Franz Delitzsch

Franz Julius Delitzsch (Leipzig, 23 februari 1813 – Leipzig, 4 maart 1890) was een Duits luthers theoloog en oudtestamenticus. Hij was een goed kenner van de Hebreeuwse taal en literatuur en was actief in de christelijke zending onder joden.

Leven

Franz Delitzsch werd geboren als jongste van drie kinderen in het gezin van Johann Gottfried Delitzsch en Susanna Rosina (meisjesnaam Müller). Johann Gottfried werkte als dagloner, handwerker en kleinhandelaar. Franz was het enige kind dat niet reeds als zuigeling stierf.

Ondanks de arme gezinsomstandigheden, kon hij de school en de universiteit bezoeken, dankzij de financiële steun van de joodse antiquair Lewy Hirsch, die in hetzelfde huis woonde.

Delitzsch werd benoemd tot buitengewoon hoogleraar Oude Testament aan de Universiteit van Leipzig (1844), enkele jaren later in Rostock (1846), daarna Erlangen (1850) en tot slot terug naar Leipzig (1867). Sinds 1850 was hij een buitenlands lid van de Beierse Academie der Wetenschappen.

Delitzsch werd beschouwd als een groot kenner van de rabbijnse literatuur en kreeg de bijnaam de christelijke Talmoedist. Hij verdedigde de joodse gemeenschap tegen antisemitische aanvallen. Reeds tijdens zijn leven waren er geruchten in omloop over zijn joodse afstamming, maar Delitzsch ontkende dit. Vanaf 1863 gaf hij het tijdschrift Saat auf Hoffnung uit, „tijdschrift voor de missie van de kerk in Israël".

In 1871 stichtte Delitzsch de Evangelisch-Lutherische Centralverein für Mission unter Israel. Deze bestaat nu nog, met de naam Evangelisch-lutherischer Zentralverein für Begegnung von Christen und Juden e.V.

Onder zijn invloed richtten enkele geestelijken uit Leipzig in 1886 het Institutum Judaicum Delitzschianum op met het doel de christelijke missie onder Joden op theologisch-wetenschappelijke basis te ondersteunen.

Omdat er talrijke fouten stonden in de Hebreeuwse vertaling van het Nieuwe Testament, uitgegeven door de London Society for Promoting Christianity among the Jews in 1817, stelde Delitzsch voor om een nieuwe vertaling te maken. De vertaling kwam tot stand vóór de herleving van de taal in de vorm. van het Modern Hebreeuws, maar blijft nog leesbaar voor hedendaagse sprekers.

Delizsch werkte samen met C. F. Keil aan een commentaar op de Hebreeuwse Bijbel, die voor het eerst verscheen in 1861.

Werken (selectie)

• Handschriftliche Funde: Die Erasmischen Entstellungen des Textes der Apokalypse] (Leipzig 1861) op archive.org
• System der biblischen Psychologie (Dörffling und Francke, 2e uitgave Leipzig 1861)
• Hoheslied und Koheleth (Dörffling und Francke, Leipzig 1875)
• Berit chadascha, hebräische Übersetzung des Neuen Testaments, 1877 (waaraan Delitzsch meer dan 50 jaar werkte)
• Rohling’s Talmudjude beleuchtet, Leipzig 1881 (Delitzschs analyse van August Rohlings verkeerde voorstellingen)
• The Hebrew New Testament of the British and Foreign Bible Society. A contribution to Hebrew Philosophy (Dörffling und Franke, Leipzig 1883) - in de Digitale Bibliothek Mecklenburg-Vorpommern
• Neuer Kommentar über die Genesis, mit einem Geleitwort von Prof. Dr. Siegfried Wagner, Gießen/Basel (Brunnen) 1999 (heruitgave van de editie Leipzig [Dörffling und Franke] 1887).
• Messianische Weissagungen in geschichtlicher Folge, mit einem Geleitwort von Dr. Gerhard Maier, Gießen/Basel (Brunnen) 1992. (heruitgave van de eerste oplage uit Leipzig [Faber] 1890).
• Die Psalmen, Gießen/Basel (Brunnen) 2005 (heruitgave van de vijfde, bewerkte uitgave, Leipzig [Dörffling und Franke] 1894).
• (Moritz Drechsler), August Hahn, Franz Delitzsch: Der Prophet Jesaja. deel 3, 1857, bevat van Delitzsch Schlussbemerkungen over Jes. 40 e.v.: p. 361–416 op archive.org

  (en) Delitzsch, Franz, in: Jewish Encyclopedia, New York: Funk & Wagnalls, 1901-1906. (vertaal via: )

  (en) Delizsch,_Franz in: Encyclopædia Britannica, 1911. (Wegens ouderdom in het publiek domein)

 

artikel in groei

Hulpjes om informatie te verzamelen of teksten te verbeteren

Google • Duck Duck Go • free images Google • Flickr free images • Google zonder Wikipedia, blogs en Facebook • Google Wiki's • Google Scholar • Google Books • Vertaal de titel • Google Translated Search • Engels, Frans, Russisch, Grieks • Delpher • Belgicapress • historische kranten (W.-Vlaanderen) • Aalst Courant • Old News • Trove • Wikipedia • Toolserver personenzoeker • Wikidata (Reasonator) • <! geen https in 2024 --->Biografisch Portaal • Britannica • IMDb • RKD • ODIS • DNB • Catholic Encyclopedia • Jewish Encyclopedia • Archive.org • Medische studies op PubMed • Wetenschappelijke studies op Sci-Hub • Familysearch •
Hulp genealogie en geschiedenis (Nederland) • Deepl vertaler • Schrijfassistent VRT • ChatGPT (Opgepast! Altijd verifiëren!) • Claude.ai (Opgepast! Altijd verifiëren!) • Copilot (Opgepast! Altijd verifiëren!) • tekst herschrijven met scribbr.io •