Weiland

Weide is open grasland dat gebruikt wordt om vee te laten grazen. Weiden kunnen in cultuur gebracht zijn en bij een boerderij horen, maar ook in het wild is veel weideland.

Paardebloemen (Taraxacum officinale)
in een weiland.

Nederland

Het aandeel grasland in het totale oppervlak van Nederland is aanzienlijk: ongeveer de helft. Verreweg het grootste deel van het grasland wordt als weide gebruikt voor vee. De weide wordt in de meeste gevallen intensief gebruikt en bestaat vaak uit grassoorten, die snel groeien en waarvan Engels raaigras het hoofdbestanddeel uitmaakt. Door regelmatige bemesting met dierlijke mest of kunstmest kan er 5 tot 6 keer per seizoen gemaaid worden. Door de intensieve veeteelt is dit van groot belang om in de winter gebaald gras of kuilgras te kunnen geven. Hooi wordt in Nederland door het wisselende klimaat nauwelijks nog gewonnen. In de Nederlandse weiden zijn als vee vooral rundvee, schapen, paarden en geiten te zien. Melkkoeien steeds minder, omdat het gras in toenemende mate naar de dieren in de stal wordt gebracht.

Planten

In het moderne agrarische bedrijf is in het weiland geen ruimte voor andere planten en worden ongewenste kruiden zoals paardenbloemen, kweekgras, straatgras en muur bestreden. Het giftige Jacobskruiskruid komt vanuit bermen steeds meer in weilanden voor. Deze plant geeft alleen problemen in droge seizoenen. In een normaal jaar geeft deze plant genoeg geurstoffen af om grazers af te schrikken. In een droog seizoen is de geur echter veel minder, terwijl het gif wel aanwezig blijft. Dan is het verstandig om grazers te verweiden naar plaatsen zonder jacobskruiskruid.

Alleen in extensief beheerde weilanden krijgen andere planten een kans. Hiervoor wordt vaak met de betreffende boer een beheerovereenkomst gesloten.

Wilde dieren

Naast het feit dat bij extensief beheer bij het gras zich ook andere planten kunnen vestigen is het traditionele weiland van groot belang voor de weidevogels, zoals de kievit, grutto, veldleeuwerik en scholekster. Ook zwaluwsoorten als boerenzwaluw en huiszwaluw zijn boven de weide te zien.

Ook andere dieren weten de weide te vinden zoals de veldmuis, de hermelijn, de wezel en de mol. Bovendien komen er talrijke insecten als bijvoorbeeld de langpootmug, kniptor en hooivlinder. Het is duidelijk dat de weide hierdoor meer is dan alleen een noodzakelijke verblijfplaats voor het vee. Zonder de landbouw zouden sommige van deze soorten veel zeldzamer zijn.

Beweiden en maaien

In de loop van een jaar worden de verschillende stukken land afwisselend beweid en gemaaid. Tegenwoordig staat het vee echter meer en meer op stal en wordt het weiland dan alleen nog gemaaid. Het melken van de koeien in de weide is zeldzaam geworden; als het nog gebeurt is dat in de koebocht.

Soms wordt weideland niet beweid maar uitsluitend gemaaid - dan wordt van hooiland gesproken. Deze percelen konden door verschillende oorzaken, zoals te nat of te ver van de boerderij, niet beweid worden. In vroeger tijden bestond het weidesysteem uit vier typen weides: hooiland, hooiweide, weiland en wisselweide. De verschillen bestonden voornamelijk uit verschil in vochtigheid en vruchtbaarheid, en daarmee ook de intensiteit van de bewerking.

Enkele getallen

In Nederland bestond omstreeks 1970 ruim 13.644 km² uit weiland, meer dan één derde van de totale grondoppervlakte. Dit grasland werd ongeveer vier maal per jaar gemaaid dan wel begraasd, voornamelijk door runderen, maar ook door schapen en paarden. Grasland produceert ongeveer 55 kton gras per ha per jaar. Gras bestaat voor ongeveer 20% uit droge stof.

Een melkgevende koe kan wel 20 ton gras per jaar opeten. In Nederland waren in 1970 ongeveer 1.775.000 melkgevende koeien en 2.500.000 niet-melkgevende runderen. 21% van de oppervlakte werd gemaaid. Het maaisel wordt gedroogd tot hooi dan wel verder gedroogd in een grasdrogerij tot krachtvoer. In de jaren na 1970 kwam snijmais op als aanvullende voedselbron voor runderen.

Familienaam

Weide komt ook voor als familienaam in onder andere de volgende vormen: "Weide", "van de Weide", "van der Weide" en "Weidema".

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Pasture op Wikimedia Commons.