Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie en digitaal erfgoed, wenst u prettige feestdagen en een gelukkig 2025

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Autonomie: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
kGeen bewerkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting
 
(Een tussenliggende versie door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
{{dpintro}}
De term '''autonomie''' is afgeleid van het [[Grieks]] αυτονομία (autonomía, '''autos''' (''zelf'') + '''nomos''' (''wet''), '''autonomos''' (''eigen wetten opleggend'')) en beschrijft het vrij zijn van extern bestuur. Het concept wordt teruggevonden in politiek, technisch, filosofisch, geneeskundig, moreel en psychologisch verband. Het verwijst daarbij steeds naar de capaciteit van een rationeel [[individu]] of bestuur om eigen verantwoorde beslissingen te nemen. Een goed Nederlands [[synoniem (taalkunde)|synoniem]] is '''zelfbestuur'''. Het tegenovergestelde van autonoom is [[heteronoom]].
* [[Autonomie (zelfbestuur)]], een [[zelfstandig]] en [[onafhankelijk]] ('''autonoom''') [[bestuur]] (ook : ''autonomist, autonomistisch'').
:* ''Autonoom'', ook bijvoorbeeld : ''autonome ontwikkeling'' : zonder onvoorziene veranderingen en zonder nieuwe [[maatregel]]en. /
:: ''het autonome ([[vegetatief|vegetatieve]]) [[zenuwstelsel]]'' : een niet aan de [[wil]] [[onderworpen]] zenuwstelsel, dat de belangrijkste [[functie]]s van de [[orgaan|organen]] en van de onwillekeurige [[spieren]] regelt.)
* De [[vrije wil]], de zelfstandigheid van de [[menselijk]]e wil.
* De zelfstandigheid in het [[beheer]] van de [[gemeente (bestuur)|gemeentehuishouding]], ter onderscheiding van de [[taak]] van het [[gemeentebestuur]], de [[wet]]ten en [[verordening]]en van [[rijksoverheid|rijk]] en [[provincie]] uit te voeren voorzover dit de gemeente betreft (het [[medebewind]] of zelfbestuur).


==Zie ook==
*[[Politiek]]/staatsrechtelijk is autonomie de [[onafhankelijkheid (staatkunde)|onafhankelijkheid]] van een staat/regio/gebied/volk van een grotere [[staat]]; dit staat er los van of er ook een [[separatisme|afscheiding]] plaats vindt. Het heet ook wel ''zelfbestuur''.
* [[Afhankelijkheid]] {{wikt klein|autonomie}}
* [[Eigen]] (doorverwijzing).
* [[Heteronoom]], onder (een) vreemde wet(ten) staand ([[tegengestelde]] van autonoom).
* [[Soevereiniteit]] (soeverein), onafhankelijk en oppermachtig, inzake [[gezag]] / heerschappij.
* [[Solo]], alleen, van één [[persoon]] (ook als [[voorvoegsel]]).
* [[Autoriteit]] (doorverwijzing).


{{dp}}
Met het uiteenvallen van de [[Sovjet-Unie]] zijn bijvoorbeeld veel van de Russische deelstaten min of meer autonoom geworden. In sommige gevallen leidt het streven naar autonomie tot burgeroorlogen of terrorisme.
[[Categorie:Psychologie|Autonome wil]]
 
[[Categorie:Perceptie|Autonome wil]]
*In het [[oosters christendom]] spreekt men over ''autonome Kerken'': zie [[autocephaal|autocefaal]].
[[Categorie:Sociologie|Autonome wil]]
 
[[Categorie:Sociale wetenschap|Autonome wil]]
*Een stroming binnen [[anti-globalisme|anti-globalistische]], [[anarchisme|anarchistische]] en [[krakers]]kringen die een (ondergrondse) tegen-cultuur en [[autarkie]] nastreven: de [[autonomen]].
 
*In de [[techniek]] staat autonomie voor het onafhankelijk zijn van externe [[energie]]bronnen en/of besturingssignalen. Een autonome [[robot]] is er één die volledig onafhankelijk beweegt en "beslissingen" neemt.
 
* Autonomie is ook een belangrijk begrip in de [[ethiek]], [[geneeskunde]], [[medische ethiek]] en [[psychologie]]. In deze context slaat het op het recht of de mogelijkheid van een mens of patiënt om zelf te bepalen wat er met hem/haar moet gaan gebeuren. Het ''eigen wetten opleggend'' kan dan worden vertaald naar ''eigen keuzes makend''. Het kan worden verward met totale onafhankelijkheid en zelfvoorzienendheid maar het gaat om zelfstandigheid en vrijheid, daarin kan een keuze gemaakt worden hoe er met afhankelijkheid wordt omgegaan. Een voorwaarde om autonoom te kunnen zijn is het erkennen dat persoonlijke mogelijkheden begrensd zijn en dat de omgeving grenzen biedt. Wie binnen die grenzen de kwaliteit bezit het eigen leven vorm te geven kan als autonoom worden betiteld.
 
* In de literatuur betekent autonomie dat de schrijvers hun werk als een losstaande entiteit zien. Het gedicht is geen product of verlenging van de maker, maar een opzichzelfstaand iets.
 
* Autonomie op het werk: is de ruimte die je zelf maakt binnen een voorgeschreven kader van regels en afspraken.
 
== Zie ook ==
*[[Autonomie (doorverwijspagina)]]
 
[[Categorie:Politieke filosofie]]
[[Categorie:Staatsvorm]]
[[categorie:Techniek]]
[[categorie:Psychologie]]

Huidige versie van 5 aug 2011 om 18:55

De term autonomie is afgeleid van het Grieks αυτονομία (autonomía, autos (zelf) + nomos (wet), autonomos (eigen wetten opleggend)) en beschrijft het vrij zijn van extern bestuur. Het concept wordt teruggevonden in politiek, technisch, filosofisch, geneeskundig, moreel en psychologisch verband. Het verwijst daarbij steeds naar de capaciteit van een rationeel individu of bestuur om eigen verantwoorde beslissingen te nemen. Een goed Nederlands synoniem is zelfbestuur. Het tegenovergestelde van autonoom is heteronoom.

  • Politiek/staatsrechtelijk is autonomie de onafhankelijkheid van een staat/regio/gebied/volk van een grotere staat; dit staat er los van of er ook een afscheiding plaats vindt. Het heet ook wel zelfbestuur.

Met het uiteenvallen van de Sovjet-Unie zijn bijvoorbeeld veel van de Russische deelstaten min of meer autonoom geworden. In sommige gevallen leidt het streven naar autonomie tot burgeroorlogen of terrorisme.

  • In de techniek staat autonomie voor het onafhankelijk zijn van externe energiebronnen en/of besturingssignalen. Een autonome robot is er één die volledig onafhankelijk beweegt en "beslissingen" neemt.
  • Autonomie is ook een belangrijk begrip in de ethiek, geneeskunde, medische ethiek en psychologie. In deze context slaat het op het recht of de mogelijkheid van een mens of patiënt om zelf te bepalen wat er met hem/haar moet gaan gebeuren. Het eigen wetten opleggend kan dan worden vertaald naar eigen keuzes makend. Het kan worden verward met totale onafhankelijkheid en zelfvoorzienendheid maar het gaat om zelfstandigheid en vrijheid, daarin kan een keuze gemaakt worden hoe er met afhankelijkheid wordt omgegaan. Een voorwaarde om autonoom te kunnen zijn is het erkennen dat persoonlijke mogelijkheden begrensd zijn en dat de omgeving grenzen biedt. Wie binnen die grenzen de kwaliteit bezit het eigen leven vorm te geven kan als autonoom worden betiteld.
  • In de literatuur betekent autonomie dat de schrijvers hun werk als een losstaande entiteit zien. Het gedicht is geen product of verlenging van de maker, maar een opzichzelfstaand iets.
  • Autonomie op het werk: is de ruimte die je zelf maakt binnen een voorgeschreven kader van regels en afspraken.

Zie ook

Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Autonomie&oldid=76464"