Industrialisatie van de Sovjet-Unie

Stalin vond dat de Communistische Partij alle macht moest hebben en die partij moest geleid worden door één man, hijzelf. In de klasseloze industriële samenleving die hij nastreefde bestonden geen tegenstrijdige belangen. Stalin vond dat alleen hij de juiste koers kon bepalen. De Sovjet-Unie moest volkomen eensgezind aan de toekomst werken. De Sovjet-Unie moest dus in tien jaar veranderen van een "achterlijk" agrarisch land in een moderne industrie natie. Om dat te bereiken, leidde Stalin de Sovjet-Unie als een leger in oorlogstijd. Alle macht werd gecentraliseerd in Moskou, waar de dictator de bevelen uitdeelde. Een centraal economisch instituut, het Gosplan, legde in vijfjarenplannen de doelen vast die bereikt moesten worden. Zo ontstond een commando-economie, waarbij van de bevolking het uiterste werd geëist. De discipline was bijna onvoorstelbaar.

Het Gosplan stelde in 1928 het eerst vijfjarenplan op. Daarin werd een spectaculaire groei van de industriële productie gepland. De streefcijfers leken onhaalbaar. Maar Stalin vond ze nog te laag. In 1929 liet hij een nieuwe versie van het plan maken met nog hogere doelen. In 1933 werd beweerd dat de plannen in maar liefst vier jaar al waren bereikt, maar in werkelijkheid waren de streefcijfers niet gehaald. De resultaten waren vervalst. De nadruk lag op de zware industrie, de energiewinning, de bewapening en de infrastructuur. De Sovjet-Unie wilde van alles het grootste, het massaalste, het indrukwekkendste. Ook vrouwen moesten met totale inzet werken, zelfs in zware 'mannenberoepen'. Overigens bleven de vrouwen net als voorheen verantwoordelijk voor het huishouden. Zij werden nu dus dubbel belast. Het zwaarste werk, onder de meest barre omstandigheden werd verricht door dwangarbeid­ers. Zo legde Stalin in tien jaar tijd een stevige basis voor in industriële samenleving. Aan het eind van de jaren dertig was de Sovjet-Unie geen agrarisch land meer.