Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Lagere school
Lagere school is het onderwijs dat verplicht gevolgd wordt door kinderen in de leeftijd van 6 tot 12 jaar. In Nederland en Vlaanderen zijn er enkele verschillen.
Nederland
De lagere school is een als begrip in de wetgeving in 1985 opgeheven Nederlandse onderwijsvorm. Samen met de kleuterschool is de lagere school een voorloper van de basisschool.
De lagere school kende zes schoolklassen:
- eerste klas: voor kinderen van 6-7 jaar (komt overeen met groep 3 van de basisschool)
- tweede klas: 7-8 jaar (groep 4)
- derde klas: 8-9 jaar (groep 5)
- vierde klas: 9-10 jaar (groep 6)
- vijfde klas: 10-11 jaar (groep 7)
- zesde klas: 11-12 jaar (groep 8)
Traditioneel klassikaal onderwijs
Het klassikaal onderwijs verliep in Nederland volgens het jaarklassensysteem. De leerlingen zaten een schooljaar lang bij dezelfde meester of juffrouw, waarvan ze in vrijwel alle vakken les kregen. Soms waren er vakleerkrachten voor gymnastiek of muziek. Na het schooljaar gingen de leerlingen bij voldoende prestaties over naar de volgende klas. Waren de schoolresultaten te laag, dan bleef de leerling zitten. Combinatieklassen kwamen voor als er te veel of te weinig leerlingen waren om een klas te vormen. De klas werd dan aangevuld met leerlingen uit een andere jaargroep. De leerkracht moest dan aan twee of meer jaargroepen tegelijk, dus op meerdere niveaus, lesgeven. Leerlingen die tijdens hun lagereschooltijd niet goed konden meekomen, konden doorgestuurd worden naar het buitengewoon lager onderwijs (blo).
De lessen werden gegeven in een redelijk vast patroon, meestal volgens een vaste methode. De 'hoofdvakken' waren taal, rekenen, geschiedenis en aardrijkskunde. In de jaren zestig werd maandelijks, per kwartaal of per trimester een rapport opgemaakt dat door de ouders voor gezien ondertekend moest worden.
De zesde klas eindigde met een schooladvies voor het voortgezet onderwijs, afgegeven door de klassenleraar, na invoering van de CITO-toets ook ondersteund door het resultaat van de CITO Eindtoets Basisonderwijs. In sommige gevallen bestond er ook een zevende en zelfs achtste klas, bedoeld om leerlingen op school te houden tijdens de leerplichtige periode. Dit was eigenlijk een verlenging van de lagere school. Een andere manier om de lagere school te verlengen was doorstroming naar het vglo (voortgezet gewoon lager onderwijs). Het ging hierbij in de meeste gevallen om leerlingen die na het lager onderwijs hun schoolperiode beëindigden en gingen werken. De meeste leerlingen echter verlieten de lagere school om verder te leren in het middelbaar onderwijs, zoals gymnasium, hbs, mms, huishoudschool, ambachtsschool, mulo of ulo. Na de Mammoetwet waren dit: gymnasium, vwo, havo, mavo en vmbo. Het vglo verdween als verlenging van de lagere school en werd in de Mammoetwet opgenomen in het voortgezet onderwijs als lavo. Deze onderwijsvorm verdween later met de komst van het vmbo.
Een schoolhoofd of 'hoofd van de school' en ook wel hoofdonderwijzer had de dagelijkse leiding, vaak was deze ook onderwijzer van een van de hogere klassen of klas in de bovenbouw. Na de Wet op het Basisonderwijs van 1985 werd het hoofd 'directeur' genoemd.
Traditioneel vernieuwingsonderwijs
In de eerste helft van de 20ste eeuw werd de invloed van verschillende onderwijsvernieuwers uit binnen- en buitenland zichtbaar. Belangrijk kenmerk daarvan is de aandacht voor de individuele ontwikkeling van het kind. Er verschenen ook andere dan louter klassikale scholen. Deze andere vorm van educatie wordt nu aangeduid met de term 'traditioneel vernieuwingsonderwijs'. De meest bekende vormen ervan zijn:
Nieuwe inzichten
In de tweede helft van de 20ste eeuw worden in Nederland en Vlaanderen nog meer nieuwe inzichten ontwikkeld. Deze leiden tot een meer gedifferentieerde aanpak binnen het klassikaal onderwijs. Veelvoorkomende begrippen daarbij zijn:
- Ervaringsgericht Onderwijs (EGO)
- Ontwikkelingsgericht onderwijs (OGO)
- Adaptief onderwijs
- Iederwijs
- Team Op Maat (TOM)
| Lagere school rapport (zestiger jaren) | |||||||||
| |||||||||
België
Voor Vlaanderen vormt de lagere school samen met de kleuterschool het basisonderwijs.
De leerplicht start bij de aanvang van het eerste leerjaar.
- eerste leerjaar: in de regel zitten hier de leerlingen die tijdens het kalenderjaar van de start van het schooljaar 6 jaar worden.
- tweede leerjaar: idem 7 jaar
- derde leerjaar: idem 8 jaar
- vierde leerjaar: idem 9 jaar
- vijfde leerjaar: idem 10 jaar
- zesde leerjaar: idem 11 jaar
In een oudere indeling sprak men van een eerste graad (eerste + tweede leerjaar), een tweede graad (derde + vierde leerjaar), een derde graad (vijfde + zesde leerjaar). Tot de jaren 1950 bestond er ook een "vierde graad", om alzo te toenmalige leerplicht tot veertien jaar vol te maken. Leerlingen kozen dan op het einde van het zesde leerjaar voor een curriculum via een humaniora, via een technische school, of via de vierde graad. Dit mondde dan uit in directe tewerkstelling (of hulp in het huishouden). Daardoor was het niveau van de lessen eerder laag, met ook inbreng van praktische vaardigheden. De vierde graad werd vanaf de jaren dertig geleidelijk opgeheven, eventueel omgezet in een huishoudschool, na 1956 (verlenging leerplicht) werd hij volledig afgeschaft.
Graadsklas
In kleinere scholen, of afzonderlijke vestigingsplaatsen van grotere scholen kent men soms ook een graadsklas, als er te weinig leerlingen zijn van een bepaalde leeftijd om een leerjaar in stand te houden. Hier zitten dan leerlingen van twee leerjaren samen in één klas, met één meester of juf.
Het vraagt van de leerkracht een aparte aanpak, omdat die de aandacht moet verdelen over twee groepen (differentiatie). Zo worden bijvoorbeeld de leerlingen van het derde leerjaar aan het werk gezet met rekenoefeningen, terwijl die van het vierde leerjaar Nederlandse spraakkunst krijgen. Andere activiteiten kunnen dan weer voor de twee groepen samen gegeven worden, zoals zang, lichamelijke opvoeding, creatieve vakken.
Eind vorige eeuw streefde men ernaar graadsklassen zo veel mogelijk te vermijden, omdat men meende dat dit voor onderwijsgevenden en (zwakkere) leerlingen te belastend was. Door opheffing van inplantingspunten en het fuseren van scholen kreeg men dan voldoende leerlingen om elk leerjaar afzonderlijk in te richten.
Begin 21 eeuw zet men echter kanttekeningen bij deze visie, mede vanuit wetenschappelijk onderzoek, en is er een tendens om graadsklassen terug op te richten. Er blijken ook een aantal voordelen aan het systeem te zitten:
- Het blijkt namelijk dat leerlingen van graadsklassen doorgaans een betere (zelfstandiger) werkhouding hebben.
- Dikwijls ontstaat er in een graadsklas ook een (soms spontaan) systeem van "tutoring", waarbij oudere leerlingen de jongere helpen, bijvoorbeeld bij het niveaulezen.
- Echt zwakke leerlingen kunnen nu ook meer dan vroeger steun krijgen van interne en externe leerlingenbegeleiding, zodat het nadeel voor hen wegvalt.
- Zeer verstandige leerlingen kunnen het systeem van graadsklassen gebruiken als een soort versneld curriculum, omdat zij soms de leerstof van de twee leerjaren aankunnen, en dus na één schooljaar al twee leerjaren verder staan.
- Nog een belangrijke overweging was dat door het systeem van graadsklassen te behouden, men ook in kleine dorpen een volledig lager onderwijs kon blijven aanbieden, zodat de kinderen in de eigen buurt kunnen blijven, en tijdrovende en milieubelastende verplaatsingen naar een groter onderwijscentrum kunnen vermijden.
Externe link
- Website TOM: http://www.teamonderwijs.nl/