Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Lodewijk IX van Frankrijk
| Lodewijk IX | ||
| 1214 – 1270 | ||
| Bestand:El Greco - Saint Louis roi de France et un page 02.jpg | ||
| Koning van Frankrijk | ||
| Periode | 1226 – 1270 | |
| Voorganger | Lodewijk VIII | |
| Opvolger | Filips III | |
| Graaf van Artesië | ||
| Periode | 1226-1237 | |
| Voorganger | Lodewijk VIII | |
| Opvolger | Robert I | |
| Vader | Lodewijk VIII | |
| Moeder | Blanca van Castilië | |
Lodewijk IX (Poissy, 25 april 1214 – nabij Tunis, 25 augustus 1270), genaamd de Heilige (Frans: Saint-Louis), uit het huis Capet, was koning van Frankrijk van 1226 tot zijn dood. In 1297 werd hij door paus Bonifatius VIII heilig verklaard.
Biografie
Hij was de tweede zoon van Lodewijk VIII en Blanca van Castilië. Nadat zijn vader op 12 november 1226 overleden was, werd hij reeds op 29 november, op 12-jarige leeftijd, tot koning gekroond in de kathedraal van Reims, die op dat ogenblik nog in de steigers stond. Hij stond aanvankelijk onder voogdijschap van zijn moeder, die erg beducht was voor een opstand van de feodale heren.
Op 11 april 1229 stond graaf Raymond VII van Toulouse hem krachtens het Verdrag van Meaux de Languedoc af (het gebied van Agen, alsmede Quercy en Rouergue), waardoor voor Frankrijk een belangrijke opening naar de Middellandse Zee ontstond. Lodewijk IX trad in 1234 te Sens in het huwelijk met Margaretha van Provence, de oudste dochter van graaf Raymond Berengar V van Provence. Tot 1235 was zijn moeder regentes.
Bestuur
Lodewijk wist het interne evenwicht van zijn koninkrijk te verzekeren, onder meer door de hervorming van de rechtspraak en het muntwezen. Hij stelde een nieuw soort koninklijke ambtenaren aan, zogenaamde enquêteurs, die de al bestaande baljuws moesten controleren. Het beeld van de "Heilige" koning Lodewijk, rechtsprekend onder een eik in het bos van Vincennes, is tot de collectieve verbeelding gaan behoren. Hij stichtte hospitalen, liefdadigheidsinstellingen en bevorderde kunsten en wetenschappen, voor zover die ten dienste van de religie stonden. Hij liet de Parijse universiteit uitgroeien tot één der intellectuele centra van de christenheid en het was ook onder zijn regering dat de gotiek in Frankrijk tot volle bloei kwam.
In 1239 verkocht Boudewijn II van Namen, keizer van het Latijnse Keizerrijk, een doornenkroon aan Lodewijk. Hierna verkreeg Lodewijk IX nog enkele belangrijke relikwieën, waaronder een deel van het kruis van Christus. Voor deze schatten liet Lodewijk de beroemde Sainte-Chapelle bouwen. Het bedrag dat Lodewijk IX voor de doornenkroon betaalde, zou groter zijn dan de kosten van de bouw van Sainte-Chapelle.
Op aansturen van paus Gregorius IX , verordende hij de openbare verbranding van de Talmoed, die bij karrenvrachten tegelijk in vlammen opging (zo'n twaalfduizend handgeschreven en geïllumineerde Joodse boeken[1]). Slechts weinige handschriften ontsnapten aan de vernietiging.
In 1241 bestreed hij met succes een feodale revolte in Poitou, die vanuit Engeland gesteund werd door koning Hendrik III, de Oorlog van Saintonge. De territoriale expansie tijdens zijn regering was beperkt en werd slechts afgerond met de aankoop van de territoria Blois, Chartres en Mâcon.
In 1244 vluchtte paus Innocentius IV naar Frankrijk, na een zoveelste conflict met Keizer Frederik II. Het jaar erop riep Innocentius het Eerste Concilie van Lyon bijeen. Tijdens het concilie werd beslist dat Keizer Frederik II werd afgezet en er werd een oproep gedaan voor een nieuwe kruistocht onder leiding van koning Lodewijk.
Zevende Kruistocht
Net voor het concilie van Lyon was Jeruzalem opnieuw geplunderd. Lodewijk IX en zijn leger vertrokken vanuit Aigues-Mortes via Cyprus naar Egypte, samen met de Vlaamse graaf Willem van Dampierre en veroverden op 6 juni 1249 de Egyptische stad Damiate. Het leger van de kruisridders werd in april 1250 verslagen bij El-Mansoera (Egypte) en Lodewijk werd gevangengenomen. Wat er in de Franse schatkist nog overbleef, werd toen besteed aan de betaling van zijn losgeld. De meeste militairen gingen toen terug naar huis, maar Lodewijk IX voer naar Syrië. Daar heeft hij vier jaar op versterking gewacht en de kuststeden verdedigd.
Lodewijk IX zond in 1249 een delegatie onder leiding van André de Longjumeau naar het Mongoolse Rijk. De missie moest de mogelijkheden bespreken voor een alliantie tegen de moslims. Longjumeau kreeg de gebruikelijke Mongoolse boodschap van die tijd. De delegatie kreeg een brief mee met de essentie, dat het de wil van de Eeuwige God was dat de Mongolen over de wereld zouden heersen. Lodewijk IX werd bevolen het volgend jaar zelf in de hoofdstad Karakorum aanwezig te zijn en zich te onderwerpen. Op eigen initiatief, maar wel financieel ondersteund door Lodewijk maakte Willem van Rubroeck tussen 1253 en 1255 een tweede reis naar Karakorum. Het was niet in het Franse staatsbelang dat hij na zijn vrijlating nog vier jaar in het oosten bleef. Hij keerde niet naar Parijs terug vóór de fatale hartkwaal van zijn moeder, de regentes Blanca van Castilië.
Terug in Frankrijk
Lodewijk IX trad verder af en toe op als scheidsrechter in de internationale Europese politiek, onder meer in de opvolgingsstrijd tussen de huizen Avesnes en Dampierre in Vlaanderen en Henegouwen (tussen 1246 en 1256) en in het conflict (1264) tussen de koning Hendrik III van Engeland en diens vazallen.
Achtste Kruistocht
De uitzonderlijke vroomheid van Lodewijk IX, die zijn politiek realisme soms in de weg stond, uitte zich onder meer in zijn deelname aan de rampzalige Achtste Kruistocht, die hem fataal zou worden. In de overtuiging dat de islamitische heerser van Tunis zich tot het christendom zou bekeren bij de aanblik van een leger kruisvaarders dat aan land ging, een steun zouden zijn om het Heilige Land te heroveren. Een maand na zijn landing overleed hij op 56-jarige leeftijd vóór de wallen van Tunis aan scheurbuik. Na zijn dood werd hij overgebracht naar Lyon en bijgezet in de kathedraal aldaar. Hij werd opgevolgd door zijn zoon Filips III van Frankrijk, bijgenaamd de Stoute.
Huwelijk en kinderen
Lodewijk IX trouwde met Margaretha van Provence en kreeg de volgende kinderen:
- Blanche (1240-1243)
- Isabella (1242-1271), in 1258 gehuwd met Theobald IV van Champagne, koning van Navarra
- Lodewijk (1244-1260) verloofd met Berengaria van Castilië, dochter van Alfons X van Castilië, maar overlijdt voor het huwelijk
- Filips (1245-1285), die zijn vader opvolgde als Filips III van Frankrijk
- Jan (1248-1248)
- Jan Tristan (1250-1270), graaf van Valois en van Nevers, in 1266 gehuwd met Yolande van Bourgondië († 1280)
- Peter (1251-1284), graaf van Alençon en van Perche, in 1272 gehuwd met Johanna van Châtillon (1254-1291)
- Blanche (1252-1310), in 1269 gehuwd met Ferdinand de la Cerda (1255-1275), infant van Castilië
- Margaretha (1254-1271), in 1269 gehuwd met Jan I van Brabant (1253-1294)
- Robert van Clermont (1256-1317)
- Agnes (1260-1327), in 1279 gehuwd met Robert II van Bourgondië (1248-1306).
Heiligverklaring
Lodewijk IX werd in 1297 heilig verklaard door paus Bonifatius VIII, die daarmee een poging ondernam om zich te verzoenen met Filips de Schone, Lodewijks kleinzoon. Zijn feest is op 25 augustus.
Lodewijk IX is de beschermheilige van San Luis Potosí in Mexico en wordt afgebeeld op het stadswapen. In de kathedraal op de Plaza de Armas staat zijn heiligenbeeld. Vele plaatsen in de wereld zijn naar Lodewijk IX vernoemd, waarvan Saint Louis (Missouri) de bekendste is.
Er zijn twee ridderorden naar de Heilige Lodewijk genoemd: de niet meer bestaande Orde van de Heilige Lodewijk, een militaire onderscheiding van de Franse koningen en de nog steeds bestaande Orde van de Heilige Lodewijk voor Civiele Verdienste van de hertogen van Parma.
Voorouders
| Voorouders van Lodewijk IX van Frankrijk | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Overgrootouders | Lodewijk VII van Frankrijk (1120-1180) ∞ 1160 Adelheid van Champagne (1140-1206) |
Boudewijn de Moedige (1150-1195)) ∞ 1169 Margaretha van de Elzas (1145-1194) |
Sancho III van Castilië (1134-1158) ∞ 1151 Blanca van Navarra (-) |
Hendrik II van Engeland (1133-1189) ∞ 1152 Eleonora van Aquitanië (1122-1204) | ||||
| Grootouders | Filips II van Frankrijk (1165-1223) ∞ 1180 Isabella van Henegouwen (1170-1190) |
Alfons VIII van Castilië (1155-1214) ∞ 1170 Eleonora van Engeland (1162-1214) | ||||||
| Ouders | Lodewijk VIII van Frankrijk (1187-1226) ∞ 1200 Blanca van Castilië (1188-1252) | |||||||
Bronnen, noten en/of referenties
|
| Koningen en keizers van Frankrijk |
|---|