Jagersma

Jagersma is een oorspronkelijk Friese naam. Er zijn verschillende families en familietakken die deze achternaam dragen.

Herkomst familienaam

De naam Jagersma is een typisch Friese naam met de uitgang "sma" als karakteristieke eigenschap, deze uitgang staat voor "afstammeling van" (voorbeelden Sybesma, Pietersma, Jansma) of "afkomstig van" (voorbeelden, Bergsma, Hoeksma, Wiersma) en later werden ook verwijzingen naar beroepen gebruikt in achternamen zoals Steensma (steenbewerkers, metselaar) en Boersma. De naam Jagersma is dus een voorbeeld van een verwijzing naar een beroep. De eerste gedachte gaat uit naar het beroep jager in de zin van het jagen op wild maar ook aan het oude beroep schipjagen (het voorttrekken van een schip met touwen via een jaagpad) kan een optie zijn. Toch zijn er in de geschiedenis geen familieleden gevonden die een van deze beroepen uitoefenden. Wel zijn er een aantal leden gevonden die het beroep "biesjager" hadden. Een biesjager is een soort veldwachter en het vermoeden is dus ook dat dit beroep de basis heeft gelegd voor de familienaam.

Familietakken

Er zijn verschillende familietakken te vinden.

• 1: Jagersma uit de Wâlden (de Wouden, Friesland), belangrijke dorpen: Burgum (Bergum) en Feanwâlden (Veenwouden), (eerste verwijzing in de archieven 1561)
• 2: Jagersma uit Wûnseradiel (Friesland), belangrijke dorpen: Arum, Kûkherne, (eerste verwijzing in de archieven 1749)
• 3: Jagersma uit Mearum (Marum, Groningen), (eerste verwijzing in de archieven 1743)
• 4: Jagersma uit Gordyk (Gorredijk, Friesland), (eerste verwijzing in de archieven 1729)
• 5: Jagersma uit Opsterland, Friesland. nakomelingen van Boele Martens Jagersma (1788 - 1876)

Aantal personen met de naam Jagersma

Aantal personen met de naam Jagersma bij de volkstelling van 1947

Provincie	Aantal
Groningen	60
Friesland	208
Drenthe	9
Overijssel	1
Gelderland	19
Utrecht	1
Noord-Holland	15
Zuid-Holland	10
Noord-Brabant	0
Zeeland	1
Limburg	8
Totaal	332

Bekende leden van de familie

• Fokke Jagersma (Gasselternijveen, 12 september 1920 - Scheveningen, 14 april 1944) was een Nederlandse verzetsstrijder tijdens de Tweede Wereldoorlog.

In november 1943 pleegden Jagersma en Henk Potman een overval op het politiebureau te 's-Hertogenbosch en maakten een daar een grote partij revolvers buit. Hiermee kon de groep van "Ome Hein" bewapend worden en ging men distributiekantoren overvallen en spoorlijnen saboteren. Fokke Jagersma werd in maart gearresteerd door de Sicherheitsdienst (SD) en werd in de ochtend van 14 april 1944 gefusilleerd.

• Hanneke Jagersma (Heeg, 1951) is een voormalig Nederlands burgemeester (Beerta) en communist.

In 1982 benoemde minister van Binnenlandse Zaken Ed van Thijn haar tot burgemeester van Beerta. Zij werd daarmee de eerste en achteraf bezien ook laatste CPN-burgemeester. Tijdens haar ambtstermijn werd zij in 1983 vanwege zwangerschapsverlof vervangen door de toenmalige VVD-burgemeester van Delfzijl, Ivo Opstelten. Momenteel is Jagersma niet meer actief in het openbaar bestuur en werkt sinds 2007 bij de Vereniging Humanitas als districtsmanager.

• Prof. dr. Pieter Klaas Jagersma (Bergum, 1966)

Hoogleraar International Business aan Universiteit Nyenrode en hoogleraar Strategie aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Pieter Klaas is ondernemer, auteur en directeur van het Center for International Business van Universiteit Nyenrode.

• Prof. dr. Henk Jagersma

Hoogleraar theologie, doceerde ruim vijftien jaar Hebreeuws en Oude Testament aan de Universitaire Faculteit voor Protestantse Godgeleerdheid in Brussel. Op zijn naam staan vele publicaties, o.a. Bijbels Hebreeuws; basis- en vervolgcursus en de Geschiedenis van Israël in het oudtestamentische tijdvak (4e druk 1998) die in veel talen is vertaald.

Jagersma's in de oorlog

Naast de eerder genoemde Fokke Jagersma is er ook nog een verhaal van een andere Jagersma uit Arum.

Tamme Jagersma, geboren 12 januari 1917, overleden 22 maart 1945 in Brockzetel, Duitsland.
Dit is het verhaal van zijn broer Jochem Jagersma, thans woonachtig in Joure. (Verhaal is eerder gepubliceerd maar is met toestemming van Jochem hier geplaatst):

Tamme was de tweede zoon en de mannelijke helft van een tweeling. Zijn tweelingzusje is heel jong gestorven. Tamme heeft de lagere school gevolgd te Buitenpost. Daar hadden zijn ouders een groentezaak. In 1927 is het gezin Jagersma verhuisd van Buitenpost naar Arum. Toen was het kindertal acht. In Arum werd de jongste spruit geboren (Jochem). Tamme verdiende de kost als winkelbediende. Hij heeft gewerkt in Harlingen, St. Annaparochie en Leeuwarden. Hij verloofde zich in januari 1942 met Jantje Hulshof uit 2e Exloërmond. In 1944 werkte hij in Leeuwarden. Om tewerkstelling voor de Duitsers te voorkomen, dook hij onder in de buurt van Lollum.

Wat aan de arrestatie van Tamme, Sjoerd en Harry voorafging:

Zoals bekend dreef 'heit' Jagersma een brandstoffenhandel. Er lag ook brandstof opgeslagen in een schuur bij boer Offringa (nu fouragehandel R. Boersma) op het erf. Heit ontdekte op een zeker moment dat er brandstof gestolen werd, en het bleek dat een NSB'er, Jan Faber, de dader was. Nadat heit van de diefstal aangifte had gedaan bij politie De Jong, werd Faber gearresteerd en in het gemeentehuis in een cel opgesloten. Toen een "goeie" politieagent, die de wacht had, eens keek door het luikje in de deur, zag hij dat Faber een stuk papier versnipperde. De agent verzamelde de snippers en heeft de stukjes als een legpuzzel in en aan elkaar gelegd. Wat bleek? Het was een lijst met allemaal namen van mannen die in de verzetsbeweging actief waren. Jan Faber werd na verloop van een paar dagen weer vrij gelaten. Door die lijst met namen, wantrouwde de verzetsbeweging Faber dusdanig dat men besloot hem te liquideren. Op 16 januari 1945 's avonds om ca. 19.00 uur werd hij doodgeschoten op de plaats waar nu de Zilverstreek is.

De arrestatie van Tamme, Sjoerd en Harry:

De 17e januari was ik (Jochem) jarig en werd toen 17 jaar. Sjoerd, Tamme en Harry (Miedema, man van mijn oudste zus) kwamen even op verjaardagsvisite (allemaal in de buurt ondergedoken). Mijn moeder had griep en lag in de bedstee. Ik had haar een glas water gebracht en op het moment dat ik bij de bedstee stond zag mem allemaal Duitsers. Zij zei" "Kom hier", en op datzelfde moment kroop ik onder de dekens op het voeteneind van de bedstee, van kop tot teen onder de dikke dekens. Van ca. twee tot vijf uur hebben de Duitsers huiszoeking gedaan en om wapens gezocht, want Auke, zoon van Jan Faber, had gezegd tegen de Duitsers, dat Bolswarderstraat nr. 21 de daders waren van het doodschieten van zijn vader. Dit was uit wraak, dat heit Faber had aangegeven voor diefstal en de lijst met namen van verzetsstrijders daardoor is ontdekt. De jongens zijn eerst naar Sneek overgebracht en daarna naar de strafgevangenis in Leeuwarden. Eind januari is zwager Harry naar Drenthe gezonden om te spitten, en Sjoerd en Tamme zijn met vele anderen naar Wilhelmshafen getransporteerd. Wilhelmshafen was een grote Marine Basis (vooral duikboten). Er waren in Oost-Friesland meerdere gevangenkampen. Tegen de burgers werd gezegd dat de gevangenen zware misdadigers waren en moesten werken voor de Kriegsmarine. Tamme werd op 11 maart met vele anderen naar het kamp Brockzetel overgebracht. Dit was nog een nieuw kamp en nog lang niet voltooid. Zo waren er geen britsen, zodat de mannen moesten slapen op een laagje stro op een betonnen vloer.

De keuken was niet geïnstalleerd, drinkwater was er niet, dysenterie wel. Er is over die kampen een boekje geschreven. Daarin staat onder meer dat de leefomstandigheden in deze kampen aanmerkelijk slechter waren dan in een vernietigingskamp. Na elf dagen in dit kamp is Tamme overleden. Er is een vereniging van oud-gevangenen opgericht. Deze vereniging heeft bewerkstelligd dat in overleg met de burgerlijke overheid er bij het kamp Brockzetel een monument is geplaatst met de namen van de jongens die in dit kamp zijn overleden. Het kamp waar Sjoerd zat werd tegen het einde van de oorlog ontruimd en alle gevangenen op een soort rijnaak naar zee afgevoerd. Duitse vliegtuigen hebben nog op hen geschoten, maar geallieerde vliegtuigen hebben de Duitsers verdreven en Delfzijl bericht gedaan om met sleepboten de aak op te halen. Sjoerd is toen met nog een man uit Exmorra naar huis gebracht in een legerjeep. Aan boord van die boot informeerde Sjoerd naar Tamme en hoorde hij dat Tamme was overleden. Met dat bericht kwam hij thuis. Ik hoor het 'mem' nog zeggen: 'WER IS TAMME?' Het was dus niet samen uit samen thuis.

Trivia

In de Musical Pettiecoat is de hoofdrol voor de naam Pattie Jagersma.

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

• Genealogie met leden van families uit tak 1 en tak 2
• Boele Martens Jagersma 1788 - 1876 Familie uit Ureterp en Siegerswoude in Opsterland