Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Maatsoort: verschil tussen versies
k (ALLEMAAL JATWERK) |
|||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
De '''maatsoort''' | De '''maatsoort''' is de soort [[maat (muziek)|maat]] van een [[muziekstuk]]. Men onderscheidt ''enkelvoudige'' maatsoorten en ''samengestelde''. De enkelvoudige maatsoorten zijn de tweedelige of tweetels- en de driedelige of drietelsmaat. Tweetelsmaten vindt men bijvoorbeeld in [[mars (muziek)|mars]]en, en drietelsmaten in [[wals (muziek)|wals]]en. Een samengestelde maatsoort is samengesteld uit twee of meer enkelvoudige maatsoorten en heeft dus vier of meer tellen in een maat. | ||
De maatsoort wordt [[muzieknotatie| | De maatsoort wordt [[muzieknotatie|genoteerd]] aan het begin van elk [[muziekstuk]] met behulp van twee boven elkaar genoteerde getallen. Het bovenste getal geeft het aantal tellen in een maat aan en het onderste getal wat de teleenheid is. De aanduiding boven de streep is daarbij dus bepalend. De aanduiding onder de streep, de eenheid, is eigenlijk voor het metrum niet van belang, maar geeft slechts een indicatie van het [[tempo (muziek)|tempo]]. | ||
Voor twee bijzondere | Voor twee bijzondere gevallen is een eigen [[symbool]] gebruikelijk. Voor de vierkwartsmaat ('gewone' maat, 'common meter') is dat het symbool '''C'''. Voor [[muziek]] in 2/2-maat ([[alla breve]]) wordt wel de notatie [[Afbeelding:Allabreve.png]] ('divided common meter') gebruikt; men zegt wel: 4/4 met 'dubbel metrum'. | ||
:{| | :{| | ||
| regelmatig || | | regelmatig || enkelvoudig || [[binair]] || 2/4, 2/2, 2/8 | ||
|- | |- | ||
| regelmatig || | | regelmatig || enkelvoudig || [[ternair]] || 3/4, 3/8, 3/16 | ||
|- | |- | ||
| regelmatig || | | regelmatig || samengesteld || binair || (2+2) 4/4, 4/2, 4/8 (3+3) 6/8, 6/16 | ||
|- | |- | ||
| regelmatig || | | regelmatig || samengesteld || ternair || (2+2+2) 6/4 (3+3+3) 9/8 | ||
|- | |- | ||
|onregelmatig || | |onregelmatig || samengesteld || binair || (2+3) 5/4, 5/8, (3+2) 5/8 | ||
|- | |- | ||
|onregelmatig || | |onregelmatig || samengesteld || ternair || (3+2+2) 7/8, 7/16, (2+2+3) 7/8 7/16, (3+3+2) 8/8 | ||
|- | |- | ||
|onregelmatig || | |onregelmatig || samengesteld || [[quaternair]] || (2+2+2+3) 9/8, (3+2+2+3) 10/8, enz. | ||
|} | |} | ||
Men moet de als breuk geschreven aanduiding van de maatsoort niet interpreteren als breuk. Men zou beter van "drie-kwartenmaat" in plaats van driekwartsmaat en zes-achtstenmaat in plaats van zesachtstemaat kunnen spreken. Dan was duidelijk dat een 3/4-maat uit drie tellen van een kwartnoot bestaat en een 6/8-maat uit zes tellen van achtste noten. Een 3/4-maat is dus een oneven maatsoort met [[hoofdaccent]] op de eerste tel. Een 6/8-maat daarentegen is een even maatsoort, samengesteld uit twee drietelsmaten, dus met hoofdaccent op de eerste achtste tel en een nevenaccent op de vierde tel. Een 2/4-maat met twee [[triool|triolen]] is ritmisch geheel gelijk aan een 6/8, zodat men een 6/8-maat, zeker bij hoge [[Tempo (muziek)|tempi]], in tweeën telt. | |||
=== | ===Voorbeelden=== | ||
Een maatsoort die wordt aangeduid met een 3 boven een 4 heet een ''driekwartsmaat''. Deze heeft 3 tellen in de maat, en de ''kwartnoot'' duurt één tel ([[Weense wals|wals]], [[mazurka]], [[levenslied]]) | |||
Een zesachtste (6/8) maatsoort bestaat uit zes tellen in de maat en een achtstenoot duurt één tel. Er passen evenals in een 3/4 maat 3 kwartnoten in iedere maat, maar het [[metrum]] van een 6/8 maat is anders dan van een 3/4 maat. Vaak wordt een 6/8 maat in tweeën geteld, met twee 'tellen' van 3/8, waaruit duidelijk het verschil met een 3/4 maat blijkt. | |||
===Onregelmatige | ===Onregelmatige maatsoorten=== | ||
<!-- | <!-- Een onregelmatige maatsoort is... ?? --> | ||
Onregelmatige | Onregelmatige maatsoorten worden veel gebruikt in [[Bulgaarse volksmuziek]]. Maatsoorten als 22/16 zijn geen zeldzaamheid 9+9+4 ofwel (2+2+2+3)+(2+2+2+3)+(2+2). In grote delen van de Balkan is een 7/8 maatsoort net zo gewoon als een 3/4 maat in West-Europa. Maar ook in de [[jazz]] zijn onregelmatige maatsoorten gebruikelijk. Bekende werken in een onregelmatige maatsoort zijn ''[[Take Five]]'' van [[Dave Brubeck]], in 5/4 maat en ''Money'' van Pink Floyd, in 7/4 maat. | ||
==Zie ook== | ==Zie ook== | ||
*[[Maat (muziek)]] | *[[Maat (muziek)]] | ||
*[[ | *[[Maatwisseling]] | ||
[[categorie:Muziektheorie]] | [[categorie:Muziektheorie]] | ||
[[Categorie:Muzieknotatie]] | [[Categorie:Muzieknotatie]] | ||
[[Categorie:Muziekterm]] | [[Categorie:Muziekterm]] | ||
Versie van 26 sep 2008 20:42
De maatsoort is de soort maat van een muziekstuk. Men onderscheidt enkelvoudige maatsoorten en samengestelde. De enkelvoudige maatsoorten zijn de tweedelige of tweetels- en de driedelige of drietelsmaat. Tweetelsmaten vindt men bijvoorbeeld in marsen, en drietelsmaten in walsen. Een samengestelde maatsoort is samengesteld uit twee of meer enkelvoudige maatsoorten en heeft dus vier of meer tellen in een maat.
De maatsoort wordt genoteerd aan het begin van elk muziekstuk met behulp van twee boven elkaar genoteerde getallen. Het bovenste getal geeft het aantal tellen in een maat aan en het onderste getal wat de teleenheid is. De aanduiding boven de streep is daarbij dus bepalend. De aanduiding onder de streep, de eenheid, is eigenlijk voor het metrum niet van belang, maar geeft slechts een indicatie van het tempo.
Voor twee bijzondere gevallen is een eigen symbool gebruikelijk. Voor de vierkwartsmaat ('gewone' maat, 'common meter') is dat het symbool C. Voor muziek in 2/2-maat (alla breve) wordt wel de notatie 
('divided common meter') gebruikt; men zegt wel: 4/4 met 'dubbel metrum'.
regelmatig enkelvoudig binair 2/4, 2/2, 2/8 regelmatig enkelvoudig ternair 3/4, 3/8, 3/16 regelmatig samengesteld binair (2+2) 4/4, 4/2, 4/8 (3+3) 6/8, 6/16 regelmatig samengesteld ternair (2+2+2) 6/4 (3+3+3) 9/8 onregelmatig samengesteld binair (2+3) 5/4, 5/8, (3+2) 5/8 onregelmatig samengesteld ternair (3+2+2) 7/8, 7/16, (2+2+3) 7/8 7/16, (3+3+2) 8/8 onregelmatig samengesteld quaternair (2+2+2+3) 9/8, (3+2+2+3) 10/8, enz.
Men moet de als breuk geschreven aanduiding van de maatsoort niet interpreteren als breuk. Men zou beter van "drie-kwartenmaat" in plaats van driekwartsmaat en zes-achtstenmaat in plaats van zesachtstemaat kunnen spreken. Dan was duidelijk dat een 3/4-maat uit drie tellen van een kwartnoot bestaat en een 6/8-maat uit zes tellen van achtste noten. Een 3/4-maat is dus een oneven maatsoort met hoofdaccent op de eerste tel. Een 6/8-maat daarentegen is een even maatsoort, samengesteld uit twee drietelsmaten, dus met hoofdaccent op de eerste achtste tel en een nevenaccent op de vierde tel. Een 2/4-maat met twee triolen is ritmisch geheel gelijk aan een 6/8, zodat men een 6/8-maat, zeker bij hoge tempi, in tweeën telt.
Voorbeelden
Een maatsoort die wordt aangeduid met een 3 boven een 4 heet een driekwartsmaat. Deze heeft 3 tellen in de maat, en de kwartnoot duurt één tel (wals, mazurka, levenslied)
Een zesachtste (6/8) maatsoort bestaat uit zes tellen in de maat en een achtstenoot duurt één tel. Er passen evenals in een 3/4 maat 3 kwartnoten in iedere maat, maar het metrum van een 6/8 maat is anders dan van een 3/4 maat. Vaak wordt een 6/8 maat in tweeën geteld, met twee 'tellen' van 3/8, waaruit duidelijk het verschil met een 3/4 maat blijkt.
Onregelmatige maatsoorten
Onregelmatige maatsoorten worden veel gebruikt in Bulgaarse volksmuziek. Maatsoorten als 22/16 zijn geen zeldzaamheid 9+9+4 ofwel (2+2+2+3)+(2+2+2+3)+(2+2). In grote delen van de Balkan is een 7/8 maatsoort net zo gewoon als een 3/4 maat in West-Europa. Maar ook in de jazz zijn onregelmatige maatsoorten gebruikelijk. Bekende werken in een onregelmatige maatsoort zijn Take Five van Dave Brubeck, in 5/4 maat en Money van Pink Floyd, in 7/4 maat.