Kleuterschool

Kleuterschool is de benaming voor een onderwijsvorm voor jonge kinderen in Vlaanderen. Tot 1986 was dat het ook in Nederland. Ook in andere landen bestaat de kleuterschool. Zo kent men in de Verenigde Staten de Kindergarten.

Vlaanderen

In Vlaanderen is de kleuterschool de eerste vorm van schoolse opvoeding waar kinderen naartoe kunnen. In de volksmond ook soms papschool genoemd. Soms hoort men nog de oude term bewaarschool, een letterlijke vertaling van het Franse "école gardienne".

De meeste kleuterscholen hebben:

• instapklasje voor de jongste kleuters (vanaf de leeftijd van 2 jaar en zes maanden). Er zijn 7 instapmomenten: 1 september, na de herfstvakantie, na de Kerstvakantie, op 1 februari, na de krokusvakantie, na de Paasvakantie en na het verlengde weekeinde van O.H.Hemelvaart.
• eerste kleuterklas: kleuters die dat kalenderjaar 3 jaar worden.
• tweede kleuterklas: idem 4 jaar
• derde kleuterklas: idem 5 jaar

Hoewel er geen leerplicht bestaat voor kleuters, gaan 95 à 98 % van de Vlaamse kleuters naar school, mede omdat de subsidieregeling voor kinderdagverblijven kinderen van 3 jaar en ouder niet in rekening brengt. Vanaf 2010-2011 geldt de regel dat leerlingen in het eerste leerjaar van het lager onderwijs één jaar Nederlandstalig onderwijs achter de rug moeten hebben. Een verkapte vorm van leerplichtinvoering (2009-2010) vanaf de laatste kleuterklas.

Eind derde kleuterklas wordt het kind geëvalueerd om te zien of het in staat is naar het eerste leerjaar van de lagere school te gaan. Bij twijfel overleggen school en CLB dan met de ouders over eventuele andere mogelijkheden: kleuterklas overzitten, speelleerklas, overstap naar buitengewoon basisonderwijs, of huisonderwijs.

Nederland

In Nederland was de kleuterschool tot en met 1985 een onderwijsvorm, die samen met de lagere school een voorloper was van het huidige basisonderwijs. De kleuterschool kende twee klassen:

• eerste klas: voor kinderen van 4-5 jaar (is vergelijkbaar met de huidige groep 1 van de basisschool)
• tweede klas: 5-6 jaar (groep 2)

Na de tweede klas ging het kind naar de eerste klas van de lagere school.

Kleuterscholen werden aanvankelijk "bewaarschool" of "fröbelschool" genoemd. De laatste naam was afgeleid van de naam van een Duitse pedagoog die dit soort onderwijs voor de hele kleintjes voorstond. Voorbereidend lager onderwijs was een meer officiële naam.

In 1956 kwam er een wet die het kleuteronderwijs en de subsidiëring daarvan regelde. Verplicht is het nooit geweest, kinderen waren met 4 en 5 nog niet leerplichtig. In 1985 werden de kleuterscholen allemaal samengevoegd met de lagere scholen (waar ze vaak al een samenwerking mee hadden of vlakbij waren gehuisvest). Er kwam toen een afweging wie de directeur van de nieuwe basisschool moest worden: het hoofd van de lagere school of de hoofdleidster van de kleuterschool. De laatste waren overwegend vrouwen, de eersten overwegend mannen. Vanwege de gelijke behandeling werd het toen een probleem wie de kapitein op het schip moest worden. Soms koos men een typische "polder-oplossing": een tweehoofdig directeurschap. Later raakte deze strijd op de achtergrond.

Voor twee- en driejarige kinderen is er de facultatieve peuterspeelzaal.

Verenigde Staten

In de Verenigde Staten wordt een kleuterschool, of een klas voor jonge kinderen, meestal tussen vier en zes jaar oud, een kindergarten genoemd. De Kindergarten bereidt de kinderen voor op de eerste klas (First Grade) van het formele klassikale onderwijs. In een kindergarten leren kinderen de educatieve en sociale vaardigheden die nodig zijn voor het daaropvolgende onderwijs. Deze voorbereiding bestaat uit spelletjes, oefeningen, muziek en knutselen.

In Amerika maakt de kindergarten meestal deel uit van een Elementary School en is een onderdeel van het verplichte onderwijssysteem K-through-12. Kinderen zijn meestal vijf jaar oud als ze naar een kindergarten gaan. Kindergarten wordt beschouwd als het eerst jaar van het formele onderwijs, hoewel veel kinderen al eerder op een vrijwillige pre-school zijn gegaan.

Voor kinderen die eerder het grootste deel van hun tijd thuis hebben doorgebracht, biedt de kindergarten de gelegenheid om te leren gescheiden te zijn van hun ouders. In een kindergarten leren kinderen vaak voor het eerst het begrip vriendschap, als gevolg van de omgang met andere kinderen.

Geschiedenis

De industriële revolutie bracht een grote migratie teweeg van het platteland naar de steden. Vrouwen werden in toenemende mate betrokken bij het industriële productieproces en de gezinnen verkleinden. De familiale en sociale omstandigheden waarin kinderen opgroeiden veranderden drastisch. Vooral in de snel groeiende grote steden met massale woningbouw en ontoereikende leefomstandigheden werden de kinderen verwaarloosd.

Na enige pogingen in de achttiende eeuw om te zorgen voor opvang en opvoeding van kleine kinderen, onder andere door Johann Friedrich Oberlin, Louise Scheppler of in 1802 Pauline zur Lippen, stichtte Friedrich Wilhelm August Fröbel op 28 juni 1840 een school voor kleuters, waarvoor hij in 1840 de naam „Kindergarten” bedacht. Ook de naam „Fröbelschool” werd gebruikt.

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Kindergarten op Wikimedia Commons.