Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Onzevader: verschil tussen versies
(stuk verhuisd naar versies van het onzevader in het Nederlands) |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 2: | Regel 2: | ||
==Benamingen== | ==Benamingen== | ||
De [[Groene Boekje|Woordenlijst]] van de Nederlandse taal vermeldt ’onzevader’ als officiële spelling maar in de [[Rooms-Katholieke Kerk|katholieke]], [[Oosters-Orthodoxe Kerk|orthodoxe]] en [[protestants]]e [[traditie]] is '''Onze Vader''' gebruikelijker. Het wordt ook het '''Gebed des Heren''' genoemd en is een van de bekendste gebeden in de [[Kerk (geloofsgemeenschap)|Kerk]]. Ook de benaming '''het Modelgebed''' is in gebruik.<ref>[http://www.allaboutprayer.org/dutch/modelgebed.htm Modelgebed] op [http://www.allaboutprayer.org/ Allaboutprayer.org]</ref> | De [[Groene Boekje|Woordenlijst]] van de Nederlandse taal vermeldt ’onzevader’ als officiële spelling maar in de [[Rooms-Katholieke Kerk|katholieke]], [[Oosters-Orthodoxe Kerk|orthodoxe]] en [[protestants]]e [[traditie]] is '''Onze Vader''' gebruikelijker. Het wordt ook het '''Gebed des Heren''' genoemd en is een van de bekendste gebeden in de [[Kerk (geloofsgemeenschap)|Kerk]]. Ook de benaming '''het Modelgebed''' is in gebruik.<ref>[http://www.allaboutprayer.org/dutch/modelgebed.htm Modelgebed] op [http://www.allaboutprayer.org/ Allaboutprayer.org]</ref> | ||
In de [[middeleeuwen]] werd het in de westerse kerk in het Latijn gebeden, ook door de ongeschoolden. Het was toen bekend als het '''Pater Noster'''. Hoewel de benaming '''oratio domenica''' al uit een vroege periode stamt, schijnt de benaming '''Gebed des Heren''' voor de [[reformatie]] niet sterk verspreid te zijn geweest. | |||
Zie het artikel '''[[versies van het onzevader in het Nederlands]]''' voor Nederlandse vertalingen en versies. | Zie het artikel '''[[versies van het onzevader in het Nederlands]]''' voor Nederlandse vertalingen en versies. | ||
{{inhoud rechts}} | {{inhoud rechts}} | ||
==Herkomst== | ==Herkomst== | ||
Volgens het [[evangelie]] heeft [[Jezus Christus]] dit gebed zelf aan zijn volgelingen geleerd. Het staat opgetekend in {{Bijbel|Mattheüs|6|9-13|NBV}} en een iets kortere versie in {{Bijbel|Lucas|11|2-4|NBV}}. In sommige handschriften is de tekst in Lucas kennelijk uitgebreid aan de hand van Mattheüs (zie de voetnoot in de NBV). | Volgens het [[evangelie]] heeft [[Jezus Christus]] dit gebed zelf aan zijn volgelingen geleerd. Het staat opgetekend in {{Bijbel|Mattheüs|6|9-13|NBV}} en een iets kortere versie in {{Bijbel|Lucas|11|2-4|NBV}}. In sommige handschriften is de tekst in Lucas kennelijk uitgebreid aan de hand van Mattheüs (zie de voetnoot in de NBV). | ||
In Mattheüs staat het gebed in het midden van Jezus’ [[bergrede]] en in de context van kritiek op schijnheilige manieren van bidden, terwijl het in Lucas gegeven wordt als een antwoord op de vraag van zijn discipelen om hen te leren bidden. Het kan gaan om verschillende situaties. | |||
===Joodse achtergrond=== | |||
Uit de inhoud valt de joodse oorsprong van het Onze Vader op te maken. Het eerste vers is gedeeltelijk {{Bijbel|Jesaja|63|15-16}}; {{Bijbel|Ezechiël|36|23}} en {{Bijbel|Ezechiël|38|23}}, het tweede vers {{Bijbel|Obadja|1|21}} en {{Bijbel|1Sam|3|18}}, het derde vers uit {{Bijbel|Spreuken|30|8}}, het vierde vers uit {{Bijbel|Sirach|28|2}}. "Verlos ons van den boze" komt uit {{Bijbel|Psalm|119|133}}. Het slot is woordelijk uit {{Bijbel|1Kron|29|11}}. | Uit de inhoud valt de joodse oorsprong van het Onze Vader op te maken. Het eerste vers is gedeeltelijk {{Bijbel|Jesaja|63|15-16}}; {{Bijbel|Ezechiël|36|23}} en {{Bijbel|Ezechiël|38|23}}, het tweede vers {{Bijbel|Obadja|1|21}} en {{Bijbel|1Sam|3|18}}, het derde vers uit {{Bijbel|Spreuken|30|8}}, het vierde vers uit {{Bijbel|Sirach|28|2}}. "Verlos ons van den boze" komt uit {{Bijbel|Psalm|119|133}}. Het slot is woordelijk uit {{Bijbel|1Kron|29|11}}. | ||
Het vers „en leid ons niet in verzoeking” staat niet in het Oude Testament, want „het denkbeeld, dat God een mens in verzoeking brengt, druist tegen de volmaakte rechtvaardigheid en liefde van God in”, aldus Chumaceiro.<ref>{{Aut|Aron Mendes Chumaceiro}}, ''Verdediging is geen aanval'', p. 121-122</ref> Heel wat christelijke exegeten zijn het ermee eens dat dit vers niet betekent dat God de bekoring of verzoeking veroorzaakt. | Het vers „en leid ons niet in verzoeking” staat niet in het Oude Testament, want „het denkbeeld, dat God een mens in verzoeking brengt, druist tegen de volmaakte rechtvaardigheid en liefde van God in”, aldus Chumaceiro.<ref>{{Aut|Aron Mendes Chumaceiro}}, ''Verdediging is geen aanval'', p. 121-122</ref> Heel wat christelijke exegeten zijn het ermee eens dat dit vers niet betekent dat God de bekoring of verzoeking veroorzaakt. | ||
| Regel 44: | Regel 49: | ||
:{{Grieks|ἀμήν.}} | :{{Grieks|ἀμήν.}} | ||
|Kolom2= | |Kolom2= | ||
;Tekst in het evangelie van Mattheüs | ;Tekst in het evangelie van Mattheüs <br>(Nestle-Aland) | ||
:{{Grieks|Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς}} | :{{Grieks|Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς}} | ||
:{{Grieks|ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά σου·}} | :{{Grieks|ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά σου·}} | ||
| Regel 56: | Regel 61: | ||
:{{Grieks|ἀλλὰ ῥῦσαι ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ πονηροῦ.}} | :{{Grieks|ἀλλὰ ῥῦσαι ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ πονηροῦ.}} | ||
}} | }} | ||
<!--- | |||
{{Kolommen | {{Kolommen | ||
| Kolom1= | | Kolom1= | ||
| Regel 88: | Regel 94: | ||
:Amien.<ref>Ook deze tekst is getranslitereerd vanuit het Koinè-Grieks, maar geeft in een Nederlandse spelling weer hoe dit in Nieuwgriekse uitspraak klinkt, bijvoorbeeld zoals het in de Griekse kerk wordt gebruikt. Verschillende klanken zijn een i of ie geworden. De t wordt zachter uitgesproken (zoals een d), en de d wordt wat aangeblazen (dh), vergelijkbaar met de Engelse th. Verschil tussen de omicron en de omega valt in de uitspraak niet meer op. Een s wordt ook steeds als s uitgesproken, niet als z.</ref> | :Amien.<ref>Ook deze tekst is getranslitereerd vanuit het Koinè-Grieks, maar geeft in een Nederlandse spelling weer hoe dit in Nieuwgriekse uitspraak klinkt, bijvoorbeeld zoals het in de Griekse kerk wordt gebruikt. Verschillende klanken zijn een i of ie geworden. De t wordt zachter uitgesproken (zoals een d), en de d wordt wat aangeblazen (dh), vergelijkbaar met de Engelse th. Verschil tussen de omicron en de omega valt in de uitspraak niet meer op. Een s wordt ook steeds als s uitgesproken, niet als z.</ref> | ||
}} | }} | ||
---> | |||
{{Kolommen | {{Kolommen | ||
| Kolom1= | | Kolom1= | ||
| Regel 164: | Regel 171: | ||
{{JewEn|10112|Lord’s Prayer, The}} | {{JewEn|10112|Lord’s Prayer, The}} | ||
{{ISBE|lords-prayer-the|Lord’s Prayer, The}} | {{ISBE|lords-prayer-the|Lord’s Prayer, The}} | ||
{{Commonscat|Pater noster}} | {{Commonscat|Pater noster}} | ||
Versie van 6 apr 2017 07:55
Het onzevader of Onze Vader is het bekendste christelijke gebed.
Benamingen
De Woordenlijst van de Nederlandse taal vermeldt ’onzevader’ als officiële spelling maar in de katholieke, orthodoxe en protestantse traditie is Onze Vader gebruikelijker. Het wordt ook het Gebed des Heren genoemd en is een van de bekendste gebeden in de Kerk. Ook de benaming het Modelgebed is in gebruik.[1]
In de middeleeuwen werd het in de westerse kerk in het Latijn gebeden, ook door de ongeschoolden. Het was toen bekend als het Pater Noster. Hoewel de benaming oratio domenica al uit een vroege periode stamt, schijnt de benaming Gebed des Heren voor de reformatie niet sterk verspreid te zijn geweest.
Zie het artikel versies van het onzevader in het Nederlands voor Nederlandse vertalingen en versies.
Herkomst
Volgens het evangelie heeft Jezus Christus dit gebed zelf aan zijn volgelingen geleerd. Het staat opgetekend in Mattheüs 6:9-13 (NBV) en een iets kortere versie in Lucas 11:2-4 (NBV). In sommige handschriften is de tekst in Lucas kennelijk uitgebreid aan de hand van Mattheüs (zie de voetnoot in de NBV).
In Mattheüs staat het gebed in het midden van Jezus’ bergrede en in de context van kritiek op schijnheilige manieren van bidden, terwijl het in Lucas gegeven wordt als een antwoord op de vraag van zijn discipelen om hen te leren bidden. Het kan gaan om verschillende situaties.
Joodse achtergrond
Uit de inhoud valt de joodse oorsprong van het Onze Vader op te maken. Het eerste vers is gedeeltelijk Jesaja 63:15-16; Ezechiël 36:23 en Ezechiël 38:23, het tweede vers Obadja 1:21 en 1Sam 3:18, het derde vers uit Spreuken 30:8, het vierde vers uit Sirach 28:2. "Verlos ons van den boze" komt uit Psalm 119:133. Het slot is woordelijk uit 1Kron 29:11. Het vers „en leid ons niet in verzoeking” staat niet in het Oude Testament, want „het denkbeeld, dat God een mens in verzoeking brengt, druist tegen de volmaakte rechtvaardigheid en liefde van God in”, aldus Chumaceiro.[2] Heel wat christelijke exegeten zijn het ermee eens dat dit vers niet betekent dat God de bekoring of verzoeking veroorzaakt.
Het Onze Vader vertoont overeenkomsten met het kaddisj, een van de belangrijkse joodse gebeden. Ook in het kaddisj bidt men voor de heiliging van Gods naam en om zijn koninkrijk:
- Moge zijn grote naam verheven en geheiligd worden
- in de wereld die hij geschapen heeft naar zijn wil.
- Moge zijn koninkrijk erkend worden in uw leven en in uw dagen
- …
Onderdelen
Het onzevader zoals dit liturgisch gebruikt wordt, kan worden ingedeeld in drie onderdelen:
- Dankgebed: Uw naam worde geheiligd, Uw koninkrijk kome, Uw wil geschiede, op aarde zoals in de hemel.
- Smeekgebed (litanie): Geef ons heden ons dagelijks brood. En vergeef ons onze schulden zoals ook wij onze schuldenaars vergeven. En leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze.
- Belijdend gebed: Want van U is het koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid in eeuwigheid.
Teksten
De oudste teksten van het Onzevader die zijn overgeleverd, zijn in het Koinè-Grieks. In het Nederlandse taalgebied zijn per religieuze stroming andere vertalingen in gebruik. Niet alleen zijn er verschillende protestantse vertalingen, maar ook gebruikten katholieken in Nederland lang een andere vertaling dan katholieken in Vlaanderen.
Koinè-Grieks
Doxologie
De slotwoorden Want van U is het koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid in eeuwigheid komen voor in vele latere handschriften maar ontbreken in de oudste handschriften van het evangelie van Mattheüs. Deze woorden zijn afkomstig uit 1Kronieken 29:11 en werden mogelijk in de liturgie gebruikt, en daarom later toegevoegd aan de tekst van Mattheüs. Dezelfde tekst wordt ook in de joodse eredienst gebruikt, waar het gezongen wordt bij het openen van de schrijn met de Thorarollen.
Gebruik
In de katholieke misviering volgens de Novus Ordo Missae sluit de priester het gebed af met het embolisme.
Embolisme
Orthodoxe Kerk
In de Orthodoxe Kerk wordt de doxologie nooit uitgesproken door de gelovigen. Deze wordt altijd gedaan door de priester. In de Griekse traditie gebruikt men bij het afwezig zijn van de priester: Door de gebeden van onze Heilige Vaders, Heer Jezus Christus Onze God ontferm U over ons, Amen.
Externe link
- Het Onzevader in 1817 talen en dialecten.
- Mattheüs 6:9-13 Het Onzevader in Nederlandse bijbelvertalingen]
(en) Lord’s Prayer, in: Catholic Encyclopedia, New York, Robert Appleton Company, 1907-1912. (vertaal via: 
)
(en) Lord’s Prayer, The, in: Jewish Encyclopedia, New York: Funk & Wagnalls, 1901-1906. (vertaal via: )
(en) Lord’s Prayer, The, in: ISBE, J. Orr, ed., Chicago, Howard-Severance Company, 1915. (vertaal via: )
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Pater noster op Wikimedia Commons.
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- º Modelgebed op Allaboutprayer.org
- º Aron Mendes Chumaceiro, Verdediging is geen aanval, p. 121-122
- Neil Douglas-Klotz, Gebeden van de Kosmos, Meditaties over de Aramese woorden van Jezus, 1995, East-West Publications, Den Haag, ISBN 90-5340-040-0