Van der Linde (Vollenhoofs geslacht)

Van der Linde (ook, maar veel minder frequent en mogelijk vaak van andere oorsprong: van de Linde) is een Nederlandse familienaam die relatief het vaakst voorkomt in Vollenhove en daar teruggaat tot minstens de zestiende eeuw.

Voorkomen

Bestand:Vollenhove - Ambt, Gemeenteatlas van Nederland.jpg

Vollenhove - Ambt (1867) Gemeenteatlas van Nederland, Zuiderzeemuseum

De gemeente Steenwijkerland (Vollenhove en omgeving) vertoont ook nu nog de grootste concentratie van deze naam. Twee kleinere geslachten zijn afkomstig uit het buurtschap De Linde in Den Ham (Overijssel) en uit het dorp Wijhe. Ook vanuit deze laatste plaats hebben zich naamgenoten in Wanneperveen en later Vollenhove gevestigd, uiteraard behoren niet alle in deze omgeving wonende van der Lindes tot de hier besproken stam. Documenten die een gezamenlijke afstamming van deze verschillende stammen aantonen konden tot nu toe niet worden ontdekt. Er zijn op het ogenblik minstens 5.000 personen in Nederland met deze familienaam, waarvan een aanzienlijk deel naar de Vollenhoofse stam te herleiden is.

Deze familienaam dient onderscheiden te worden van van der Linden en varianten daarvan (Van Linde, Van der Lynden, Von der Linden, Van Terlinden, Verlinde(n), Verlynde, Verlijnde en Verlende), die vrijwel altijd verwijzen naar een boom of groep bomen. De Vollenhoofse familienaam verwijst echter zeer waarschijnlijk naar een nog steeds bestaande boerderij met de naam De Linde. Opvallend is in dit verband dat allerlei varianten van de eerste naam ook veelvuldig in België voorkomen, terwijl van de(r) Linde daar in deze schrijfwijze(n), zonder eind-n, in feite totaal afwezig is.

Afgezien van de grote steden in de Randstad (waar de naamvarianten uiteraard vooral vanaf het platteland zijn terechtgekomen) komt de naam Van der Linde ook (vanaf ca. 1600) vrij veel voor op en rond Schouwen-Duiveland, het is onduidelijk of ook deze stam naar Overijssel te herleiden is.

In Genemuiden komt de familienaam eveneens veel voor, maar hiervan ontbreken, door een brand in 1868, veel gegevens. Bovendien werden ook kerkelijke gegevens niet nauwkeurig en uniform genoteerd, voordat dit door het Concilie van Trente op 11 november 1563 verplicht werd gesteld, zodat eerdere gegevens over de familie ontbreken. Wel zijn in Overijssel doop- en trouwboeken goed bewaard van de Hervormde kerken in Deventer, Hasselt, Kampen, Vollenhove en Zwolle (met uitzondering van het trouwboek van Vollenhove van 1685-1791). Ten slotte zorgt het gebruik van patroniemen in plaats van een familienaam voor een groot bijkomend obstakel bij het terugvinden van verder verwijderde voorouders.

Veel boeren uit de streek waren pachters, die eventuele eigen grond vaak door vervening verloren lieten gaan, terwijl uit archieven blijkt dat de van der Lindes er gewoonlijk eigen grond bezaten. Tot 1720 woonden ze voornamelijk in de gehuchten Barsbeek en De Krieger; dit is nu grondgebied Sint Jansklooster, en was van 1818 tot 1942 Ambt Vollenhove.

Erve De Linde

250px'De Linde', oudste (ca. 1690) nog bestaande woning van de Vollenhoofse familie van der Linde in Sint Jansklooster

Aan De Leeuwte in Sint Jansklooster bevindt zich de oudste nog bestaande woning waarop de familie terug te voeren is. Deze boerderij De Linde is rond 1690 gebouwd en droeg (in ieder geval vanaf 1696) de naam Erve de Linde, doch de familie was al eerder in de streek aanwezig; de boerderij was tot 1716 eigendom van Rutger Zwier van Haersolte, heer van Toutenburg, maar werd al jaren bewoond door het gezin van Klaas Hermensz, toen diens weduwe Hadewich Stam dit bezit vier jaar na de dood van haar man kocht. Bij het huwelijk (29 mei 1718) van Tijmentje, de dochter van dit echtpaar, met schoolmeester Frans Keeman uit Blokzijl, werd de naam van deze familie Van der Linde voor het eerst genoemd, in het trouwboek van Beulake. Zij ging in Waverveen wonen, waar ze echter het volgende jaar al overleed.

In 1742 kocht Hermen Hermensz. van der Linde uiterdijksland, "voormaals gehoord hebbende aan het Erve de Linde", van Rutger van Haersolte.

Volgens Datema werd de boerderij al De Linde genoemd nog voor de familie van Tijmentje Klaassens er woonde, zodat de familienaam mogelijk van deze boerderij is afgeleid. Er woonden veel leden van de familie in Beulake, dat al in de laatste decennia voor de watersnoodrampen van 1775 en 1776 vanwege aanhoudende overstromingen geleidelijk verlaten werd en waarvan het restant uiteindelijk verdween in de Beulakerwijde.

Als grondbezitters hadden ze vaak een rol in het kerkelijk of burgerlijk bestuur van hun woonplaatsen. Vanaf 1820 vestigden leden van de familie zich vanuit Vollenhove in Blankenham, Kampen en op Kampereiland.

Er zijn meer dan 1200 afstammelingen bekend van een van de oudst bekende voorouders: Willem Herms van der Linde (overgrootvader van Tijmentje) die rond 1575 geboren werd in Vollenhove en er voor 26 mei 1623 overleed.

Bij de naam Van der Linde(n) bestaan in Nederland meer dan dertig verschillende familiewapens, doch dit zegt niets over een eventueel verband met adel, aangezien er op de circa 80.000 Nederlandse familienamen 40.000 wapens bekend zijn.

Enkele telgen

(De grootvaders van beiden waren broers in Vollenhove:)

Bestand:Pulling the propeller on the Spirit.jpg

Het starten van de Spirit of St. Louis door John van der Linde

• John van der Linde (1902-1980)
  • Harm Jan van der Linde (Vlaardingen 13 augustus 1902 - San Diego 7 mei 1980) was hoofdmonteur van de Spirit of St. Louis. Zijn vader was arts en emigreerde vanuit Vlaardingen naar Nederlands-Indië maar vestigde zich in 1922 in San Diego. Harm Jan nam daar de naam John aan en liet zich naturaliseren. Bij de firma Ryan Aeronautical Company werd hij als hoofdmecanicien een naaste medewerker van Charles Lindbergh bij de bouw van de Spirit of St. Louis en diens eerste vlucht.

• Evert van der Linde (1919-2006)
  • Evert van der Linde (Vollenhove 24 december 1919 - Doorn 19 juni 2006), was kassier van de Boerenleenbank in de Moespot. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd dit kantoor (tevens woonhuis) gebruikt als een van de plaatsen waar geallieerde piloten, die in de Noordoostpolder waren neergekomen, tijdelijk door hem verborgen werden gehouden. Hij stencilde er vanaf 1943 tot het einde van de oorlog op de machine van de bank ook de lokale uitgave van Strijdend Nederland (verzetsblad, Vollenhove). Ook werd vanuit zijn pand de overval gepland op 10 september 1943 op het distributiekantoor van Sint Jansklooster.

Zie ook

Bestand:Vollenhoofs geslacht Van der Linde, omslag uitgaven 1973 en 2000.jpg

Vollenhoofs geslacht Van der Linde, omslag uitgaven 1973 en 2000

• Van der Linden (geslacht)
• Land van Vollenhove
• Verlinden (doorverwijspagina)

Externe links

• Beeldbankvollenhove.nl: (Erve) de Linde
• Beeldbankvollenhove.nl: Stadsmuseum Vollenhove, Werkgroep Agrarisch erfgoed, waar bij het lemma Linde veel leden van deze stam uit het boek van Siemen van der Linde terug te vinden zijn.
• (en) Washingtonpost.com (9 mei 2017): John van der Linde zwengelt de propeller van de Spirit of St. Louis aan voor de eerste vlucht. In: Discovered: Never-before seen photos of Charles Lindbergh’s first Spirit of St. Louis flight.
• Stamboomzoeker.nl: Van der Linde (15.765 personen op 30 september 2023)

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties Siemen van der Linde: Vollenhoofs geslacht ‘van der Linde’, 322 p. (Zwolle, 1973) Siemen van der Linde e.a.: Het Vollenhoofs geslacht van der Linde, 505 p. (Almere, 2000) (Beide in eigen beheer uitgegeven, het eerste door de genoemde auteur, het tweede door een grote werkgroep)