Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed
Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Zoroastrisme: verschil tussen versies
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
(innerlink) |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| (6 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
Het '''zoroastrisme''' was de [[staatsgodsdienst]] | {{zijbalk filosofie}} | ||
Het '''zoroastrisme''', ook, vooral in de oudere vorm, bekend als het '''[[mazdeïsme]]''', was de [[staatsgodsdienst]] in het [[Perzische Rijk]]. Nadat deze [[religie]] concurrentie kreeg van het [[christendom]] en de [[islam]], bestaat deze nog verder in het huidige [[Iran]], [[Pakistan]], [[India]] en [[Azerbeidzjan]]. | |||
De godsdienst is genoemd naar | ==Stichter== | ||
De godsdienst is genoemd naar [[Zarathoestra]], of via de vergriekste uitspraak, Zoroaster (van {{Grieks|Ζωροάστρης}}, ''Zōroastrēs''), die in het eerste millennium v.Chr. de oudere vorm van het mazdeïsme hervormde. Het belangrijkste deel van Zarathoestra’s hervormingen hield in dat hij de religie heroriënteerde tot een monotheïstische religie. [[Ahoera Mazda]] (Ohrmazd) werd uitgeroepen tot de hoofdgod, met rondom hem een aantal andere geestelijke wezens. Ahoera Mazda was de enige die de oorspronkelijke chaos ordende, de Schepper van hemel en aarde. Zarathoestra heeft zichzelf nooit als een ’profeet’ voorgesteld. Hij gaf slechts aanwijzingen voor spiritueel onderzoek. | |||
Zarathoestra veroordeelde de traditionele rituelen en de offers die de Perzen aan de goden aanboden, maar hij behield de traditie van vuuraanbidding. | |||
==Heilig boek== | |||
Het heilige boek van het zoroastrisme is de ''[[Avesta]]'' (ook ''Zendavesta''). Het bevat ''Gatha’s'' (’liederen’, ’hymnen’) die door Zarathoestra zelf of door zijn volgelingen geschreven werden. Oorspronkelijk bestond de ''Avesta'' uit 21 boeken. Het belangrijkste deel van de ''Avesta'' zijn de 72 van de overgeleverde hoofdstukken van de ''Yasna''. 16 van deze hoofstukken, Yasna 28-34, 43-51 en 53, zijn de woorden van Zarathoestra zelf. | |||
==Religieuze leer== | |||
Zarathoestra’s leer steunt op drie pijlers: ''Humata, Hukhta, Huvarshta'': ’goede woorden, goede daden en goede gedachten’. De godsdienst is gebaseerd op het [[dualisme]]. De mens is ingeklemd tussen Spenta Mainyu, de geest van het [[goed en kwaad|goede]], en diens broer Angra Mainyu (Avestisch), later bekend als [[Ahriman]] (Middelperzisch), de geest van het kwaad. Beide geesten werden geschapen door [[Ahoera Mazda]] (Ormazd). De mens en dient in de eeuwige strijd tussen beide geesten de kant van het goede te kiezen. | |||
Iedereen is volgens Zarathoestra zelf verantwoordelijk voor zijn eigen ''fravahr'' (geest of ziel). (Dit is het equivalent van het [[karma]] uit het [[hindoeïsme]].) | |||
Volgens het zoroastrisme is er leven na de dood; men moet zijn geest in dit of in het volgende leven zelf verbeteren tot men bij Ahoera Mazda kan komen. | |||
==Geschiedenis== | |||
Het zoroastrisme werd de heersende religie van het Perzische Rijk vanaf de tijd van [[Cyrus de Grote]]. Dit bleef, met onderbrekingen, zo tot de verovering van Iran door de [[islam]] in de [[7e eeuw]]. Velen zagen zich genoodzaakt uit te wijken naar [[India]], waar tot op de huidige dag de [[Parsi's|Parsi’s]] een vorm van dit geloof aanhangen. Er zijn tegenwoordig (2000) naar schatting ongeveer 90.000 Parsi’s. | |||
In de loop van de eeuwen heeft de religie grote veranderingen ondergaan. Hoewel in oorsprong monotheïstisch, zijn in latere tijden de oude [[Perzische goden|goden van de Perzen]] weer een grotere rol gaan spelen als engel of [[Amshaspand]]. | |||
==Kleding== | |||
De Parsi’s hebben geen kenmerkende kleding, hoewel ze een koord om hun middel dragen. | |||
==Symboliek== | |||
De energie van de schepper wordt in het zoroastrisme weergegeven door licht en vuur. Vandaar dat tijdens bijeenkomsten licht en vuur een belangrijke plaats innemen. Zoroastrische gebouwen worden dan ook wel [[vuurtempel]]s genoemd. | De energie van de schepper wordt in het zoroastrisme weergegeven door licht en vuur. Vandaar dat tijdens bijeenkomsten licht en vuur een belangrijke plaats innemen. Zoroastrische gebouwen worden dan ook wel [[vuurtempel]]s genoemd. | ||
==Varia== | |||
* [[Freddie Mercury]], de zanger van [[Queen]], was Parsi en aanhanger van het zoroastrisme. | |||
==Literatuur== | ==Literatuur== | ||
*Kulke, Eckehard: ''The Parsees in India: a minority as agent of social change | *Kulke, Eckehard: ''The Parsees in India: a minority as agent of social change'', München: Weltforum-Verlag (= Studien zur Entwicklung und Politik 3), ISBN 3-8039-00700-0 | ||
*Ervad Sheriarji Dadabhai Bharucha: A Brief sketch of the Zoroastrian Religion and Customs | *Ervad Sheriarji Dadabhai Bharucha: ''A Brief sketch of the Zoroastrian Religion and Customs'' | ||
*Dastur Khurshed S. Dabu: A Handbook on Information on Zoroastrianism | *Dastur Khurshed S. Dabu: ''A Handbook on Information on Zoroastrianism'' | ||
*Dastur Khurshed S. Dabu: Zarathustra an his Teachings A Manual for Young Students | *Dastur Khurshed S. Dabu: ''Zarathustra an his Teachings A Manual for Young Students'' | ||
*Jivanji Jamshedji Modi: The Religious System of the Parsis | *Jivanji Jamshedji Modi: ''The Religious System of the Parsis'' | ||
*R. P. Masani: The religion of the good life Zoroastrianism | *R. P. Masani: ''The religion of the good life Zoroastrianism'' | ||
*P. P. Balsara: Highlights of Parsi History | *P. P. Balsara: ''Highlights of Parsi History'' | ||
*Maneckji Nusservanji Dhalla: History of Zoroastrianism; | *Maneckji Nusservanji Dhalla: ''History of Zoroastrianism''; 3e oplage 1994, 525 p, K. R. Cama, Oriental Institute, Bombay | ||
*Dr. Ervad Dr. Ramiyar Parvez Karanjia: Zoroastrian Religion & Ancient Iranian Art | *Dr. Ervad Dr. Ramiyar Parvez Karanjia: Zoroastrian Religion & Ancient Iranian Art | ||
*Adil F. Rangoonwalla: Five Niyaeshes, 2004, 341 p. | *Adil F. Rangoonwalla: ''Five Niyaeshes'', 2004, 341 p. | ||
*Aspandyar Sohrab Gotla: Guide to Zarthostrian Historical Places in Iran | *Aspandyar Sohrab Gotla: ''Guide to Zarthostrian Historical Places in Iran'' | ||
*J. C. Tavadia: The Zoroastrian Religion in the Avesta, 1999 | *J. C. Tavadia: ''The Zoroastrian Religion in the Avesta'', 1999 | ||
*S. J. Bulsara: The Laws of the Ancient Persians as found in the "Matikan E Hazar Datastan" or "The Digest of a Thousand Points of Law", 1999 | *S. J. Bulsara: ''The Laws of the Ancient Persians as found in the "Matikan E Hazar Datastan" or "The Digest of a Thousand Points of Law"'', 1999 | ||
*M. N. Dhalla: Zoroastrian Civilization 2000 | *M. N. Dhalla: ''Zoroastrian Civilization'', 2000 | ||
*Marazban J. Giara: Global Directory of Zoroastrian Fire Temples, 2. Auflage, 2002, 240 p, 1 | *Marazban J. Giara: ''Global Directory of Zoroastrian Fire Temples'', 2. Auflage, 2002, 240 p., 1 | ||
*D. F. Karaka: History of The Parsis including their manners, customs, religion and present position, 350 p, illus. | *D. F. Karaka: ''History of The Parsis including their manners, customs, religion and present position'', 350 p., illus. | ||
*Piloo Nanavatty: The Gathas of Zarathushtra, 1999, 73 p, (illus.) | *Piloo Nanavatty: ''The Gathas of Zarathushtra'', 1999, 73 p., (illus.) | ||
*Roshan Rivetna: The Legacy of Zarathushtra, 96 p, (illus.) | *Roshan Rivetna: ''The Legacy of Zarathushtra'', 96 p., (illus.) | ||
*Dr. Sir Jivanji J. Modi: | *Dr. Sir Jivanji J. Modi: ''The Religious Ceremonies and Customs of The Parsees'', 550 p. | ||
*Mani Kamerkar, Soonu Dhunjisha: From the Iranian Plateau to the Shores of Gujarat, 2002, 220 p | *Mani Kamerkar, Soonu Dhunjisha: ''From the Iranian Plateau to the Shores of Gujarat'', 2002, 220 p. | ||
*I.J.S. Taraporewala: The Religion of Zarathushtra, 357 p | *I.J.S. Taraporewala: ''The Religion of Zarathushtra'', 357 p. | ||
*Jivanji Jamshedji Modi: A Few Events in The Early History of the Parsis and Their Dates, 2004, 114 p | *Jivanji Jamshedji Modi: A Few Events in The Early History of the Parsis and Their Dates, 2004, 114 p. | ||
*Dr. Irach J. S.Taraporewala: Zoroastrian Daily Prayers, 250 p | *Dr. Irach J. S. Taraporewala: ''Zoroastrian Daily Prayers'', 250 p. | ||
*Adil F.Rangoonwalla: | *Adil F. Rangoonwalla: ''Zoroastrian Etiquette'', 2003, 56 p. | ||
*Rustom C Chothia: Zoroastrian Religion Most Frequently Asked Questions, 2002, 44 p | *Rustom C. Chothia: ''Zoroastrian Religion Most Frequently Asked Questions'', 2002, 44 p. | ||
==Externe links== | ==Externe links== | ||
* {{en}} [http://www.livius.org/ag-ai/ahuramazda/ahuramazda.html ''Ahuramazda and Zoroastranism''], beschrijving bij Livius.org | * {{en}} [http://www.livius.org/ag-ai/ahuramazda/ahuramazda.html ''Ahuramazda and Zoroastranism''], beschrijving bij Livius.org | ||
* {{en}} [http://www.avesta.org | * {{en}} [http://www.avesta.org avesta.org], site met de teksten van de Avesta, teksten over het zoroastrisme en meer. | ||
* {{en}} [http://www.unescoparzor.com/ unescoparzor.com], UNESCO Parsi Zoroastrian Project | * {{en}} [http://www.unescoparzor.com/ unescoparzor.com], UNESCO Parsi Zoroastrian Project | ||
* {{en}} [http://parsiana.com parsiana.com] | * {{en}} [http://parsiana.com parsiana.com] | ||
{{authority control|TYPE=o|Wikidata=Q9601}} | |||
[[Categorie:Perzische oudheid]] | [[Categorie:Perzische oudheid]] | ||
[[Categorie:Zoroastrisme| ]] | [[Categorie:Zoroastrisme| ]] | ||
[[Categorie:Koerdistan]] | [[Categorie:Koerdistan]] | ||
Huidige versie van 29 jan 2018 om 21:35
Het zoroastrisme, ook, vooral in de oudere vorm, bekend als het mazdeïsme, was de staatsgodsdienst in het Perzische Rijk. Nadat deze religie concurrentie kreeg van het christendom en de islam, bestaat deze nog verder in het huidige Iran, Pakistan, India en Azerbeidzjan.
Stichter
De godsdienst is genoemd naar Zarathoestra, of via de vergriekste uitspraak, Zoroaster (van Ζωροάστρης, Zōroastrēs), die in het eerste millennium v.Chr. de oudere vorm van het mazdeïsme hervormde. Het belangrijkste deel van Zarathoestra’s hervormingen hield in dat hij de religie heroriënteerde tot een monotheïstische religie. Ahoera Mazda (Ohrmazd) werd uitgeroepen tot de hoofdgod, met rondom hem een aantal andere geestelijke wezens. Ahoera Mazda was de enige die de oorspronkelijke chaos ordende, de Schepper van hemel en aarde. Zarathoestra heeft zichzelf nooit als een ’profeet’ voorgesteld. Hij gaf slechts aanwijzingen voor spiritueel onderzoek.
Zarathoestra veroordeelde de traditionele rituelen en de offers die de Perzen aan de goden aanboden, maar hij behield de traditie van vuuraanbidding.
Heilig boek
Het heilige boek van het zoroastrisme is de Avesta (ook Zendavesta). Het bevat Gatha’s (’liederen’, ’hymnen’) die door Zarathoestra zelf of door zijn volgelingen geschreven werden. Oorspronkelijk bestond de Avesta uit 21 boeken. Het belangrijkste deel van de Avesta zijn de 72 van de overgeleverde hoofdstukken van de Yasna. 16 van deze hoofstukken, Yasna 28-34, 43-51 en 53, zijn de woorden van Zarathoestra zelf.
Religieuze leer
Zarathoestra’s leer steunt op drie pijlers: Humata, Hukhta, Huvarshta: ’goede woorden, goede daden en goede gedachten’. De godsdienst is gebaseerd op het dualisme. De mens is ingeklemd tussen Spenta Mainyu, de geest van het goede, en diens broer Angra Mainyu (Avestisch), later bekend als Ahriman (Middelperzisch), de geest van het kwaad. Beide geesten werden geschapen door Ahoera Mazda (Ormazd). De mens en dient in de eeuwige strijd tussen beide geesten de kant van het goede te kiezen.
Iedereen is volgens Zarathoestra zelf verantwoordelijk voor zijn eigen fravahr (geest of ziel). (Dit is het equivalent van het karma uit het hindoeïsme.)
Volgens het zoroastrisme is er leven na de dood; men moet zijn geest in dit of in het volgende leven zelf verbeteren tot men bij Ahoera Mazda kan komen.
Geschiedenis
Het zoroastrisme werd de heersende religie van het Perzische Rijk vanaf de tijd van Cyrus de Grote. Dit bleef, met onderbrekingen, zo tot de verovering van Iran door de islam in de 7e eeuw. Velen zagen zich genoodzaakt uit te wijken naar India, waar tot op de huidige dag de Parsi’s een vorm van dit geloof aanhangen. Er zijn tegenwoordig (2000) naar schatting ongeveer 90.000 Parsi’s.
In de loop van de eeuwen heeft de religie grote veranderingen ondergaan. Hoewel in oorsprong monotheïstisch, zijn in latere tijden de oude goden van de Perzen weer een grotere rol gaan spelen als engel of Amshaspand.
Kleding
De Parsi’s hebben geen kenmerkende kleding, hoewel ze een koord om hun middel dragen.
Symboliek
De energie van de schepper wordt in het zoroastrisme weergegeven door licht en vuur. Vandaar dat tijdens bijeenkomsten licht en vuur een belangrijke plaats innemen. Zoroastrische gebouwen worden dan ook wel vuurtempels genoemd.
Varia
- Freddie Mercury, de zanger van Queen, was Parsi en aanhanger van het zoroastrisme.
Literatuur
- Kulke, Eckehard: The Parsees in India: a minority as agent of social change, München: Weltforum-Verlag (= Studien zur Entwicklung und Politik 3), ISBN 3-8039-00700-0
- Ervad Sheriarji Dadabhai Bharucha: A Brief sketch of the Zoroastrian Religion and Customs
- Dastur Khurshed S. Dabu: A Handbook on Information on Zoroastrianism
- Dastur Khurshed S. Dabu: Zarathustra an his Teachings A Manual for Young Students
- Jivanji Jamshedji Modi: The Religious System of the Parsis
- R. P. Masani: The religion of the good life Zoroastrianism
- P. P. Balsara: Highlights of Parsi History
- Maneckji Nusservanji Dhalla: History of Zoroastrianism; 3e oplage 1994, 525 p, K. R. Cama, Oriental Institute, Bombay
- Dr. Ervad Dr. Ramiyar Parvez Karanjia: Zoroastrian Religion & Ancient Iranian Art
- Adil F. Rangoonwalla: Five Niyaeshes, 2004, 341 p.
- Aspandyar Sohrab Gotla: Guide to Zarthostrian Historical Places in Iran
- J. C. Tavadia: The Zoroastrian Religion in the Avesta, 1999
- S. J. Bulsara: The Laws of the Ancient Persians as found in the "Matikan E Hazar Datastan" or "The Digest of a Thousand Points of Law", 1999
- M. N. Dhalla: Zoroastrian Civilization, 2000
- Marazban J. Giara: Global Directory of Zoroastrian Fire Temples, 2. Auflage, 2002, 240 p., 1
- D. F. Karaka: History of The Parsis including their manners, customs, religion and present position, 350 p., illus.
- Piloo Nanavatty: The Gathas of Zarathushtra, 1999, 73 p., (illus.)
- Roshan Rivetna: The Legacy of Zarathushtra, 96 p., (illus.)
- Dr. Sir Jivanji J. Modi: The Religious Ceremonies and Customs of The Parsees, 550 p.
- Mani Kamerkar, Soonu Dhunjisha: From the Iranian Plateau to the Shores of Gujarat, 2002, 220 p.
- I.J.S. Taraporewala: The Religion of Zarathushtra, 357 p.
- Jivanji Jamshedji Modi: A Few Events in The Early History of the Parsis and Their Dates, 2004, 114 p.
- Dr. Irach J. S. Taraporewala: Zoroastrian Daily Prayers, 250 p.
- Adil F. Rangoonwalla: Zoroastrian Etiquette, 2003, 56 p.
- Rustom C. Chothia: Zoroastrian Religion Most Frequently Asked Questions, 2002, 44 p.
Externe links
- (en) Ahuramazda and Zoroastranism, beschrijving bij Livius.org
- (en) avesta.org, site met de teksten van de Avesta, teksten over het zoroastrisme en meer.
- (en) unescoparzor.com, UNESCO Parsi Zoroastrian Project
- (en) parsiana.com
