Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Onze-Lieve-Vrouw van Halle: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
|||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
'''Onze-Lieve-Vrouw van [[Halle (Brabant)|Halle]]''' is een Mariabeeld in de [[Sint-Martinusbasiliek (Halle)]]. Het wordt door katholieke gelovigen gezien als een miraculeus beeld. | '''Onze-Lieve-Vrouw van [[Halle (Brabant)|Halle]]''' (de '''Zwarte Madonna van Halle''') is een Mariabeeld in de [[Sint-Martinusbasiliek (Halle)]]. Het wordt door katholieke gelovigen gezien als een miraculeus beeld. | ||
==Beschrijving== | ==Beschrijving== | ||
Het Onze-Lieve-Vrouwebeeld stelt Maria voor als [[Sedes Sapientia]] (zittende Maria met [[Jezus Christus|Jezus]] op de schoot) en Virgo Lactans (de maagd die het kind de borst geeft). | Het Onze-Lieve-Vrouwebeeld stelt Maria voor als [[Sedes Sapientia]] (zittende Maria met [[Jezus Christus|Jezus]] op de schoot) en [[Virgo Lactans]] (de maagd die het kind de borst geeft). | ||
Het is 92,5 centimeter hoog. Hoofd en handen van Maria en Jezus zijn in hout uitgesneden. De kledij van beiden is in linnen gedrenkt in gips, uitgewerkt. Sporen van polychromie zijn waargenomen: donkerbruin voor de huidpartijen en blauw voor het kleed. | Het is 92,5 centimeter hoog. Hoofd en handen van Maria en Jezus zijn in hout uitgesneden. De kledij van beiden is in linnen gedrenkt in gips, uitgewerkt. Sporen van polychromie zijn waargenomen: donkerbruin voor de huidpartijen en blauw voor het kleed.<ref name=bouwmeester/> | ||
Er bestaat geen zekerheid over de herkomst en stijl van het beeld. Het zou van Brabants of Maaslands, kunnen zijn, Henegouws of zelfs Centraal-Europees. | Er bestaat geen zekerheid over de herkomst en stijl van het beeld. Het zou van Brabants of Maaslands, kunnen zijn, Henegouws of zelfs Centraal-Europees.<ref name=bouwmeester/> | ||
Ook over de oorzaak van de bruinzwarte kleur bestaat geen overeenstemming. Er werd wel eens verondersteld dat de zwarte kleur afkomstig zou zijn van een laagje zilver waarmee het beeld vroeger bedekt zou zijn geweest, en dat zwart geoxideerd zou zijn geweest. Maar er werd nooit een spoor van zilver aan het | Ook over de oorzaak van de bruinzwarte kleur bestaat geen overeenstemming. Er werd wel eens verondersteld dat de zwarte kleur afkomstig zou zijn van een laagje zilver waarmee het beeld vroeger bedekt zou zijn geweest, en dat zwart geoxideerd zou zijn geweest. Maar er werd nooit een spoor van zilver aan het beeld ontdekt. Een andere mogelijkheid is dat het door de inwerking van kaarsroet en [[wierook]] zwart zou zijn geworden. Of het beeld is mogelijk altijd zwart geweest en hoort in dat geval thuis in de eeuwenoude, zelfs voorchristelijke traditie van zwarte 'Maria'beelden.<ref name=bouwmeester/> | ||
==Legende== | ==Legende== | ||
| Regel 14: | Regel 14: | ||
Het is niet bekend wanneer deze legende ontstond. De oudste gepubliceerde versie dateert van meer dan driehonderd jaar na de belegering: het ''NIEUW LIEDEKEN Tot lof van O.L.Vrouve van Halle'', dat bewaard wordt in de universiteitsbibliotheek van Gent, kan niet vóór 1816 gedrukt zijn. Pas vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw worden op bedevaartsvaantjes ook kanonballen afgebeeld.<ref name=bouwmeester>http://www.mysterievandebouwmeester.be/nl/de-basiliek/olv-van-halle/</ref> | Het is niet bekend wanneer deze legende ontstond. De oudste gepubliceerde versie dateert van meer dan driehonderd jaar na de belegering: het ''NIEUW LIEDEKEN Tot lof van O.L.Vrouve van Halle'', dat bewaard wordt in de universiteitsbibliotheek van Gent, kan niet vóór 1816 gedrukt zijn. Pas vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw worden op bedevaartsvaantjes ook kanonballen afgebeeld.<ref name=bouwmeester>http://www.mysterievandebouwmeester.be/nl/de-basiliek/olv-van-halle/</ref> | ||
==Plaats== | |||
Vanaf de aankomst van het beeld in Halle in 1267 tot in 1859 stond het beeld in een eigen kapel aan de noordkant van de kerk. De bouw van de nog bestaande Mariakapel werd begonnen in 1335. Vanaf 1859 begon men het beeld regelmatig in het hoogkoor te plaatsen. Vanaf 1866 kreeg het een vaste plaats op een balkon boven het hoogkoor.<ref name=bouwmeester/> | |||
<!---[[Bestand:MariabeeldHalle.jpg|thumb|De Zwarte Madonna van Halle]] | <!---[[Bestand:MariabeeldHalle.jpg|thumb|De Zwarte Madonna van Halle]] | ||
[[Bestand:Jan Jansz Mostaert - Portret van een Afrikaanse Man 001.JPG|thumb|Portret van een Afrikaanse Man door Jan Mostaert met het Maria-insigne van Halle op de muts]]---> | [[Bestand:Jan Jansz Mostaert - Portret van een Afrikaanse Man 001.JPG|thumb|Portret van een Afrikaanse Man door Jan Mostaert met het Maria-insigne van Halle op de muts]]---> | ||
==Geschiedenis== | ==Geschiedenis== | ||
Volgens de traditie zou het beeld zou door [[Elisabeth van Thüringen|Elisabeth van Hongarije]], (Elisabeth van Thüringen), aan haar dochter Sofia gegeven zijn. Sofia zou het aan haar schoondochter [[Machteld van Brabant]] hebben gegeven. Haar dochter, [[Aleyde van Avesnes]], | Volgens de traditie zou het beeld zou door [[Elisabeth van Thüringen|Elisabeth van Hongarije]], (Elisabeth van Thüringen), aan haar dochter Sofia gegeven zijn. Sofia zou het aan haar schoondochter [[Machteld van Brabant]] hebben gegeven. Haar dochter, [[Aleyde van Avesnes]], gravin van Holland en Henegouwen, schonk het in 1267 in opdracht van haar moeder aan de stad Halle.<ref name=geschiedenis>[http://www.halle.be/product.aspx?id=7739 ''Geschiedenis van de stad Halle''] op Halle.be</ref><ref name=bouwmeester/><ref name=then>http://ifthenisnow.nl/nl/gebeurtenissen/halle-krijgt-een-mariabeeld</ref> | ||
Het werd door het gravengeslacht van Henegouwen aan de stad | Het beeld werd door het gravengeslacht van Henegouwen aan de stad geschonken; niet aan de kerk. Op die manier wilde Henegouwen zijn rechten op Halle kracht bijzetten. Halle lag toen in het graafschap Henegouwen, aan de grens met het hertogdom Brabant. | ||
Door het beeld werd Halle in de wijde omgeving bekend als een bedevaartsstad. | Door het beeld werd Halle in de wijde omgeving bekend als een bedevaartsstad. | ||
| Regel 30: | Regel 33: | ||
Omdat het beeld eigendom was van de stad, niet van de kerk, leidde dit tot de volgende procedure: ter gelegenheid van de processie, waarin het beeld door en rond de stad gedragen werd, nam de stadsmagistraat het beeld van de sokkel om het tijdelijk aan de geestelijkheid over te dragen. Na de processie werd het beeld door de magistraat teruggeplaatst.<ref name=bouwmeester/> | Omdat het beeld eigendom was van de stad, niet van de kerk, leidde dit tot de volgende procedure: ter gelegenheid van de processie, waarin het beeld door en rond de stad gedragen werd, nam de stadsmagistraat het beeld van de sokkel om het tijdelijk aan de geestelijkheid over te dragen. Na de processie werd het beeld door de magistraat teruggeplaatst.<ref name=bouwmeester/> | ||
Tijdens processies of als bewijs voor het afleggen van een bedevaart naar Halle werden [[bedevaartsvaantje]]s verkocht: vlaggetjes met een afbeelding van het zwarte madonnabeeld. Vanaf de 19e eeuw staan ook de kanonballen vaak afgebeeld. | |||
Wegens de verkoop van deze vlaggetjes kregen de inwoners van de stad Halle (zonder de huidige randgemeenten) de bijnaam ''vaantjesboeren''. | |||
== Broederschap van de Onze Lieve Vrouw van Halle == | == Broederschap van de Onze Lieve Vrouw van Halle == | ||
In 1344 werd de "Broederschap van de Onze Lieve Vrouw van Halle" opgericht. Ze is één van de oudste van het land. | In 1344 werd de "Broederschap van de Onze Lieve Vrouw van Halle" opgericht. Ze is één van de oudste van het land. | ||
Later werden andere broederschappen opgericht, eerst in Henegouwen waarvan Halle deel uitmaakte en later elders. Ze worden "Tweede Broederschappen" genoemd. | Later werden andere broederschappen opgericht, eerst in Henegouwen waarvan Halle deel uitmaakte en later elders. Ze worden "Tweede Broederschappen" genoemd. De broederschappen hadden het recht om tijdens de processies het Mariabeeld te dragen. Voorrang, duur en traject van het dragen van het beeld werden bepaald door anciënniteit en gaven al eens aanleiding tot discussies. | ||
De "Tweede Broederschappen" waren/zijn talrijk (tussen haakjes het jaar van ontstaan): [[Aat]] (meer dan waarschijnlijk in 1325), [[Doornik]] (1420), [[Brussel (stad)|Brussel]], [[Valenciennes]] (1421), [[Condé]] (1430), [[Namen (stad)|Namen]], [[Lembeek]], [[Quiévrain]], [[Crespin (Noorderdepartement)|Crespin]], [['s-Gravenbrakel]], [[Gussignies]], [[Sint-Renelde]], [[Luik (stad)|Luik]] (1643), [[Hoei]] (1646), [[Dinant]] (1654), [[Gent]] (1657), [[Oudenaarde]]-Sint-Walburga (1657), [[Bellingen (België)|Bellingen]], [[Pepingen (Brabant)|Pepingen]], [[Beert]], [[Herfelingen]], [[Heikruis]], [[Bogaarden]], [[Kester]], [[Oetingen]], [[Leerbeek]] (1659), [[Nijvel]] (1661), [[Rijsel]], [[Mouveaux]], [[Bergen ( | De "Tweede Broederschappen" waren/zijn talrijk (tussen haakjes het jaar van ontstaan): [[Aat]] (meer dan waarschijnlijk in 1325), [[Doornik]] (1420), [[Brussel (stad)|Brussel]], [[Valenciennes]] (1421), [[Condé]] (1430), [[Namen (stad)|Namen]], [[Lembeek]], [[Quiévrain]], [[Crespin (Noorderdepartement)|Crespin]], [['s-Gravenbrakel]], [[Gussignies]], [[Sint-Renelde]], [[Luik (stad)|Luik]] (1643), [[Hoei]] (1646), [[Dinant]] (1654), [[Gent]] (1657), [[Oudenaarde]]-Sint-Walburga (1657), [[Bellingen (België)|Bellingen]], [[Pepingen (Brabant)|Pepingen]], [[Beert]], [[Herfelingen]], [[Heikruis]], [[Bogaarden]], [[Kester]], [[Oetingen]], [[Leerbeek]] (1659), [[Nijvel]] (1661), [[Rijsel]], [[Mouveaux]], [[Bergen (Mons)|Bergen]] (1677), [[Sint-Niklaas]] (1699), [[Wakken]], [[Hooglede]], [[Lokeren]], [[Zottegem]], [[Dentergem]], [[Verrebroek]], [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]], Brussel, [[Tielt]], [[Kortrijk]], [[Harelbeke]], [[Brugge]], Haringen, [[Aalst (Oost-Vlaanderen)|Aalst]], [[Lembeek]], [[Belle (gemeente)|Ballieul]], Oudenaarde-Pamel en [[Oostrozebeke]] (1892). | ||
==Verwijzingen== | ==Verwijzingen== | ||
{{reflist}} | {{reflist}} | ||
[[Categorie: Katholicisme in België]] | |||
[[Categorie: Beeld]] | |||
[[Categorie: Halle]] | |||
Versie van 29 apr 2015 09:00
Onze-Lieve-Vrouw van Halle (de Zwarte Madonna van Halle) is een Mariabeeld in de Sint-Martinusbasiliek (Halle). Het wordt door katholieke gelovigen gezien als een miraculeus beeld.
Beschrijving
Het Onze-Lieve-Vrouwebeeld stelt Maria voor als Sedes Sapientia (zittende Maria met Jezus op de schoot) en Virgo Lactans (de maagd die het kind de borst geeft).
Het is 92,5 centimeter hoog. Hoofd en handen van Maria en Jezus zijn in hout uitgesneden. De kledij van beiden is in linnen gedrenkt in gips, uitgewerkt. Sporen van polychromie zijn waargenomen: donkerbruin voor de huidpartijen en blauw voor het kleed.[1]
Er bestaat geen zekerheid over de herkomst en stijl van het beeld. Het zou van Brabants of Maaslands, kunnen zijn, Henegouws of zelfs Centraal-Europees.[1]
Ook over de oorzaak van de bruinzwarte kleur bestaat geen overeenstemming. Er werd wel eens verondersteld dat de zwarte kleur afkomstig zou zijn van een laagje zilver waarmee het beeld vroeger bedekt zou zijn geweest, en dat zwart geoxideerd zou zijn geweest. Maar er werd nooit een spoor van zilver aan het beeld ontdekt. Een andere mogelijkheid is dat het door de inwerking van kaarsroet en wierook zwart zou zijn geworden. Of het beeld is mogelijk altijd zwart geweest en hoort in dat geval thuis in de eeuwenoude, zelfs voorchristelijke traditie van zwarte 'Maria'beelden.[1]
Legende
Volgens een legende zou Maria de stad Halle hebben beschermd toen deze in 1489 door Filips van Kleef werd belegerd, door de kanonskogels in haar mantel op te vangen. De kanonballen werden in een nis gelegd in de basiliek, waar men ze nog steeds kan bezichtigen.[2]
Het is niet bekend wanneer deze legende ontstond. De oudste gepubliceerde versie dateert van meer dan driehonderd jaar na de belegering: het NIEUW LIEDEKEN Tot lof van O.L.Vrouve van Halle, dat bewaard wordt in de universiteitsbibliotheek van Gent, kan niet vóór 1816 gedrukt zijn. Pas vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw worden op bedevaartsvaantjes ook kanonballen afgebeeld.[1]
Plaats
Vanaf de aankomst van het beeld in Halle in 1267 tot in 1859 stond het beeld in een eigen kapel aan de noordkant van de kerk. De bouw van de nog bestaande Mariakapel werd begonnen in 1335. Vanaf 1859 begon men het beeld regelmatig in het hoogkoor te plaatsen. Vanaf 1866 kreeg het een vaste plaats op een balkon boven het hoogkoor.[1]
Geschiedenis
Volgens de traditie zou het beeld zou door Elisabeth van Hongarije, (Elisabeth van Thüringen), aan haar dochter Sofia gegeven zijn. Sofia zou het aan haar schoondochter Machteld van Brabant hebben gegeven. Haar dochter, Aleyde van Avesnes, gravin van Holland en Henegouwen, schonk het in 1267 in opdracht van haar moeder aan de stad Halle.[3][1][4]
Het beeld werd door het gravengeslacht van Henegouwen aan de stad geschonken; niet aan de kerk. Op die manier wilde Henegouwen zijn rechten op Halle kracht bijzetten. Halle lag toen in het graafschap Henegouwen, aan de grens met het hertogdom Brabant.
Door het beeld werd Halle in de wijde omgeving bekend als een bedevaartsstad.
Het beeld werd op 4 oktober 1874 in opdracht van paus Pius IX gekroond.
Processie
De oudste vermelding van een Mariaprocessie in Halle stamt uit 1335.
Omdat het beeld eigendom was van de stad, niet van de kerk, leidde dit tot de volgende procedure: ter gelegenheid van de processie, waarin het beeld door en rond de stad gedragen werd, nam de stadsmagistraat het beeld van de sokkel om het tijdelijk aan de geestelijkheid over te dragen. Na de processie werd het beeld door de magistraat teruggeplaatst.[1]
Tijdens processies of als bewijs voor het afleggen van een bedevaart naar Halle werden bedevaartsvaantjes verkocht: vlaggetjes met een afbeelding van het zwarte madonnabeeld. Vanaf de 19e eeuw staan ook de kanonballen vaak afgebeeld.
Wegens de verkoop van deze vlaggetjes kregen de inwoners van de stad Halle (zonder de huidige randgemeenten) de bijnaam vaantjesboeren.
Broederschap van de Onze Lieve Vrouw van Halle
In 1344 werd de "Broederschap van de Onze Lieve Vrouw van Halle" opgericht. Ze is één van de oudste van het land.
Later werden andere broederschappen opgericht, eerst in Henegouwen waarvan Halle deel uitmaakte en later elders. Ze worden "Tweede Broederschappen" genoemd. De broederschappen hadden het recht om tijdens de processies het Mariabeeld te dragen. Voorrang, duur en traject van het dragen van het beeld werden bepaald door anciënniteit en gaven al eens aanleiding tot discussies.
De "Tweede Broederschappen" waren/zijn talrijk (tussen haakjes het jaar van ontstaan): Aat (meer dan waarschijnlijk in 1325), Doornik (1420), Brussel, Valenciennes (1421), Condé (1430), Namen, Lembeek, Quiévrain, Crespin, 's-Gravenbrakel, Gussignies, Sint-Renelde, Luik (1643), Hoei (1646), Dinant (1654), Gent (1657), Oudenaarde-Sint-Walburga (1657), Bellingen, Pepingen, Beert, Herfelingen, Heikruis, Bogaarden, Kester, Oetingen, Leerbeek (1659), Nijvel (1661), Rijsel, Mouveaux, Bergen (1677), Sint-Niklaas (1699), Wakken, Hooglede, Lokeren, Zottegem, Dentergem, Verrebroek, Antwerpen, Brussel, Tielt, Kortrijk, Harelbeke, Brugge, Haringen, Aalst, Lembeek, Ballieul, Oudenaarde-Pamel en Oostrozebeke (1892).
Verwijzingen