Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Zoetstof: verschil tussen versies
(→Externe links: Kinderen en kunstmatige zoetstoffen) |
(Aanpassing en aanvulling) |
||
| Regel 28: | Regel 28: | ||
Zoetstoffen krijgen steeds weer kritiek te verduren, omdat ze niet altijd onschadelijk zijn. Sommigen mogen niet voorkomen in voedsel dat speciaal bestemd is voor baby's, peuters en kleuters. | Zoetstoffen krijgen steeds weer kritiek te verduren, omdat ze niet altijd onschadelijk zijn. Sommigen mogen niet voorkomen in voedsel dat speciaal bestemd is voor baby's, peuters en kleuters. | ||
Een | Een onderzoek uit 2005 van de [[Voedsel en Waren Autoriteit]] gaf aan dat 96% van de producten die zoetstof bevatten, de toegestane doses niet overschrijden<ref>L van Rooij-van den Bos, EJM Konings, P Heida, ICM van Hamersveld, J van der Wielen, M Kooijman. Onderzoek naar de kunstmatige zoetstoffen Sacharine, Aspartaam, Acesulfaam-K en Cyclamaat in levensmiddelen. Gehaltebepaling en inname door de Nederlandse populatie.VWA, dec 2004 [http://www.vwa.nl/actueel/bestanden/bestand/10450 Onderzoek naar de kunstmatige zoetstoffen] [http://www.vwa.nl/txmpub/files/?p_file_id=10450 artikel online]</ref>. Indien die producten echter naast elkaar worden gebruikt, kan uiteraard wel overschrijding plaatsvinden. | ||
Met name voor ''[[cyclamaat]]'' werd gevonden dat het gebruik bij kinderen van 1 tot 4 jaar tot een inname boven de ADI kan leiden als ze meer dan 1 a 2 glazen (van een kwart liter) per dag drinken; voor kinderen tussen 4 en 8 wordt maximaal 3 glazen aanbevolen door het Nederlandse voedingscentrum, voor volwassenen maximaal 7 glazen. De meeste 'light' frisdranken worden overigens niet met cyclamaat maar met [[aspartaam]] gezoet. | Met name voor ''[[cyclamaat]]'' werd gevonden dat het gebruik bij kinderen van 1 tot 4 jaar tot een inname boven de ADI kan leiden als ze meer dan 1 a 2 glazen (van een kwart liter) per dag drinken; voor kinderen tussen 4 en 8 wordt maximaal 3 glazen aanbevolen door het Nederlandse voedingscentrum, voor volwassenen maximaal 7 glazen. De meeste 'light' frisdranken worden overigens niet met cyclamaat maar met [[aspartaam]] gezoet. | ||
| Regel 145: | Regel 145: | ||
| E967 | | E967 | ||
|} | |} | ||
== Kritische artikelen == | |||
* 11 februari 2008, [[VPRO]] [[Noorderlicht]] [http://web.archive.org/web/20111003214021/http://www.wetenschap24.nl/nieuws/artikelen/2008/februari/Dik-door-suikervervangers.html Dik door suikervervangers] Misleiden kunstmatige zoetstoffen het lichaam? | |||
* 20 mei 2022, [https://www.ahealthylife.nl/kunstmatige-zoetstoffen-mogelijk-kankerverwekkend/ Kunstmatige zoetstoffen mogelijk kankerverwekkend] [http://web.archive.org/web/20230514140918/https://www.ahealthylife.nl/kunstmatige-zoetstoffen-mogelijk-kankerverwekkend/ A] door Juglen Zwaan | |||
* 23 juni 2023, [[NRC]] [https://www.nrc.nl/nieuws/2023/06/23/winstwaarschuwing-bij-de-zoetstof-a4167750 Zoetstoffen zijn niet zo onschuldig als lang werd gedacht] [https://web.archive.org/web/20230623074945/https://www.nrc.nl/nieuws/2023/06/23/winstwaarschuwing-bij-de-zoetstof-a4167750 A] Martine Kamsma | |||
== Externe links == | == Externe links == | ||
* [http://www.vwa.nl/txmpub/files/?p_file_id=2000223 Kinderen en kunstmatige zoetstoffen] [[VWA]] Risicobeoordeling - (Bijlagen), 08-12-2009 | <!-- * [http://www.vwa.nl/txmpub/files/?p_file_id=2000223 Kinderen en kunstmatige zoetstoffen] [[VWA]] Risicobeoordeling - (Bijlagen), 08-12-2009 --> | ||
* [http://www.food-info.net/nl/sweet/intro.htm Overzicht van zoetstoffen] (Food-Info | * [http://www.food-info.net/nl/sweet/intro.htm Overzicht van zoetstoffen] (Stichting Food-Info) | ||
* [http://www.contextchemie.nl De module Zoetstoffen als webchemie voor 5/6 vwo] | * [http://web.archive.org/web/20130619172218/http://www.contextchemie.nl/ Lesbrief. De module: Zoetstoffen als webchemie voor 5/6 vwo] 2009 | ||
* [http://www.tegenwicht.org/31_dik/light.htm Interview in ''Trouw'' | * [http://www.tegenwicht.org/31_dik/light.htm Tegenwicht over Interview in ''Trouw'' Lightfrisdrank bevat minder calorieën dan gewone frisdrank. Maar al die kunstmatige zoetstoffen: kan dat geen kwaad?] [http://web.archive.org/web/20041214042855/http://www.tegenwicht.org/31_dik/light.htm A] 11 september 2004 | ||
{{bron|1= | {{bron|1= | ||
{{references}} | {{references}} | ||
}} | }} | ||
Huidige versie van 23 jun 2023 om 10:16
Een zoetstof is een stof die zoet smaakt. De term wordt in twee betekenissen gebruikt:
- voor stoffen die niet tot de suikers behoren, maar die wel, net als suiker, het zintuig voor zoete smaak prikkelen
- voor alle zoetmakers, zowel suikers als andere zoetstoffen.
Zoetsmakende stoffen
Voedsel wordt zoet doordat het een zoetmaker bevat. Deze zoetmakers zijn onder te verdelen in:
- suikers, bijvoorbeeld glucose, fructose, lactose en sacharose (eindigend op -ose)
- suiker-bevattende complexe stoffen, bijvoorbeeld stevioside en glycyrrhizinezuur (zoethout)
- eiwitten, bijvoorbeeld thaumatine
- polyolen, (meervoudige alcoholen) bijvoorbeeld sorbitol en xylitol, die op basis van suiker zijn vervaardigd, maar zelf geen suikers zijn (deels natuurlijk, deels synthetisch)
- niet-calorische zoetstoffen, welke in de stofwisseling geen energie opleveren, bijvoorbeeld aspartaam, cyclamaat stevioside en sacharine, (meestal van synthetische oorsprong).
Toepassingen
Hoewel de verbrandingswaarde van zoetstoffen (het aantal calorieën per gram) ongeveer gelijk is aan die van suiker, zijn ze zóveel zoeter dan suiker (tot wel 500 maal) dat ze in veel kleinere hoeveelheden kunnen worden toegepast. Wanneer een zoetstof vijfhonderd maal zoeter is dan suiker, kan er in een consumptie waar normaal 100 gram suiker in gaat volstaan worden met slechts 200 milligram van die zoetstof.
Zoetstoffen worden onder andere toegepast in snoepproducten zoals drop, om tandbederf tegen te gaan. Ze worden toegevoegd aan limonadesiroop en aan kindertandpasta.
Voor diabetici zijn polyolen vaak een bruikbare zoetstof.
Dosering
Er bestaat een tweetal standaarden die aangeven hoeveel zoetstof men zonder bezwaar tot zich kan nemen:
- ADI: de "aanvaardbare dagelijkse inname" geeft per stof aan, hoeveel inname per dag verantwoord is.
- ARfD: de "acute reference dose" geeft aan hoeveel inname ineens nog verantwoord is.
Overigens is niet altijd duidelijk wat de gevolgen zijn als iemand zo'n dosis overschrijdt. Ook is de vaststelling van een ADI natte-vingerwerk, waarbij een grote veiligheidsmarge wordt aangehouden.
Bijwerkingen
Zoetstoffen krijgen steeds weer kritiek te verduren, omdat ze niet altijd onschadelijk zijn. Sommigen mogen niet voorkomen in voedsel dat speciaal bestemd is voor baby's, peuters en kleuters.
Een onderzoek uit 2005 van de Voedsel en Waren Autoriteit gaf aan dat 96% van de producten die zoetstof bevatten, de toegestane doses niet overschrijden[1]. Indien die producten echter naast elkaar worden gebruikt, kan uiteraard wel overschrijding plaatsvinden.
Met name voor cyclamaat werd gevonden dat het gebruik bij kinderen van 1 tot 4 jaar tot een inname boven de ADI kan leiden als ze meer dan 1 a 2 glazen (van een kwart liter) per dag drinken; voor kinderen tussen 4 en 8 wordt maximaal 3 glazen aanbevolen door het Nederlandse voedingscentrum, voor volwassenen maximaal 7 glazen. De meeste 'light' frisdranken worden overigens niet met cyclamaat maar met aspartaam gezoet.
Verder is bekend dat de polyolen bij overmatig gebruik diarree kunnen veroorzaken.
Van aspartaam wordt wel beweerd dat het kankerverwekkend zou zijn, maar dit wordt o.a. door het Koningin Wilhelmina Fonds met stelligheid ontkend. Ook de EFSA (European Food Safety Authority), de wetenschappelijke adviesraad van de EU heeft in mei 2006 opnieuw bevestigd dat er geen reden is om de huidige ADI van 40 mg/kg/dag te verlagen[2][3]. Andere instanties, zoals het Voedingscentrum en vergelijkbare instanties in andere Europese landen beschouwen aspartaam als volledig veilig. Alleen voor fenylketonurie-patiënten wordt aspartaam afgeraden omdat een van de afbraakproducten, fenylalanine, voor hen gevaarlijk is.
Lijst van zoetstoffen
Hieronder volgt een (onvolledige) lijst van zoetstoffen, met hun zoetheid in vergelijking met gewone suiker (sacharose)
| zoetstof | zoetheid t.o.v. sacharose op gewichtsbasis |
Status/ E-nummer |
|---|---|---|
| 2-methoxy-5-nitroaniline | ? | giftig |
| acesulfaam-K | 200 | E950 |
| aspartaam | 200 | E951 |
| berylliumchloride | ? | extreem giftig |
| brazzein | 500 - 2000 | natuurlijk |
| chloroform | ? | giftig |
| cyclamaat | 30 | E952 |
| D-leucine | ? | ? |
| dulcine (paraffinetidine-ureum) | 250 | ? |
| fructose | 1,73 | suiker [4] |
| galactose | 0,32 | suiker |
| glucose | 0,74 | suiker |
| glycol | ? | giftig |
| glycyrrhizinezuur | 50 | ? |
| hernandulcine, (+)-isomeer | 1250 | |
| invertsuiker | 1,2 | suiker |
| lactitol | 0,9 | E966 |
| lactose | 0,15 | suiker |
| loodacetaat | ? | giftig |
| Lugduname | 220.000 | |
| maltose | 0,32 | suiker |
| maltitol | 0,9 | E965 |
| mannitol | 0,5 | E421 |
| Neohesperidine dihydrochalcon | 1500-1800 | E959 |
| propyloxy-nitroaniline | 4000 | giftig |
| sacharine (orthobenzoëzuursulfimide) | 550 | E954 |
| sacharose | 1 | suiker |
| sucralose (4,1',6'-trichloro-galacto-sacharose) | 650 | E955 |
| stevia (stevioside) | 250 | geen E-nr [5] |
| tagatose | 0,92 | geen E-nr |
| sorbitol | 0,55 | E420 |
| thaumatine | 2000 | E957 |
| xylitol | 1 | E967 |
Kritische artikelen
- 11 februari 2008, VPRO Noorderlicht Dik door suikervervangers Misleiden kunstmatige zoetstoffen het lichaam?
- 20 mei 2022, Kunstmatige zoetstoffen mogelijk kankerverwekkend A door Juglen Zwaan
- 23 juni 2023, NRC Zoetstoffen zijn niet zo onschuldig als lang werd gedacht A Martine Kamsma
Externe links
- Overzicht van zoetstoffen (Stichting Food-Info)
- Lesbrief. De module: Zoetstoffen als webchemie voor 5/6 vwo 2009
- Tegenwicht over Interview in Trouw Lightfrisdrank bevat minder calorieën dan gewone frisdrank. Maar al die kunstmatige zoetstoffen: kan dat geen kwaad? A 11 september 2004
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- º L van Rooij-van den Bos, EJM Konings, P Heida, ICM van Hamersveld, J van der Wielen, M Kooijman. Onderzoek naar de kunstmatige zoetstoffen Sacharine, Aspartaam, Acesulfaam-K en Cyclamaat in levensmiddelen. Gehaltebepaling en inname door de Nederlandse populatie.VWA, dec 2004 Onderzoek naar de kunstmatige zoetstoffen artikel online
- º EFSA conclusies onderzoek 2005-6
- º EFSA ::. Opinion of the Scientific Panel on food additives, flavourings, processing aids and materials in contact with food (AFC) related to a new long-term carcinogenicity st...
- º Suikers zijn geen hulpstoffen maar 'gewone' voedingsstoffen, en hebben geen E-nummer
- º Stevia is in Europa nog niet toegelaten, maar toelating wordt wel bekeken (http://www.efsa.europa.eu/en/scdocs/doc/1537.pdf).