Tragedie (toneel): verschil tussen versies

Huidige versie van 12 nov 2019 om 11:46

De tragedie (van het Grieks τραγῳδία; tragōidia) is een theatergenre, waarbij het verhaal wordt gekenmerkt door dramatische gebeurtenissen rond de hoofdpersonen.

Oorsprong in het Griekse theater

De oorsprong van de tragedie ligt in het oude Griekse theater. Aeschylus wordt vaak de ’vader van de tragedie’ genoemd.

Sinds Aristoteles wordt de tragedie als genre tegenover de komedie geplaatst. Terwijl de komedie bij Aristoteles inferieure mensen uitbeeldt, draait de tragedie om wat superieure mensen overkomt en hoe ze daarmee omgaan.

Er worden personages van hoge afkomst ten tonele gevoerd die getroffen worden door het lot in de vorm van een dramatische wending in hun leven. Meestal eindigt een tragedie met de dood van een of meerdere personages.

Aristoteles zag het in zijn Poetica als de taak van de tragedie om „angst en medelijden” op te wekken bij het publiek, tot een louterend effect, de catharsis, werd bereikt.

Klassieke tragedies

Literatuur

G.J. van Bork e.a. Tragedie, in Algemeen letterkundig lexicon. Leiden: DBNL, 2012.

Zie ook

Drama (kunst en cultuur)

artikelzaadje

Hulpjes om informatie te verzamelen of teksten te verbeteren

Google • Duck Duck Go • free images Google • Flickr free images • Google zonder Wikipedia, blogs en Facebook • Google Wiki's • Google Scholar • Google Books • Vertaal de titel • Google Translated Search • Engels, Frans, Russisch, Grieks • Wikipedia • Toolserver • Wikidata (Reasonator) • Biografisch Portaal • Britannica • IMDb • RKD • ODIS • DNB • Catholic Encyclopedia • Jewish Encyclopedia • Archive.org • Medische studies op PubMed • Wetenschappelijke studies op Sci-Hub • Familysearch •
Hulp genealogie en geschiedenis (Nederland)Deepl vertaler • Schrijfassistent VRT] • ChatGPT (Opgepast! Altijd verifiëren!)] • Claude.ai (Opgepast! Altijd verifiëren!)] • Bing Copilot (Opgepast! Altijd verifiëren!)] • tekst herschrijven met scribbr.io •

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-[[Bestand:Thomas Betterton as Hamlet.jpg|thumb|Een scène uit de beroemde tragedie [[Hamlet (hoofdbetekenis)|Hamlet]] van [[William Shakespeare]] (1709)]]
+De '''tragedie''' (van het Grieks {{hopper|τραγῳδία}}; ''tragōidia'') is een [[Theater (kunstvorm)|theatergenre]], waarbij het verhaal wordt gekenmerkt door [[Drama (gebeurtenis)|dramatische gebeurtenissen]] rond de hoofdpersonen.
-Een '''tragedie''' ([[Oudgrieks]]: {{polytonic|τραγῳδία}}, tragōidia, "bokkenzang"), ook '''treurspel''' genoemd, is een toneelstuk met een [[plot|intrige]] die een ernstige handeling betreft. Vaak leidt dit tot een noodlottige afloop, maar naast de ''exitus infelix'' onderscheidt men ook tragedies met een ''[[happy end|exitus felix]]'', een gelukkige afloop. De intrige van een tragedie werkt naar een punt waar de held tot inzicht komt in zijn falen (de ''[[agnitio]]''), waarna een plotselinge en hevige ommekeer van zijn situatie volgt (de ''[[peripetie]]''). Het doel van de tragedie is hierdoor een reinigende invloed uit te oefenen op de geest van de toeschouwers, de zogenaamde [[Catharsis (literatuur)|catharsis]].
-==Griekse tragedie==
+== Oorsprong in het Griekse theater ==
-De [[Attische tragedie]] van de Oud-Grieken ligt aan de oorsprong van dit genre, met als hoofdvertegenwoordigers [[Aeschylus|Aischylos]], [[Sophocles (tragicus)|Sophokles]] en [[Euripides]]. Sinds [[Aristoteles]] wordt het als [[genre]] tegenover de [[komedie]] geplaatst. Terwijl de komedie bij Aristoteles inferieure mensen uitbeeldt, draait de tragedie om wat superieure mensen overkomt en hoe ze daar mee omgaan. Er worden [[personage]]s van hoge afkomst ten tonele gevoerd die getroffen worden door het [[Noodlot (term)|lot]] in de vorm van een dramatische wending in hun leven. Zo gaat in toneelstukken als [[Antigone (Sophocles)|Antigone]] en [[Koning Oedipus]] de hoofdpersoon de onvermijdelijke ondergang of dood tegemoet, hetzij door menselijk falen of door ingrijpen van de goden.  Meestal eindigt een tragedie met de [[dood]] van een of meerdere personages. [[Aristoteles]] zag het in zijn  [[Poetica (Aristoteles)|Poetica]] als de taak van de tragedie om  "angst en medelijden" op te wekken tot bij het publiek, tot een louterend effect, de [[Catharsis (literatuur)|catharsis]], werd bereikt.
+De oorsprong van de tragedie ligt in het oude Griekse theater. [[Aeschylus]] wordt vaak de ’vader van de tragedie’ genoemd.
-==Romeinse tragedie==
+Sinds [[Aristoteles]] wordt de tragedie als [[genre]] tegenover de [[komedie]] geplaatst. Terwijl de komedie bij Aristoteles inferieure mensen uitbeeldt, draait de tragedie om wat superieure mensen overkomt en hoe ze daarmee omgaan.
-Een meer op effectbejag gebaseerd type tragedie is de Latijnse "[[wraaktragedie]]" van [[Lucius Annaeus Seneca|Seneca]], die in de [[Engelse renaissance]] navolging kreeg, te beginnen met [[Thomas Kyd]]s ''[[The Spanish Tragedy]]''.
-De tragedie is een dramatisch genre, maar desondanks heeft lang de gewoonte bestaan er lyrische elementen aan toe te voegen, met name de zangen van het koor, die de handeling van commentaar voorzagen. Een vermenging van [[komedie]] en tragedie is de [[tragikomedie]]. Het tragische verloop van het stuk wordt hier gevolgd door een ''[[happy end]]''. Of andersom: het komische stuk heeft geen ''happy end''. De Romeinse toneelschrijver [[Titus Maccius Plautus|Plautus]] schreef met ''[[Amphitruo (Plautus)|Amphitruo]]'' omstreeks [[210 v.Chr.]] een van de eerste stukken in deze mengvorm.
+Er worden [[personage]]s van hoge afkomst ten tonele gevoerd die getroffen worden door het [[lot]] in de vorm van een dramatische wending in hun leven. Meestal eindigt een tragedie met de [[dood]] van een of meerdere personages.
-==Renaissance en barok==
+Aristoteles zag het in zijn [[Poetica (Aristoteles)|Poetica]] als de taak van de tragedie om  „angst en medelijden” op te wekken bij het publiek, tot een louterend effect, de [[Catharsis (literatuur)|catharsis]], werd bereikt.
-[[Bestand:Tragic comic masks - roman mosaic.jpg|thumb|Tragedie en [[komedie]], Romeins [[mozaïek]]]]
-Vanaf de [[renaissance]] heeft dit model in de [[westerse cultuur]] veel navolging gevonden. In de zeventiende eeuw waren de hoofdvertegenwoordigers [[William Shakespeare]] en [[Jean Racine]], en in de Nederlanden [[Joost van den Vondel]]. In de zeventiende en achttiende eeuw werden honderden tragedies geschreven door katholieke en protestantse auteurs, in klassieke en barokke vorm, over gefingeerde en actueel-politieke zaken.
-==Moderne tijd==
+== Klassieke tragedies ==
-De tragedie heeft tot ver in de twintigste eeuw repertoire gehouden: een stuk als ''[[Dood van een handelsreiziger]]'' van [[Arthur Miller]] is een goed voorbeeld. Na de Tweede Wereldoorlog zijn onder invloed van het [[Bertolt Brecht|Brechtiaanse theater]] de stijlen dermate vermengd geraakt, dat de oudere genres hun waarde hebben verloren.
+* [[Antony and Cleopatra]]
+* [[Coriolanus (toneelstuk)]]
+* [[Macbeth (toneelstuk)]]
+* [[Othello (toneelstuk)]]
+* [[Romeo and Juliet]]
+* [[The Merchant of Venice]]
+* [[Troilus and Cressida]]
-{{commonscat|Tragedies}}
+== Literatuur ==
-{{Gesproken Wikipedia klein|Nl-Tragedie (toneel)-article.ogg|12131856}}
+* [[G.J. van Bork]] e.a. [https://www.dbnl.org/tekst/dela012alge01_01/dela012alge01_01_01976.php ''Tragedie''], in ''Algemeen letterkundig lexicon.'' Leiden: DBNL, 2012.
+== Zie ook ==
+* [[Drama (kunst en cultuur)]]
+{{beginnetje}}
 [[Categorie:Toneel]]
 [[Categorie:Genre]]

Tragedie (toneel): verschil tussen versies

Huidige versie van 12 nov 2019 om 11:46

Inhoud

Oorsprong in het Griekse theater

Klassieke tragedies

Literatuur

Zie ook

Navigatiemenu

Tragedie (toneel): verschil tussen versies

Huidige versie van 12 nov 2019 om 11:46

Oorsprong in het Griekse theater

Klassieke tragedies

Literatuur

Zie ook

Navigatiemenu

Zoeken