Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Atbasj: verschil tussen versies
(nieuw) |
(+tabelletjes enz) |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
'''Atbasj''' (meer gebruikt in de Engelse spelling '''atbash''') is een eenvoudige substitutieversleuteling, een manier om Hebreeuwse woorden te ’coderen’ door de letters te vervangen. | '''Atbasj''' (meer gebruikt in de Engelse spelling '''atbash''') is een eenvoudige substitutieversleuteling, een manier om Hebreeuwse woorden te ’coderen’ door de letters te vervangen. | ||
De eerste letter van het [[Hebreeuws alfabet|alef-bet]], ''alef'', wordt vervangen door de laatste letter, tav; de tweede letter, beth, wordt vervangen door de voorlaatste: ''sjin'', enzovoort. De naam atbasj is hiervan afgeleid: ''alef-tav-beth-sjin'' ({{Heb|אתבש}}). | De eerste letter van het [[Hebreeuws alfabet|alef-bet]], ''alef'', wordt vervangen door de laatste letter, ''tav''; de tweede letter, ''beth'', wordt vervangen door de voorlaatste: ''sjin'', enzovoort. De naam ''atbasj'' is hiervan afgeleid: ''alef-tav-beth-sjin'' ({{Heb|אתבש}}). | ||
De codering komt reeds in de [[Hebreeuwse Bijbel]] voor. In het Boek ({{Bijbel|Jeremia|51|1}}) is de uitdrukking {{Heb|לב קמי}}, ''Lev Kamai'', een atbasj-codering voor {{Heb|כשדים}}, Kasdim (Chaldeeërs). | De codering komt reeds in de [[Hebreeuwse Bijbel]] voor. In het Boek ({{Bijbel|Jeremia|51|1}}) is de uitdrukking {{Heb|לב קמי}}, ''Lev Kamai'', een atbasj-codering voor {{Heb|כשדים}}, Kasdim (Chaldeeërs). ''Sjesjach'' ({{Bijbel|Jeremia|25|26}}; {{Bijbel|Jeremia|51|41}}) is ''atbasj'' voor {{Heb|בבל}}, ''Bavel'' (Babylon). | ||
''Atbasj'' werd niet in de eerste plaats als [[cryptografie|cryptografische]] techniek gebruikt, maar werd vooral al [[hermeneutica|hermeneutische]] methode gebruikt om Hebreeuwse religieuze teksten te interpreteren, bijvoorbeeld in de [[joodse mystiek]], met name in de [[kabbala]]. (Vergelijk [[PaRDeS]] en [[GiNaT]]). | |||
{| class="wikitable" | |||
|Alfabet: ||א||ב||ג||ד||ה||ו||ז||ח||ט||י||כ||ל||מ||נ||ס||ע||פ||צ||ק||ר||ש||ת | |||
|- | |||
|Gecodeerd: ||ת||ש||ר||ק||צ||פ||ע||ס||נ||מ||ל||כ||י||ט||ח||ז||ו||ה||ד||ג||ב||א | |||
|} | |||
Aangezien de Hebreeuwse letters een getalwaarde hebben, kan de tekst die met ''atbasj'' gecodeerd werd, ook omgezet worden naar een getal: dit is dan de ''atbasj''-waarde. | |||
==Albam== | |||
'''Albam''' ({{Heb|אלבם}}) is een gelijkaardige versleutelingsmethode. In dit systeem wordt het alef-bet van 22 letters in twee helften van 11 letters gesplitst. ({{Heb|א-כ}} en {{Heb|ל-ת}}). | |||
Ook hier is de naam afgeleid van de letterparen die verwisseld worden: ''alef'' met ''lamed'', ''beth'' met ''mem''. | |||
Schema van de om te wisselen letters bij de ''albam''-methode: | |||
==Caesar-codering== | |||
De [[Caesarverleuteling]] werkt volgens hetzelfde systeem, maar gebruikt het Latijns alfabet. | |||
{| class="wikitable" | |||
|א||ב||ג||ד||ה||ו||ז||ח||ט||י||כ | |||
|- | |||
|ל||מ||נ||ס||ע||פ||צ||ק||ר||ש||ת | |||
|} | |||
==Zie ook== | |||
[[Gematria]] | |||
[[Categorie: Hebreeuws]] | [[Categorie: Hebreeuws]] | ||
Versie van 28 sep 2012 13:07
Atbasj (meer gebruikt in de Engelse spelling atbash) is een eenvoudige substitutieversleuteling, een manier om Hebreeuwse woorden te ’coderen’ door de letters te vervangen.
De eerste letter van het alef-bet, alef, wordt vervangen door de laatste letter, tav; de tweede letter, beth, wordt vervangen door de voorlaatste: sjin, enzovoort. De naam atbasj is hiervan afgeleid: alef-tav-beth-sjin (אתבש).
De codering komt reeds in de Hebreeuwse Bijbel voor. In het Boek (Jeremia 51:1) is de uitdrukking לב קמי, Lev Kamai, een atbasj-codering voor כשדים, Kasdim (Chaldeeërs). Sjesjach (Jeremia 25:26; Jeremia 51:41) is atbasj voor בבל, Bavel (Babylon).
Atbasj werd niet in de eerste plaats als cryptografische techniek gebruikt, maar werd vooral al hermeneutische methode gebruikt om Hebreeuwse religieuze teksten te interpreteren, bijvoorbeeld in de joodse mystiek, met name in de kabbala. (Vergelijk PaRDeS en GiNaT).
| Alfabet: | א | ב | ג | ד | ה | ו | ז | ח | ט | י | כ | ל | מ | נ | ס | ע | פ | צ | ק | ר | ש | ת |
| Gecodeerd: | ת | ש | ר | ק | צ | פ | ע | ס | נ | מ | ל | כ | י | ט | ח | ז | ו | ה | ד | ג | ב | א |
Aangezien de Hebreeuwse letters een getalwaarde hebben, kan de tekst die met atbasj gecodeerd werd, ook omgezet worden naar een getal: dit is dan de atbasj-waarde.
Albam
Albam (אלבם) is een gelijkaardige versleutelingsmethode. In dit systeem wordt het alef-bet van 22 letters in twee helften van 11 letters gesplitst. (א-כ en ל-ת).
Ook hier is de naam afgeleid van de letterparen die verwisseld worden: alef met lamed, beth met mem.
Schema van de om te wisselen letters bij de albam-methode:
Caesar-codering
De Caesarverleuteling werkt volgens hetzelfde systeem, maar gebruikt het Latijns alfabet.
| א | ב | ג | ד | ה | ו | ז | ח | ט | י | כ |
| ל | מ | נ | ס | ע | פ | צ | ק | ר | ש | ת |