Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Moerbei
| Moerbei | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Witte moerbei Witte moerbei | |||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Geslacht | |||||||||||||||||
| Morus L. (1753) |
Moerbei oftewel moerbeiboom oftewel Morus is een geslacht van tien tot zestien soorten bladverliezende bomen uit de moerbeifamilie (Moraceae). De planten komen van nature voor zijn in de warm-gematigde streken en subtropische regio's van Azië, Afrika en Noord-Amerika. De meeste soorten komen van nature voor in Azië.
Het nauwverwante geslacht Broussonetia staat ook wel bekend als moerbei, met name de papiermoerbei (Broussonetia papyrifera).
Soorten
De taxonomie van Morus is complex en discutabel. Meer dan 150 soortnamen zijn gepubliceerd, maar in het algemeen worden maar tien tot zestien soorten geaccepteerd, hoewel verschillende bronnen 'verschillende' selecties van correcte namen citeren. De classificatie wordt ook gecompliceerd door wijdverbreide hybridisatie, waarbij de hybriden vruchtbaar zijn.
De volgende soorten worden algemeen geaccepteerd :
- Morus alba (witte moerbei, Oost-Azië)
- Morus australis (Chinese moerbei, Zuidoost-Azië)
- Morus mesozygia (Afrikaanse moerbei, zuidelijk en Centraal-Afrika )
- Morus microphylla (Texaanse moerbei, Texas, Mexico)
- Morus nigra (Zwarte moerbei; Zuidwest-Azië)
- Morus rubra (Rode moerbei; oostelijk Noord-Amerika)
De volgende soorten, die uit oostelijk en zuidelijk Azië komen, worden aanvullend geaccepteerd door een of meerdere taxonomische lijsten of studies. Synoniemen zoals gegeven door andere lijsten of studies worden tussen haakjes aangegeven.
- Morus atropurpurea
- Morus bombycis (Morus australis)
- Morus cathayana
- Morus indica (Morus alba)
- Morus japonica (Morus alba)
- Morus kagayamae (Morus australis)
- Morus laevigata (Morus alba var. laevigata, Morus macroura)
- Morus latifolia (Morus alba)
- Morus liboensis
- Morus macroura (Morus alba var. laevigata)
- Morus mongolica (Morus alba var. mongolica)
- Morus multicaulis (Morus alba)
- Morus notabilis
- Morus rotundiloba
- Morus serrata (Himalaya-moerbei, Morusalba var. serrata)
- Morus tillaefolia
- Morus trilobata (Morus australis var. trilobata)
- Morus wittiorum
Gebruik en cultivatie
De vruchten zijn eetbaar en bijzonder smakelijk en worden veel gebruikt in gebak en wijnen. Ook is er een uitstekende jam van te maken. De vruchten van de zwarte moerbei (van nature voorkomend in Zuidwest-Azië) en de rode moerbei (van nature voorkomend in oostelijk Noord-Amerika) hebben de beste smaak. De rode moerbei had aan het begin van de twintigste eeuw ook een relatief grote spreiding in Nederlandse tuinen. De vruchten van de witte moerbei, een Oost-Aziatische soort die op grote schaal is genaturaliseerd in stedelijke gebieden in oostelijk Noord-Amerika, hebben een andere smaak, die soms wordt gekarakteriseerd als smaakloos. De rijpe vruchten, die nauwelijks verwijderbare vlekken veroorzaken, bevatten aanzienlijke hoeveelheden resveratrol, dat ook in druiven voorkomt en waarvan beweerd wordt dat het goed is tegen kanker en hart- en vaatziekten. De bast wordt wel gebruikt om papier van te maken.
De bladeren van de witte moerbei zijn ook van economisch belang omdat ze het enige voedsel zijn van de zijderups, die dient voor de zijdeproductie. De larven van andere Lepidoptera-soorten voeden zich soms ook met deze plant, bijvoorbeeld de kleine zomervlinder, de lindepijlstaart en het bont schaapje.
Moerbeien kunnen uit zaad worden opgekweekt — en dit wordt gewoonlijk ook geadviseerd, omdat uit zaad opgekweekte planten vaak een betere conditie hebben — maar meestal worden ze opgekweekt uit grote stekken, die makkelijk wortelen.
Externe links
- University of Melbourne: Sorting Morus names
- Zhao Weiguo, Pan Yile, Zhang Zhifang Jia Shihai, Miao Xuexia & Huang Yongping. 2005. Phylogeny of the genus Morus. African Journal of Biotechnology 4 (6): 563-569 Online (pdf file)
- Museum of Cape Town: Moraceae
Vrije mediabestanden over Morus op Wikimedia Commons