Rein Leven-beweging

De Rein Leven-beweging (RLB) was een van 1901 tot 1929 bestaande christenanarchistische beweging die streefde naar ’reinheid in woorden en daden’.

Hun ’beginselverklaring’ luidde (in de toen gebruikelijke spelling):

De Rein Leven-beweging heeft tot grondslag en doel het streven naar sexueele reinheid. Zij aanvaardt als ideaal een leven volgens dezen maatstaf: Al die geslachtsverrichtingen zijn ongeoorloofd, waarbij geen rekening wordt gehouden met mogelijke schadelijke gevolgen voor het lichamelijk of geestelijk welzijn der betrokken personen zelf, of van hunne mogelijke nakomelingschap. Geslachtsgemeenschap is alleen dan volkomen rein, wanneer die plaats vindt in hoogste liefdeseenheid, in huwelijk, tusschen man en vrouw, en wanneer in de bedoeling der beide personen de mogelijkheid van voortplanting niet is buitengesloten. Onder huwlijk wordt verstaan de éénwording van man en vrouw in de hoogste beteekenis van het woord, een band voor het leven gesloten. Op grond daarvan bestrijdt zij prostitutie, nieuw-malthusianisme, homo-sexueele geslachtsdaden, onanie en elken anderen vorm van onkuischheid in daden, woorden en gedachten, en werkt zij aan de verspreiding en naleving der in deze beginselverklaring gestelde opvattingen en eischen.

De Rein Leven Beweging was grotendeels geïnspireerd door de ideeën van de Russische schrijver Leo Tolstoj.

Geschiedenis

De Rein Leven-beweging werd in 1901 opgericht door Edo Fimmen, Louis Bähler en Menno Huizinga Jr., met steun van Lodewijk van Mierop en zijn echtgenote Truus Mulder en Felix Ortt. Vanaf 1902 verscheen het tijdschrift Rein Leven waarin de ideeën van de beweging werden uitgedragen.

Jacob van Rees richtte in 1903 in de geest van de beweging de Humanitaire School op (’De Hum’). In 1893 had hij ook reeds het plan om een kolonie op te richten naar het voorbeeld van het door de schrijver Frederik van Eeden gestichte Walden.

In 1905 werd Lodewijk van Mierop uit de redactie van Rein Leven gezet. Hij begon daarom het maandblad [[Levenskracht (tijdschrift)|Levenskracht. In 1907 raakte de beweging in twee kampen verdeeld door onenigheid over de vraag of men een huwelijk burgerlijk geregistreerd moest zijn of niet, wat een ’vrij’ huwelijk heette.

In 1908 had Levenskracht het tijdschrift Rein leven verdrongen.

Lodewijk van Mierop had na de dood van zijn vader een groot kapitaal geërfd. Als overtuigd anti-kapitalist wilde hij dat geld ten goede laten komen aan de Rein Leven-idealen. Gelijkgestemden waren actief in de geheelonthoudersbond, de vegetarische beweging, de antirookbond, de kinderbond en de anti-vivisectiebeweging.

Kolonie

In 1908 kocht Van Mierop in het gebied Engendaal in Soest een strook grond. Op dit heideterrein van ongeveer 17 ha stond onder andere de boerderij ’Olde Terp’. Bij deze boerderij liet hij een aantal woningen bouwen voor zichzelf en geestverwanten uit de Rein Leven-beweging.

Felix Ortt was een van de eersten die zich bij hem aansloot. Door zijn functie als particulier secretaris van mevrouw Caroline van der Hucht-Kerkhoven, bestuurslid van de Kinderbond, kreeg Ortt gelegenheid om de ideeën van de Rein Leven-beweging uit te werken. Toen ook de idealist Joh. H. Littooij zich bij hen aansloot kon de Rein Leven-beweging ook overgaan tot publicaties. Vanaf 1908 gaf de Stichting Chreestarchia van Felix Ortt en Jacob van Rees boeken van de RLB uit. Littooij had een vaste aanstelling bij de Staatsdrukkerij maar gaf dit verzekerde bestaan op om actief te zijn voor de idealen van de RLB. Ortt, Van Mierop en Littooij waren met hun lange baard en hun Spartaanse leefwijze markante figuren in Soest.

Onderwijs

De families Van Mierop en Ortt woonden in ’de Vredehof’ (tegenwoordig Bosstraat 12 en 14). De familie Littooij vestigde zich in het huis ’de Leeuwerik’ (nu Bosstraat 20). Om de jeugd op te voeden met de idealen van de beweging liet Van Mierop tussen De Leeuwerik en de Vredehof de Engendaalschool bouwen. Naast de school werd een schoolwoning gebouwd die tegelijk als internaat diende voor kinderen die van ver kwamen. Het zou een school op humanitaire grondslag worden. In 1913 begon de school onder leiding van één leerkracht, juffrouw Mia Telders, die al had gewerkt op de school in Laren van Jacob van Rees. De leerkrachten van de school dienden verplicht vegetariër, geheelonthouder en niet-roker te zijn.

Haar opvolger als schoolleider werd A. van Asselt. In 1923 verhuisde de Engendaalschool naar het gebouw van de oude Nijverheidsschool aan de Molenstraat op de Eng, waar later de openbare bibliotheek stond. Na het overlijden van mevrouw Van der Hucht kreeg de school een groot legaat. Vanwege dit legaat werd de naam Engendaalschool veranderd in Van der Huchtschool. Hierdoor kon een nieuw schoolgebouw betrokken worden aan de Paulus Potterlaan. De eerste steen voor dat gebouw zou worden gelegd door Van Asselt. De huidige drie Van der Huchtscholen en de namen Felix Orttlaantje en Van der Huchtlaantje herinneren nog aan de Rein Leven-beweging. In de Engendaalschool aan de Bosstraat werd nadien jeugdherberg De Heidebloem gehuisvest. Tegenwoordig is het in gebruik bij de jeugdherbergketen Stayokay.

Werkgelegenheid

De exploitatie van de bezittingen van de beweging werd ondergebracht in de Stichting Chreestarchia. Hiertoe behoorde boerderij De Terpe, gelegen op de hoek van de Ossendamweg (nu Nieuweweg) en de Zwarteweg. Deze boerderij werd bewoond door de familie van Asselt. Naast de boerderij aan de Ossendamweg was een groente- en fruitkwekerij. In dit bedrijf met een sterilisatiegebouw werden de oogsten geweckt. Dit zorgde in de oogsttijd voor werkgelegenheid. Ook de beheerder was volgeling van de Rein Leven-beweging. Vrouwen en meisjes uit de omgeving zorgden voor het schoonmaken en snijden van groenten en fruit. Ook werden er cantharellen geweckt. Het bedrijf kon echter niet rendabel gemaakt worden en ging in 1915 failliet. Naast het sterilisatiegebouw stond een identieke woning als die van de familie Littooij. Tegenover de woningen was een fruitteeltbedrijfje met de naam Pomona.

De Rein Leven-beweging kwam echter niet tot grote bloei. In 1920 verhuisde de familie van Mierop naar Arnhem, om enkele jaren later naar Zwitserland te vertrekken om daar nog enkele jaren Filosofie te studeren. De familie Ortt verhuisde naar een andere woning binnen Soest. Het huis Vredehof werd verhuurd aan natuurliefhebber Rinke Tolman die evenwel geen volgeling van de beweging was. In het huis met nummer 12 werd de boekhandel gevestigd.

Geleidelijk aan viel de Rein Leven-beweging uiteen en in 1929 hield ze op te bestaan. Littooij bracht tenslotte de drukkerij over naar Soesterberg.

Bronnen

• Felix Ortt, De Rein Leven-beweging. Ontstaan, doel, beginselen en organisatie der Rein Leven-beweging, 1909. Online op delpher
• Leony van der Splinter, Dertig jaar streven naar rein leven. De Rein Leven Beweging In Nederland (1901-1931), Doctoraalscriptie Algemene/Vaderlandse Geschiedenis, Leiden 1987.
• Annemiek de Groot, De lust tot last. De Rein Leven Beweging als pionier in de strijd om de nieuwe mens, in: Groniek. Historisch tijdschrift, 1 maart 1993 (nr. 120), p. 55-64.

Zie ook

• Reiner Leven was een andere groepering met gelijkaardige doelen, in Gent.

 

artikelkiem