziekten, gebreken, gewicht, maatsortering en verontreinigingen.
Zaaizaadonderzoek
Bij de veldkeuring van zaaizaden worden de gewassen beoordeeld op rasechtheid, raszuiverheid en op onkruiden en vermengingen. De keurmeester beoordeelt dit in het veld met het oog en het zaaizaadlaboratorium doet aanvullend onderzoek naar kiemkracht, zuiverheid, vochtgehalte en gezondheid van het zaaizaad.
Grondonderzoek
Alleen op percelen die vrij zijn van het aardappelcystenaaltje mag pootgoed geteeld worden. Het aardappelcystenaaltje veroorzaakt aardappelmoeheid (AM). Van alle percelen voor de pootgoedteelt worden grondmonsters onderzocht op de aanwezigheid van cysten van het aardappelcystenaaltje. Dit onderzoek gebeurt binnen het NAK-laboratorium.
Fytosanitaire inspecties
In 2007 is het Nederlandse fytosanitaire systeem gereorganiseerd in het project Plantkeur. De import- en exportinspecties van plantaardige producten zijn hierbij overgedragen aan de NAK. In het kader van fytobewaking voert de NAK in opdracht van de NVWA de volgende steekproeven uit:
- Oppervlaktewater
- Aardappelmoeheid (AM)
- Industrie- en teeltsurvey bruinrot en ringrot
- meloïdogyne chitwoodi en Meloïdogyne Fallax (twee soorten wortelknobbelaaltjes) in pootgoed
- Pospiviroiden en Zuid-Amerikaanse virussen
- Genetisch Gemodificeerde Organismen (GGO’s)
Het NAK-certificaat
Hygiëneprotocol Ringrot
De sector heeft in 2012 een Hygiëneprotocol Ringrot opgesteld, onder regie van de Pootaardappel Contact Commissie (PCC), waarin handel en telers samenwerken. De NAK is een van de deelnemende partijen en heeft het protocol ook ondertekend. In dit protocol staan richtlijnen voor telers, bewerkers, vervoerders en handelaren in pootgoed. Het protocol bevat gedragsregels die besmettingsrisico’s moeten verkleinen. De NAK houdt het toezicht op bedrijven van telers en centrale bewerkers, als onderdeel van de oog- en oorfunctie. De NAK rapporteert afwijkingen aan een in te stellen adviescommissie.
Proef- en Controlebedrijf
Het Proef- en Controlebedrijf van de NAK in Tollebeek meet 106 hectare, waarvan 18 hectare proef- en controleveld en 87 hectare voor de reguliere akkerbouw. Op dit bedrijf worden proefveldonderzoeken aan landbouwgewassen uitgevoerd. De vruchtbare kleigrond is erg geschikt voor proef- en controlevelden. Deze vallen uiteen in drie categorieën:
- Voorcontrolevelden' zijn gericht op instandhouding van bestaande rassen. Die worden beoordeeld op rasechtheid en raszuiverheid, voordat partijen zaaizaad en pootgoed op de markt komen.
- Op Nacontrolevelden worden steekproefsgewijs geselecteerde partijen opgekweekt om te beoordelen of keurmeesters dezelfde normen aanhouden, of ze 'even streng zijn' (uniformiteitsbewaking).
- Trainingsvelden worden onder andere gebruikt voor de aardappelselectiecursus, instructie voor de buitendienstmedewerkers (uniformiteitsbewaking in veldkeuring) en internationale opleidingen.
Partners
- Kwaliteits-Controle-Bureau (KCB)
- Naktuinbouw
- NAK AGRO
- LTO Nederland
- Nederlandse Aardappel Organisatie (NAO)
- Pootaardappel Contact Commissie, een samenwerkingsverband van LTO Nederland en NAO
Bronnen
|