Johann Friedrich Oberlin

Johann Friedrich Oberlin (ook bekend in het Frans als Jean-Frédéric Oberlin of in het Engels als John Frederic (of Frederick of Fredrick) Oberlin) (Straatsburg, 31 augustus 1740 – Waldersbach (nu Waldbach), 1 juni 1826) was een protestants predikant, pedagoog en sociaal hervormer uit de Elzas; in de pedagogie van het jonge kind wordt hij beschouwd als een voorloper van Friedrich Fröbel en als een van de vaders van de kleuterschool.

Leven

J. F. Oberlin is de jongste zoon van Johann Georg Oberlin (1701–1770), leraar aan de protestantse middelbare school in Straatsburg, en Maria Magdalena (1718–1787), dochter van de advocaat Johann Heinrich Feltz. De filoloog Jeremias Jakob Oberlin is zijn oudere broer.

Tussen 1755 en 1761 studeerde hij theologie in zijn geboorteplaats Straatsburg. Vervolgens was hij drie jaar huisleraar bij het gezin van de Straatsburgse arts Daniel Gottlieb Ziegenhagen. Naast de kennis van landbouw die hij in zijn jeugd had verworven, leerde hij hier ook noties van de geneeskunde en plantkunde.

In 1763 behaalde Oberlin zijn masterdiploma met het proefschrift De virium vivarum atque mortuarum mensuris (’Over de maten van levende en dode krachten’). Vier jaar later slaagde hij voor zijn theologisch eindexamen met het werk De commodis et incommodis studii theologici (’De voor- en nadelen van het studeren van theologie’).

In zijn studietijd maakte hij kennis met de predikant en sociaal hervormer Johann Georg Stuber. Die zorgde ervoor dat Oberlin in 1767 benoemd werd als zijn opvolger als predikant in de protestantse gemeenschap van Waldersbach. J. F. Oberlin woonde en werkte daar vervolgens 59 jaar.

Oberlin begreep al snel welke economische, sociale en persoonlijke behoeften de arme landelijke parochie had. Hij verbeterde de fruitteelt, de weilanden, de irrigatiesystemen, de bodemkwaliteit van de velden in het Steintal en introduceerde ook nieuwe zaden en teelttechnieken. Hij werkte met eigen handen mee met de plaatselijke boeren bij het aanleggen van wegen en het bouwen van bruggen om het nogal afgelegen, heuvelachtige gebied toegankelijker te maken. Met steun van een vriend uit Bazel, Johann Lukas Legrand, de vader van de industrieel en filantroop Daniel Legrand, startte hij enkele bedrijven op. Hij promootte het weven als thuisactiviteit en zette zich in om de woonruimten en de hygiënische omstandigheden te verbeteren . Op zijn initiatief werden ook scholen voor kleine kinderen opgericht, waarvan de eerste, de salle d’asile in Waldersbach, werd gerund door zijn huishoudster Louise Scheppler. In 1785 richtte Oberlin een kredietinstelling op. Met hulp daarvan kon in 1813 in Steintal een zijdenlintfabriek gefinancierd worden.