Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie en digitaal erfgoed, wenst u prettige feestdagen en een gelukkig 2025
Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Jaar: verschil tussen versies
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
(verplaatst) |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 3: | Regel 3: | ||
In het algemeen taalgebruik is een jaar een in [[dag|dagen]] getelde periode die gebaseerd is op de tijd die het de [[aarde (planeet)|aarde]] kost om één keer om de [[zon]] te draaien. | In het algemeen taalgebruik is een jaar een in [[dag|dagen]] getelde periode die gebaseerd is op de tijd die het de [[aarde (planeet)|aarde]] kost om één keer om de [[zon]] te draaien. | ||
==Astronomisch jaar== | |||
In de astronomie worden verschillende definities van het jaar gebruikt, hier met hun huidige (2000) lengte: | In de astronomie worden verschillende definities van het jaar gebruikt, hier met hun huidige (2000) lengte: | ||
* het '''[[tropisch jaar]]''': periode tussen twee lentepuntdoorgangen van de zon | * het '''[[tropisch jaar]]''': periode tussen twee lentepuntdoorgangen van de zon, dat wil zeggen, tussen twee momenten dat de zon in dezelfde richting bewegend boven de [[evenaar]] staat.<br>Sinds 1955 geldt de definitie dat het tropische jaar het tijdsinterval is dat nodig om de middelbare zonnelengte met 360° te laten toenemen ten opzichte van de bewegende middelbare equinox van de dag. In meer begrijpelijke termen is dit het tijdsinterval tussen twee opeenvolgende doorgangen van de [[middelbare zon]] door het lentepunt. Een tropisch jaar duurt 365d 5h 48m 45s. Het tropische jaar regelt de seizoenen regelt en daarom het belangrijkste is. | ||
* het '''[[siderisch jaar]]''': periode waarna de [[ster (hemellichaam)|sterren]] weer op dezelfde plaats aan de hemel staan - 365d 6h 9m 10s | * het '''[[siderisch jaar]]''': periode waarna de [[ster (hemellichaam)|sterren]] weer op dezelfde plaats aan de hemel staan - 365d 6h 9m 10s | ||
* het '''[[anomalistisch jaar]]''': periode tussen twee doorgangen van de aarde door het [[perihelium]] in de [[aardbaan]] - 365d 6h 13m 53s | * het '''[[anomalistisch jaar]]''': periode tussen twee doorgangen van de aarde door het [[perihelium]] in de [[aardbaan]] - 365d 6h 13m 53s | ||
Het verschil in lengte tussen deze diverse soorten jaar komt door de [[precessie]] van de [[aardas]] en veranderingen in de vorm van de [[aardbaan]] onder invloed van de andere [[planeet|planeten]] | Het verschil in lengte tussen deze diverse soorten jaar komt door de [[precessie]] van de [[aardas]] en veranderingen in de vorm van de [[aardbaan]] onder invloed van de andere [[planeet|planeten]]. | ||
* Het '''heliakische jaar''' is het tijdsinterval tussen twee heliakische opgangen van een ster. De lengte en het begin van een heliakisch jaar is afhankelijk van de breedtegraad op de aardbol en van de positie van de ster. | * Het '''heliakische jaar''' is het tijdsinterval tussen twee heliakische opgangen van een ster. De lengte en het begin van een heliakisch jaar is afhankelijk van de breedtegraad op de aardbol en van de positie van de ster. | ||
| Regel 20: | Regel 15: | ||
===Schrikkeljaar=== | ===Schrikkeljaar=== | ||
Om praktische redenen rekent men in een kalenderjaar met volledige dagen. Een zonnejaar zoals in de [[gregoriaanse kalender]] heeft gewoonlijk 365 dagen. Omdat dit niet de exacte astronomische lengte van de tijd die de aarde nodig heeft om de baan rond de zon af te leggen, een (tropisch) jaar is, kan dit worden gecompenseerd met schrikkeldagen. In de regel wordt om de vier jaar wordt een dag toegevoegd bijgeteld om te compenseren voor het feit dat de omgang om de zon niet precies in hele dagen is te meten. Men noemt zo’n jaar een [[schrikkeljaar]]. De [[juliaanse kalender]] had per vier jaar steeds één schrikkeljaar, en duurde dus gemiddeld 365,25 dagen (365d, 6h). De gregoriaanse kalender heeft iets minder schrikkeldagen, en duurt gemiddeld 365,2421875 dagen (365d 5h 49m 12s). | |||
Het jaar zoals in de gregoriaanse kalender is een goede schatting van het tropische jaar. De afwijking van 27 seconden betekent een fout van 1 [[dag]] in 3200 jaar. | |||
==Definities in andere kalendersystemen== | ==Definities in andere kalendersystemen== | ||
* Een '''kerkelijk jaar''' begint bijvoorbeeld in de [[rooms-katholieke kerk]] op de eerste zondag van de advent.<br | * Een '''kerkelijk jaar''' begint bijvoorbeeld in de [[rooms-katholieke kerk]] op de eerste zondag van de advent.<br>Het (oosters-)orthodoxe kerkelijke jaar is gelijkaardig opgebouwd, maar begint op 1 september. | ||
* Een '''lunair jaar''' is het jaar uit een maankalender. Het omvat twaalf maanmaanden, en komt neer op 354 tot 355 dagen. | * Een '''lunair jaar''' is het jaar uit een maankalender. Het omvat twaalf maanmaanden, en komt neer op 354 tot 355 dagen. | ||
* Een '''lunisolair jaar''' is een jaar een maankalender die door schrikkelmaanden wordt aangepast aan het zonnejaar. Dit jaar kan naargelang de lengte van de schrikkelmaanden variëren van 353 tot 385 dagen. | * Een '''lunisolair jaar''' is een jaar een maankalender die door schrikkelmaanden wordt aangepast aan het zonnejaar. Dit jaar kan naargelang de lengte van de schrikkelmaanden variëren van 353 tot 385 dagen. | ||
Versie van 3 jun 2016 21:10
Een jaar is de relatieve eenheid van tijd die de periode beschrijft waarin een planeet om zijn ster draait.
In het algemeen taalgebruik is een jaar een in dagen getelde periode die gebaseerd is op de tijd die het de aarde kost om één keer om de zon te draaien.
Astronomisch jaar
In de astronomie worden verschillende definities van het jaar gebruikt, hier met hun huidige (2000) lengte:
- het tropisch jaar: periode tussen twee lentepuntdoorgangen van de zon, dat wil zeggen, tussen twee momenten dat de zon in dezelfde richting bewegend boven de evenaar staat.
Sinds 1955 geldt de definitie dat het tropische jaar het tijdsinterval is dat nodig om de middelbare zonnelengte met 360° te laten toenemen ten opzichte van de bewegende middelbare equinox van de dag. In meer begrijpelijke termen is dit het tijdsinterval tussen twee opeenvolgende doorgangen van de middelbare zon door het lentepunt. Een tropisch jaar duurt 365d 5h 48m 45s. Het tropische jaar regelt de seizoenen regelt en daarom het belangrijkste is. - het siderisch jaar: periode waarna de sterren weer op dezelfde plaats aan de hemel staan - 365d 6h 9m 10s
- het anomalistisch jaar: periode tussen twee doorgangen van de aarde door het perihelium in de aardbaan - 365d 6h 13m 53s
Het verschil in lengte tussen deze diverse soorten jaar komt door de precessie van de aardas en veranderingen in de vorm van de aardbaan onder invloed van de andere planeten.
- Het heliakische jaar is het tijdsinterval tussen twee heliakische opgangen van een ster. De lengte en het begin van een heliakisch jaar is afhankelijk van de breedtegraad op de aardbol en van de positie van de ster.
- Met het galactische jaar bedoelt men de volledige omloop van de zon en ons planetenstelsel rond het centrum van ons melkwegstelsel. Men schat het op ongeveer 220 tot 240 miljoen jaar.
Schrikkeljaar
Om praktische redenen rekent men in een kalenderjaar met volledige dagen. Een zonnejaar zoals in de gregoriaanse kalender heeft gewoonlijk 365 dagen. Omdat dit niet de exacte astronomische lengte van de tijd die de aarde nodig heeft om de baan rond de zon af te leggen, een (tropisch) jaar is, kan dit worden gecompenseerd met schrikkeldagen. In de regel wordt om de vier jaar wordt een dag toegevoegd bijgeteld om te compenseren voor het feit dat de omgang om de zon niet precies in hele dagen is te meten. Men noemt zo’n jaar een schrikkeljaar. De juliaanse kalender had per vier jaar steeds één schrikkeljaar, en duurde dus gemiddeld 365,25 dagen (365d, 6h). De gregoriaanse kalender heeft iets minder schrikkeldagen, en duurt gemiddeld 365,2421875 dagen (365d 5h 49m 12s).
Het jaar zoals in de gregoriaanse kalender is een goede schatting van het tropische jaar. De afwijking van 27 seconden betekent een fout van 1 dag in 3200 jaar.
Definities in andere kalendersystemen
- Een kerkelijk jaar begint bijvoorbeeld in de rooms-katholieke kerk op de eerste zondag van de advent.
Het (oosters-)orthodoxe kerkelijke jaar is gelijkaardig opgebouwd, maar begint op 1 september. - Een lunair jaar is het jaar uit een maankalender. Het omvat twaalf maanmaanden, en komt neer op 354 tot 355 dagen.
- Een lunisolair jaar is een jaar een maankalender die door schrikkelmaanden wordt aangepast aan het zonnejaar. Dit jaar kan naargelang de lengte van de schrikkelmaanden variëren van 353 tot 385 dagen.
Andere
- Met boekhoudkundig jaar bedoelt men een jaar dat voor de berekeningen vereenvoudigd werd tot 12 maanden van 30 dagen.