Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Platina (element): verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
kGeen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 167: | Regel 167: | ||
== Handel en belegging == | == Handel en belegging == | ||
De prijs van platina wordt bepaald per [[troy ounce]], dat is gelijk aan 31,1035 [[gram (eenheid)|gram]]. Deze wordt uitgedrukt in een bepaald bedrag aan [[Amerikaanse dollar]]s, te bepalen op de [[platinamarkt]]. Op [[4 maart]] [[2008]] bereikte de platinaprijs het recordbedrag van 2273 dollar per ounce.<ref>[http://www.kitco.com/LFgif/pt2008D.gif Platinum 2008], Kitco</ref> | De prijs van platina wordt bepaald per [[troy ounce]], dat is gelijk aan 31,1035 [[gram (eenheid)|gram]]. Deze wordt uitgedrukt in een bepaald bedrag aan [[Amerikaanse dollar]]s, te bepalen op de [[platinamarkt]]. Op [[4 maart]] [[2008]] bereikte de platinaprijs het recordbedrag van 2273 dollar per ounce.<ref>[http://www.kitco.com/LFgif/pt2008D.gif Platinum 2008], [[Kitco]]</ref> | ||
== Externe link == | == Externe link == | ||
{{Link elementinformatie|id=Pt}} | |||
{{Commonscat|Platinum}} | |||
{{Bron|bronvermelding= | {{Bron|bronvermelding= | ||
{{References}} | {{References}} | ||
}} | }} | ||
{{ | {{authority control|TYPE=|Wikidata=Q880 }} | ||
{{Navigatie elementen}} | {{Navigatie elementen}} | ||
Huidige versie van 19 okt 2017 om 22:21
Zie ook : platina (doorverwijzing), voor andere betekenissen van "platina".
Platina oftewel Platinum is een scheikundig element met symbool Pt en atoomnummer 78. Het is een grijswit overgangsmetaal.
Ontdekking
Door de oorspronkelijke bewoners van Amerika werd platina al lange tijd gebruikt, voordat er omstreeks 1500 voor het eerst melding van wordt gemaakt in geschriften van de Italiaan Julius Caesar Scaliger. Deze humanist beschreef platina als een wonderlijk metaal dat werd aangetroffen in (het huidige) Panama en Mexico en onmogelijk kon worden gesmolten.
De Spanjaarden gaven het metaal de naam platino. Dat betekent zilvertje en de klemtoon ligt in het Spaans op de tweede lettergreep. Ze troffen het in Colombia aan tussen het gedolven zilver en beschouwden het als een ongewenste verontreiniging.
Rondom 1740 werd platina als chemisch element ontdekt door de Spaanse astronoom Antonio de Ulloa tijdens een geografische missie naar Peru onder leiding van koning Filips V. Toen zij het platinahoudende erts mee terugnamen naar Spanje werd hun schip onderweg door de Britten onderschept. Hierdoor duurde het tot 1748 totdat er een publicatie over dit onbekende element verscheen. Los daarvan lukte het de Britse wetenschapper Charles Wood in 1741 om platina te isoleren.
Tegenwoordig is platina meestal kostbaarder dan goud.
Toepassingen
Platina vindt veel toepassing in juwelen en apparatuur die hoge temperaturen en corrosieve omstandigheden moet kunnen doorstaan, zoals chemische smeltkroezen en glasovenbekledingen. Fijn verpoederd platina kan dienst doen als katalysator. Andere toepassingen van platina zijn:
- Van 1889 tot 1960 bestond de standaardmeter in Parijs uit een legering van platina en iridium. Later kreeg de meter een andere definitie (zie krypton).
- Als definitie van de standaardwaterstofelektrode.
- Bij de productie van kunstmest, explosieven en salpeterzuur wordt platinagaas (geweven of gebreid) als katalysator gebruikt voor de oxidatie van ammoniak.
- In de petrochemische industrie wordt platina gebruikt bij o.a. de raffinage van ruwe olie en de productie van brandstoffen met hoge octaangetallen.
- De uitzettingscoëfficiënt van platina is vrijwel gelijk aan die van sommige glassoorten, waardoor het wordt toegepast bij het sealen van glaselektroden.
- Platinadraad wordt in de industrie veelvuldig gebruikt als temperatuursensor in Pt100- en Pt1000-elementen vanwege de nauwkeurigheid en het grote temperatuurbereik.
- Platinadraad wordt ook gebruikt als thermokoppel met draad van een legering van platina en rhodium, geschikt tot temperaturen van 1800 graden Celsius
- In legeringen met kobalt krijgt platina goede magnetische eigenschappen.
- Met iridium kunnen legeringen worden vervaardigd die bruikbaar zijn in pacemaker-elektroden en andere chirurgische implantaten.
De verbinding PtCl2(NH3)2 kan een effectief medicijn zijn tegen sommige vormen van kanker, zoals leukemie en prostaatkanker.
Opmerkelijke eigenschappen
Platina is een buigzaam en kneedbaar metaal dat over een mooie grijs-witte glans beschikt en is goed bestand tegen corrosie door cyaniden, halogenen, zoutzuur en oxideert niet aan de lucht. Omdat het metaal onschadelijk is voor mensen en niet snel dof wordt, is het zeer geschikt om juwelen van te vervaardigen. Verder zijn de goede bestendigheid tegen hoge temperaturen en de stabiele chemische eigenschappen opmerkelijk, waardoor platina op industriële basis veelvuldig wordt toegepast.
Het enige zuur waarin platina oplost is koningswater. De meest voorkomende oxidatietoestanden van platina zijn +2, +3 en +4.
Verschijning
Platina wordt zowel ongebonden, als in het mineraal sperryliet in de aardkorst aangetroffen. Vaak wordt het gevonden in combinatie met andere metalen uit de platinagroep. De voornaamste vindplaatsen naast Zuid-Afrika zijn de Oeral en het Poetoranagebergte, Colombia, Ontario en het westen van de Verenigde Staten. Commercieel verkregen platina is vaak een bijproduct van de nikkelwinning, zoals bij Norilsk in het noorden van kraj Krasnojarsk in Rusland.
| Land | Hoeveelheid (per jaar) (ton) |
% van totaal |
|---|---|---|
| Zuid-Afrika | 148,3 | 75,8 |
| Rusland | 29,6 | 15,1 |
| Canada | 7,4 | 3,8 |
| Zimbabwe | 4,4 | 2,2 |
| Verenigde Staten | 4,1 | 2,1 |
| Totaal 5 landen | 193,8 | 99,0 |
| Totaal wereld | 195,7 | 100,0 |
Gegevens van 2003. Bron: L'état du monde 2005
Isotopen
| Stabielste isotopen | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Iso | RA (%) | Halveringstijd | VV | VE (MeV) | VP |
| 190Pt | 0,01 | 6,5×1011 j | α | 3,249 | 186Os |
| 191Pt | syn | 2,96 d | EV | 1,019 | 191Ir |
| 192Pt | 0,79 | stabiel met 114 neutronen | |||
| 193Pt | syn | 50 j | EV | 0,057 | 193Ir |
| 194Pt | 32,9 | stabiel met 116 neutronen | |||
| 195Pt | 33,8 | stabiel met 117 neutronen | |||
| 196Pt | 25,3 | stabiel met 118 neutronen | |||
| 197Pt | syn | 19,8915 h | β | 0,719 | 197Au |
| 198Pt | 7,2 | stabiel met 120 neutronen | |||
In de natuur komen vijf stabiele isotopen en één radioactieve met een zeer lange halveringstijd voor. Daarnaast zijn er nog een aantal andere instabiele isotopen bekend, waarvan 193Pt een halveringstijd van 50 jaar heeft.
Toxicologie en veiligheid
Metallisch platina is onschadelijk. Platinaverbindingen zijn veelal zeer giftig, maar worden zelden aangetroffen. Complexe platinaverbindingen worden echter gebruikt bij de bestrijding van kanker door chemotherapie. Deze middelen hebben aanzienlijke bijwerkingen. Voor de volksgezondheid is platina geen probleem, omdat het in het milieu nagenoeg niet voorkomt. Het is ook zo kostbaar dat het vrijwel altijd loont platina-afval weer op te werken.
Handel en belegging
De prijs van platina wordt bepaald per troy ounce, dat is gelijk aan 31,1035 gram. Deze wordt uitgedrukt in een bepaald bedrag aan Amerikaanse dollars, te bepalen op de platinamarkt. Op 4 maart 2008 bereikte de platinaprijs het recordbedrag van 2273 dollar per ounce.[1]
Externe link
- PeriodiekSysteem.com over: Platina (element)
- Lenntech over: Platina (element)
- (en) EnvironmentalChemistry.com over: Platina (element)
- (en) WebElements.com over: Platina (element)
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Platinum op Wikimedia Commons.
Bronvermelding
| Chemische elementen en isotopen |
|---|
|
Periodiek systeem: Standaard · Alternatief · Elektronenconfiguratie |