Refeeding-syndroom

De term refeeding-syndroom of hervoedingssyndroom omvat een groep van potentieel levensbedreigende symptomen die kunnen worden veroorzaakt door snelle inname van normale hoeveelheden voedsel na een lange periode van ondervoeding.

Geschiedenis

De Romeins-Joodse geschiedschrijver Flavius Josephus berichtte in de eerste eeuw n.Chr. de hongerdood van Joodse gevangenen in Romeinse gevangenschap. Sommige gevangenen wisten te ontsnappen aan de Romeinse bezettingstroepen. Eenmaal weer vrij, overaten ze zich en stierven kort daarna. De historicus beschreef dat vooral degenen die hun magen vulden, stierven. Zij echter, die hun eetlust bedwongen, ontsnapten aan de dood.

Dit verschijnsel werd voor het eerst in meer gedetailleerde medische termen beschreven tijdens de bevrijding uit Japanse gevangenschap en de bevrijding van nazi-concentratiekampen in de Tweede Wereldoorlog. Maar het speelt ook vandaag een belangrijke rol, bijvoorbeeld bij de behandeling van anorexia nervosa of bij het vastenbreken na een strenge vasten of hongerstaking.

Fysiologie

Wanneer het lichaam geen nieuwe glucose uit voeding inneemt, de belangrijkste energiebron van het organisme, begint het lichaam zijn energiebehoeften grotendeels te dekken door vet te verbranden (lipolyse). Dit gaat gepaard met een toename van vrije vetzuren in het bloed, maar ook met een daling van de glucose- en insulineconcentraties.

Als het organisme na deze omschakeling plotseling weer voldoende glucose heeft, reageert het door de lipolyse te stoppen en de insulinesecretie te verhogen om de glucose in het bloed naar de cellen te transporteren. Dit gaat ook gepaard met een stijging van de kalium-, magnesium- en fosfaatconcentraties intracellulair met een overeenkomstige daling van de concentraties buiten de cellen (en in het bloed). Wanneer deze overgang te snel gaat resulteert dit in een onbalans van intracellulaire en extracellulaire elektrolytenconcentraties die de hierboven beschreven symptomen kunnen oproepen.

Symptomen

In de regel treden de klinische symptomen van het refeeding-syndroom binnen de eerste vier dagen na hervatting van de voeding op. Klassieke verschijnselen zijn waterretentie in de weefsels (oedeem), een acuut tekort aan vitamine B1 en acuut hartfalen. Doordat de verschillende elektrolytenconcentraties intracellulair en extracellulair met name nodig zijn om het rustpotentiaal van de zenuwcellen in stand te houden, treden er vaak neurologische stoornissen op. Andere symptomen kunnen aritmie door hypomagnesiëmie, ataxie, convulsies en tremoren zijn. Hypokaliëmie kan arteriële hypotensie, hartstilstand, constipatie en ademhalingsstilstand veroorzaken. Afbraak van rode bloedcellen (hemolyse), disfunctie van bloedplaatjes en leukocyten kunnen als verdere symptomen optreden.

Voorkomen en behandeling

Wanneer het refeeding-syndroom niet tijdig wordt herkend, kan dit tot de dood leiden. Het syndroom kan voorkomen worden door de voedselinname geleidelijk aan en niet plotseling te verhogen. Een aanvankelijk dieet van ongeveer 15 kcal per kg lichaamsgewicht per dag wordt aanbevolen, met slechts een langzame verhoging van de voedselenergie-inname gedurende de eerste tien dagen tot de stofwisseling van de patiënt zich stabiliseert. Ook moeten de elektrolyten in het bloed nauwlettend in het oog worden gehouden en ontbrekende elektrolyten moeten worden aangevuld.

Wikisage is niet aansprakelijk voor eventuele onjuistheden of toepassing van de in dit lemma gegeven medische informatie.    lees meer