Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Onzevader: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 8: | Regel 8: | ||
{{inhoud rechts}} | {{inhoud rechts}} | ||
==Herkomst== | ==Herkomst== | ||
Volgens het [[evangelie]] heeft [[Jezus Christus]] dit gebed zelf aan zijn volgelingen geleerd. | Volgens het [[evangelie]] heeft [[Jezus Christus]] dit gebed zelf aan zijn volgelingen geleerd. Twee versies zijn overgeleverd: een langere versie in {{Bijbel|Mattheüs|6|9-13|NBV}} en een iets kortere versie in {{Bijbel|Lucas|11|2-4|NBV}}. In Mattheüs staat het gebed in het midden van Jezus’ [[bergrede]] en in de context van kritiek op schijnheilige manieren van bidden, terwijl het in Lucas gegeven wordt als een antwoord op de vraag van zijn discipelen om hen te leren bidden. Het kan gaan om twee verschillende gelegenheden. | ||
In | In sommige handschriften is de tekst in Lucas kennelijk door kopiisten uitgebreid aan de hand van Mattheüs (zie de voetnoot in de NBV). | ||
===Joodse achtergrond=== | ===Joodse achtergrond=== | ||
Uit de inhoud valt de joodse oorsprong van het Onze Vader op te maken. Het eerste vers is gedeeltelijk {{Bijbel|Jesaja|63|15-16}}; {{Bijbel|Ezechiël|36|23}} en {{Bijbel|Ezechiël|38|23}}, het tweede vers {{Bijbel|Obadja|1|21}} en {{Bijbel|1Sam|3|18}}, het derde vers uit {{Bijbel|Spreuken|30|8}}, het vierde vers uit {{Bijbel|Sirach|28|2}}. „Verlos ons van den boze” komt uit {{Bijbel|Psalm|119|133}}. | Uit de inhoud valt de joodse oorsprong van het Onze Vader op te maken. Het eerste vers is gedeeltelijk {{Bijbel|Jesaja|63|15-16}}; {{Bijbel|Ezechiël|36|23}} en {{Bijbel|Ezechiël|38|23}}, het tweede vers {{Bijbel|Obadja|1|21}} en {{Bijbel|1Sam|3|18}}, het derde vers uit {{Bijbel|Spreuken|30|8}}, het vierde vers uit {{Bijbel|Sirach|28|2}}. „Verlos ons van den boze” komt uit {{Bijbel|Psalm|119|133}}. | ||
Het vers „en leid ons niet in verzoeking” staat niet in het Oude Testament. Rabbijn Aron Chumaceiro „het denkbeeld, dat God een mens in verzoeking brengt, druist tegen de volmaakte rechtvaardigheid en liefde van God in” | Het vers „en leid ons niet in verzoeking” staat niet in het Oude Testament. Rabbijn Aron Chumaceiro commenteert: „het denkbeeld, dat God een mens in verzoeking brengt, druist tegen de volmaakte rechtvaardigheid en liefde van God in”.<ref>{{Aut|Aron Mendes Chumaceiro}}, ''Verdediging is geen aanval'', p. 121-122</ref> Heel wat christelijke exegeten zijn het ermee eens dat dit vers niet betekent dat God de bekoring of verzoeking veroorzaakt. Dezelfde gedachte gedachte wordt ook uitgedrukt in dit joodse gebed in de Talmoed: „Breng mij niet onder autoriteit van zonde, onrechtvaardigheid, verzoeking of bekoring”.<ref>{{Sefaria|Berakhot.60b|Babylonische Talmoed, Berachot 60b}}</ref> | ||
Het Onze Vader vertoont overeenkomsten met het [[kaddisj]], een van de belangrijkse joodse gebeden. Ook in het kaddisj bidt men voor de heiliging van Gods naam en om zijn koninkrijk: | Het Onze Vader vertoont overeenkomsten met het [[kaddisj]], een van de belangrijkse joodse gebeden. Ook in het kaddisj bidt men voor de heiliging van Gods naam en om zijn koninkrijk: | ||
| Regel 29: | Regel 29: | ||
== Teksten == | == Teksten == | ||
De oudste teksten van het | De oudste teksten van het onzevader die zijn overgeleverd, zijn in het [[Koinē|Koinè-Grieks]]. In het Nederlandse taalgebied zijn per religieuze stroming andere vertalingen in gebruik. Niet alleen zijn er verschillende protestantse vertalingen, maar ook gebruikten katholieken in Nederland tot 2016 een andere vertaling dan katholieken in Vlaanderen. | ||
=== Koinè-Grieks === | === Koinè-Grieks === | ||
Huidige versie van 1 mei 2020 om 10:08
Het onzevader of Onze Vader is het bekendste christelijke gebed.
Benamingen
De Woordenlijst van de Nederlandse taal vermeldt ’onzevader’ als officiële spelling maar in de katholieke, orthodoxe en protestantse traditie is Onze Vader gebruikelijker. Het wordt ook het Gebed des Heren genoemd en is een van de bekendste gebeden in de Kerk. Ook de benaming het Modelgebed is in gebruik.[1]
In de middeleeuwen werd het in de westerse kerk in het Latijn gebeden, ook door de ongeschoolden. Het was toen bekend als het Pater Noster. Hoewel de benaming oratio domenica al uit een vroege periode stamt, schijnt de benaming Gebed des Heren voor de reformatie niet sterk verspreid te zijn geweest.
Zie het artikel versies van het onzevader in het Nederlands voor Nederlandse vertalingen en versies.
Herkomst
Volgens het evangelie heeft Jezus Christus dit gebed zelf aan zijn volgelingen geleerd. Twee versies zijn overgeleverd: een langere versie in Mattheüs 6:9-13 (NBV) en een iets kortere versie in Lucas 11:2-4 (NBV). In Mattheüs staat het gebed in het midden van Jezus’ bergrede en in de context van kritiek op schijnheilige manieren van bidden, terwijl het in Lucas gegeven wordt als een antwoord op de vraag van zijn discipelen om hen te leren bidden. Het kan gaan om twee verschillende gelegenheden.
In sommige handschriften is de tekst in Lucas kennelijk door kopiisten uitgebreid aan de hand van Mattheüs (zie de voetnoot in de NBV).
Joodse achtergrond
Uit de inhoud valt de joodse oorsprong van het Onze Vader op te maken. Het eerste vers is gedeeltelijk Jesaja 63:15-16; Ezechiël 36:23 en Ezechiël 38:23, het tweede vers Obadja 1:21 en 1Sam 3:18, het derde vers uit Spreuken 30:8, het vierde vers uit Sirach 28:2. „Verlos ons van den boze” komt uit Psalm 119:133. Het vers „en leid ons niet in verzoeking” staat niet in het Oude Testament. Rabbijn Aron Chumaceiro commenteert: „het denkbeeld, dat God een mens in verzoeking brengt, druist tegen de volmaakte rechtvaardigheid en liefde van God in”.[2] Heel wat christelijke exegeten zijn het ermee eens dat dit vers niet betekent dat God de bekoring of verzoeking veroorzaakt. Dezelfde gedachte gedachte wordt ook uitgedrukt in dit joodse gebed in de Talmoed: „Breng mij niet onder autoriteit van zonde, onrechtvaardigheid, verzoeking of bekoring”.[3]
Het Onze Vader vertoont overeenkomsten met het kaddisj, een van de belangrijkse joodse gebeden. Ook in het kaddisj bidt men voor de heiliging van Gods naam en om zijn koninkrijk:
- Moge zijn grote naam verheven en geheiligd worden
- in de wereld die hij geschapen heeft naar zijn wil.
- Moge zijn koninkrijk erkend worden in uw leven en in uw dagen
- …
Onderdelen
Het onzevader zoals dit liturgisch gebruikt wordt, kan worden ingedeeld in drie onderdelen:
- Dankgebed: Uw naam worde geheiligd, Uw koninkrijk kome, Uw wil geschiede, op aarde zoals in de hemel.
- Smeekgebed (litanie): Geef ons heden ons dagelijks brood. En vergeef ons onze schulden zoals ook wij onze schuldenaars vergeven. En leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze.
- Belijdend gebed: Want van U is het koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid in eeuwigheid.
Teksten
De oudste teksten van het onzevader die zijn overgeleverd, zijn in het Koinè-Grieks. In het Nederlandse taalgebied zijn per religieuze stroming andere vertalingen in gebruik. Niet alleen zijn er verschillende protestantse vertalingen, maar ook gebruikten katholieken in Nederland tot 2016 een andere vertaling dan katholieken in Vlaanderen.
Koinè-Grieks
Hebreeuwse versie (Sjem Tov)
De Hebreeuwse versie van Mattheüs, zoals gebruikt door Sjem Tov in zijn werk Even Bochan, heeft volgens sommige geleerden (zoals George Howard), de kenmerken van een tekst die zou kunnen afstammen van een Hebreeuws origineel. De tekst bevat een aantal interessante varianten.
- Het ’Avinu-gebed’
- אָבִינוּ שֶׁבַּשָּׁמַיִם
יִתְקַדֵּשׁ שִׁמְךָ
וְיִתְבָּרֵךְ מַלְכוּתְךָ
רְצוֹנְךָ יִהְיֶה עָשׂוּי בַּשָׁמַיִם וּבָּאָרֶץ
וַתִתֵּן לַחְמֵנוּ תְּמִידִית
וּמְחוֹל לָנוּ חַטֹּאתֵינוּ כַּאֲשֶׁר אֲנַחְנוּ מוֹחֲלִים לַחוֹטִאים לָנוּ
וְאַל תְּבִיאֶנוּ לִידֵי נִסָּיוֹן וְשָׁמְרֵינוּ מִכָּל רָע
אָמֵן
- Uitspraak
- ’Avinoe sje-ba-sjamájiem
- jitqaddésj sjimcha
- vejitbaréch malchoetecha
- ratsónecha jihjee assoei basjamájim oe-va’arets
- vatitén lachménoe temidiet
- oemechol lanoe chattoteinoe ka’asjer anachnoe mochaliem lachotiem lanoe
- ve’al tevi’enoe lidei nissajoon ve-sjamereinoe mikkol ra
- amén
Doxologie
De slotwoorden Want van U is het koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid in eeuwigheid komen voor in vele latere handschriften maar ontbreken in de oudste handschriften van het evangelie van Mattheüs. Deze woorden zijn afkomstig uit 1Kronieken 29:11 en werden mogelijk in de liturgie gebruikt, en daarom later toegevoegd aan de tekst van Mattheüs. Dezelfde tekst wordt ook in de joodse eredienst gebruikt, waar het gezongen wordt bij het openen van de schrijn met de Thorarollen.
Gebruik
In de katholieke misviering volgens de Novus Ordo Missae sluit de priester het gebed af met het embolisme.
Embolisme
Orthodoxe Kerk
In de Orthodoxe Kerk wordt de doxologie nooit uitgesproken door de gelovigen. Deze wordt altijd gedaan door de priester. In de Griekse traditie gebruikt men bij het afwezig zijn van de priester: Door de gebeden van onze Heilige Vaders, Heer Jezus Christus Onze God ontferm U over ons, Amen.
Externe link
- Het Onzevader in 1817 talen en dialecten.
- Mattheüs 6:9-13 Het Onzevader in Nederlandse bijbelvertalingen]
(en) Lord’s Prayer, in: Catholic Encyclopedia, New York, Robert Appleton Company, 1907-1912. (vertaal via: 
)
(en) Lord’s Prayer, The, in: Jewish Encyclopedia, New York: Funk & Wagnalls, 1901-1906. (vertaal via: )
(en) Lord’s Prayer, The, in: ISBE, J. Orr, ed., Chicago, Howard-Severance Company, 1915. (vertaal via: )
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Pater noster op Wikimedia Commons.
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- º Modelgebed op Allaboutprayer.org
- º Aron Mendes Chumaceiro, Verdediging is geen aanval, p. 121-122
- º Babylonische Talmoed, Berachot 60b
- Neil Douglas-Klotz, Gebeden van de Kosmos, Meditaties over de Aramese woorden van Jezus, 1995, East-West Publications, Den Haag, ISBN 90-5340-040-0