Kanaal Gent-Brugge

Het kanaal Gent-Brugge, ook de Brugse Vaart, de Gentse Vaart of het Zuidleiekanaal genoemd, is een kanaal in België dat loopt van Gent naar Brugge. Nabij Gent is er aansluiting met de Gentse Ringvaart via het sluizencomplex van Evergem en in Brugge is het kanaal via de Brugse Ringvaart verbonden met het kanaal Brugge-Oostende, de Damse Vaart en het Boudewijnkanaal. Ter hoogte van Merendree en Zomergem wordt het kanaal ondergronds gekruist door het Schipdonkkanaal via sifon en een keersluis. Het kanaal is 46 km lang en behoort tot het bekken van de Bovenschelde.

Samen met het kanaal Brugge-Oostende wordt het ook wel aangeduid als kanaal Gent-Oostende of kanaal Gent-Brugge-Oostende.

Geschiedenis

Het kanaal tussen Brugge en Gent ontstond toen een bovenloop van de Reie, namelijk de Brugse Leie of Zuidleie, werd verbonden met een bovenloop van de Durme (ook wel Hoge Kale genoemd) door een heuvelrug tussen Beernem en Sint-Joris door te graven. De oorspronkelijke opzet hiervan was om Brugge van meer water te voorzien, zowel voor drinkwater als om de Zwingeul te spuien.

Gent liet betijen tot Brugge plannen maakte om water te gaan aftakken van de Leie stroomopwaarts van Gent met een extra kanaal tussen de Brugse Vaart en de Leie. Hierdoor zouden er waterproblemen in Gent kunnen ontstaan. Daarnaast was Gent ook bang om de lucratieve graanhandel vanuit Artesië aan Brugge kwijt te geraken. Het geschil escaleerde en Gent stuurde in 1379 de Witte Kaproenen eropuit om de werken stil te leggen. Bij dit eerste treffen werden er verscheidene arbeiders vermoord. Enkele jaren later, in 1382, kwam het opnieuw tot een treffen tussen Brugge en Gent in de Slag op het Beverhoutsveld met de kanaalplannen als een van de oorzaken. Hierna lagen de werken aan het kanaal ruwweg twee eeuwen stil. Brugge kreeg wel zijn dwarsdam in Aalter, waardoor het stroomgebied van de Reie toch licht was uitgebreid. Dit verhielp echter de dichtslibbing van het Zwin niet.

Tijdens de Tachtigjarige Oorlog werd de toegang van Gent tot de Westerschelde echter onmogelijk door de blokkade van de Hollanders. Onmiddellijk na het beleg van Oostende in 1604 werd er beslist dat deze stad de nieuwe zeetoegang voor de Spaanse Nederlanden zou worden. Hierdoor werd een kanaal tussen Gent en Brugge weer bespreekbaar en tussen 1613 en 1623 werd het kanaal gegraven via een octrooi, verleend door aartshertogen Albrecht en Isabella. Om alle discussies te vermijden werden drie werven geopend: in Brugge, in Gent en een halverwege. Er werd beroep gedaan op Hollandse specialisten (ingenieurs uit het kamp van de vijand) en het waren overwegend Engelsen, die met hun gans gezin immigreerden, die de graafwerken voor hun rekening namen. Ze sliepen in hutten langs de kanaaloevers.

In 1751 werden op initiatief van gevolmachtigd minister Antoniotto Botta Adorno werken gestart om het kanaal te verbreden.

Gentse Barge

Van zodra het kanaal tussen Gent en Brugge klaar was in 1623 werd er een luxueuze waterkoets, de Gentse barge, ingelegd tussen deze steden. De reis gebeurde per trekschuit die met paarden werd voortgetrokken en duurde ongeveer acht uur. Dagelijks vertrok er een barge zowel vanuit Gent als vanuit Brugge. Omdat de reis per schip veel comfortabeler was dan een reis over de weg toentertijd en de barge van alle comfort voorzien was, ook culinair, werd deze pendeldienst voor veel hoogwaardigheidsbekleders de favoriete manier van reizen tussen Gent en Brugge. De dienst bleef regulier bestaan tot het midden van de negentiende eeuw en tot 1908 als nachtschuit. Een door de Steenschuit gebouwde replica van een barge uit de achttiende eeuw, de Gentse Barge, ligt nu in Gent.

Bekende personen die ooit van de Barge gebruik maakten:

• Albrecht en Isabella
• Peter De Grote
• Lodewijk XV
• Leopold I