Boris Grebensjtsjikov

Boris Grebensjtsjikov (Бори́с Гребенщико́в)
Afbeelding gewenst
Algemene informatie
Volledige naam	Boris Borisovich Grebensjtsjikov (Бори́с Бори́сович Гребенщико́в)
Bijnaam	BG (БГ)
Geboren	27 juli 1953 te Leningrad
Land	Rusland (Sovjet-Unie)
Werk
Jaren actief	1972
Officiële website

Boris Borisovich Grebensjtsjikov ook wel bekend als Boris Grebenshchikov of Boris Purushottama Grebenshikov, is een van de meest prominente leden van de generatie die gezien wordt als de stichters van de Russische rockmuziek. Hij richtte de Russische band Aquarium op (actief sinds 1972 tot heden). Hij is een gekend figuur in Rusland. Grebensjtsjikov is bekend als BG naar zijn initialen. Hij wordt vaak genoemd als ’Grootvader van de Russische Rock’.

Beginjaren (1953-1979)

Boris Grebensjtsjikov werd geboren op 27 november 1953 in Leningrad. Hij richtte Aquarium op in 1972 met een jeugdvriend, Anatoly ’George’ Gunitsky, als een postmodernistische theatrale inspanning die poëzie en muziek combineert. Gunitsky schreef zeer symbolische teksten voor enkele van de eerste nummers van Grebensjtsjikov.

Boris Grebensjtsjikov studeerde af in de toegepaste wiskunde, maar heeft steeds een liefde gehad voor cultuur, vooral muziek. Zijn passie voor The Beatles in zijn schooljaren resulteerde uiteindelijk in een diepe waardering voor Bob Dylan, en langzaam werd Aquarium omgevormd tot een low-fi elektrische bluesband aangevuld met akoestische reggae. Het eerste nummer wat hij speelde op de gitaar was een nummer van de Beatles, ’Ticket to Ride’. Zijn eerste publieke uitvoering, in 1973, was een uitvoering van liederen door Cat Stevens.

De eerste jaren van het bestaan van Aquarium werden vooral gekenmerkt door de Russische variant van de hippie tijd, zoals huiskamer jams, het drinken van goedkope port en het reizen of liften naar optredens.

In 1976 nam hij zijn eerste solo-album op, S toy storony zerkal'nogo stekla (Aan de andere kant van het spiegelbeeld), en een album met een andere ontluikende Russische rock-n-roller, Mike Naumenko, Vse brat'ya – sestry (Alle broers zijn zusters).

Klassieke jaren (1980-1988)

Grebensjtsjikov's grote doorbrak kwam in 1980 op het Tbilisi Rock Festival.

Het festival was een door de staat gestuurde poging om de, toen opkomende Russische rockbeweging, in een beheersbaar ideologisch vaartuig te zetten. Het werd gekenmerkt door een witgewassen line-up van de door de regering goedgekeurde rockbands, maar ook bands als Kraftwerk, waarvan de uitvoering werd vergezeld door de frisbees in het publiek. Leden van de jury (de gelegenheid werd officieel een artistieke wedstrijd genoemd) waren niet geamuseerd. Een geheim KGB rapport, wees Aquarium, als schuldige aan waardoor Grebensjtsjikov zijn baan verloor bij een ontwerpbureau en lidmaatschap van Komsomol, de jonge Communistische Liga. Dit wat een kus des doods voor de carrière van een Sovjetburger in 1980 was.

De underground bekendheid van de band bleef echter toenemen in de daaropvolgende zeven jaar. Dit was zowel het gevolg van talent, als van de schaarste van het aanbod - westerse rockmuziek was nog steeds officieel verboden op dat moment. Over de eerste vijf albums, trok de band gitarist Alexander Lyapin aan, een van de beste rock gitaristen van Russische oorsprong, de pianist Sergey Kuryokhin, bekend om zijn indrukwekkende snelheid, virtuositeit en grenzeloze avant-garde experimenten, en Igor Butman, die wordt beschouwd als een wereldklasse jazz saxofonist en één van de regerende koningen van de Sovjet-Unie jazz. De eerste Aquarium muziek kwam beschikbaar in het "Westen" in 1986, toen een dubbel album getiteld Red wave, 4 underground bands from the Soviet Union in platenzaken in de VS verscheen. Naast Aquarium stonden er drie andere bands op, Kino, Strange Games en Alisa. Het album werd gesmokkeld en uitgebracht door een kleine platenlabel uit Hollywood, Californië. Gedurende deze tijd, waren bands in de Sovjet-Unie ofwel officieel gesanctioneerd of het werd hen niet toegestaan om gebruik te maken van openbare opname studio's. Toen in 1986 het album werd uitgebracht in Amerika was Aquarium immens populair in de Sovjet-Unie, maar ze waren gedwongen om te spelen in ondergrondse clubs en op particuliere bijeenkomsten.

Tegen de tijd dat Aquarium in 1987 door intern gekibbel ontbonden werd, hadden ze 11 ’officiële’ albums uitgebracht en werden beschouwd als een levende legende van de Russische rock. Grebensjtsjikov zelf werd vergeleken met Bob Dylan, voornamelijk vanwege zijn stilistische leenwerk in zijn vroegere jaren. Railway Water van het Blue Album uit 1981 bijvoorbeeld, is een evenbeeld van Dylans It Takes a Lot to Laugh, It Takes a Train to Cry van het album Highway 61 Revisited uit 1965.

Richting West (1989-1990)

Met de val van de muur luidde er een nieuw tijdperk in, met nieuwe kansen voor rockmuzikanten. Verschillende meer prominente Russische rockmuzikanten braken door in het Westen. Grebensjtsjikov werd gepromoot door Dave Stewart, bekend van de Eurythmics. Het door Stewart geproduceerde album Radio Silence werd uitgebracht in 1989, met covers van Alexander Vertinski's China, temidden van nummers geschreven door Grebensjtsjikov, en tevens een nummer opgedragen aan Sir Thomas Malory's Le Morte d'Arthur. Grebensjtsjikov werd hierbij bijgestaan door Annie Lennox, Billy Mackenzie en Chrissie Hynde, evenals door een aantal bandleden van Aquarium.

Terugkeer naar het Oosten (1991-1996)

Teleurgesteld in de mogelijkheden voor het exporteren van de Russische traditie van het songschrijven naar het westen, keerde Grebensjtsjikov terug naar Rusland en zijn Russische roots. In 1991 kwam hij met het Russische album (Russkiy al'bom), gesteund door een geheel nieuwe, gelijknamige BG Band. Het album bevatte een verzameling van nummers die zeer ’Russisch’ waren wat betreft zowel tekst als melodie, en in eerste instantie werd dit met weinig publieke waardering ontvangen (achteraf werd het door de meeste critici beschouwd als een van zijn beste albums).

De volgende drie albums van de band, Navigator, Snow lion en Hyperborea, bevatten ook gestileerde Russische kenmerken. In het bijzonder wordt Navigator beschouwd als een klassiek voorbeeld van het Russische songschrijven, zij het met duidelijke invloeden van blues en Franse chansons. De nummers zijn melancholiek, grenzend aan hartverscheurend.

Terug naar de basis (1997-2008)

Vanaf 1997 lijkt het Russische nationalisme zijn tijd gehad te hebben voor Grebensjtsjikov. Zijn album Lilith uit 1997 is tekstueel nog steeds grotendeels van Russische aard, maar is opgenomen met de voormalige achtergrond band van Bob Dylan, The Band. In 1998 speelde Grebensjtsjikov een solo-optreden van nummers uit de jaren zeventig en tachtig in een bar in San Francisco, en besloot hij terug te keren naar zijn roots van reggae-rock-n-roll. Het album Psi uit 1999 is dan ook grotendeels in deze stijl geschreven, geïnterpreteerd vanuit een postmodernistische visie met overvloedig gebruik van inventieve keyboard samples. Sister Chaos (Sestra Haos) uit 2002, Fisherman's songs (Pesni rybaka) uit 2003 en ZOOM ZOOM ZOOM uit 2005 bevatten dezelfde stijl, aangevuld met schaarse invloeden van Armeense, Indiase en Afrikaanse muziek. Deze albums werden uitgebracht onder de naam Aquarium, waardoor de naam meer en meer werd gezien als "de mensen die met Grebensjtsjikov spelen".

Grebensjtsjikov werd vanaf de jaren negentig steeds perfectionistischer over de kwaliteit van zijn albums, deels door toenemende budgetten, maar ook door de betere studiotechniek die beschikbaar kwam. Doordat de kwaliteit van studiotechniek in Rusland te wensen over liet, nam hij zijn albums vaak op in studio’s in Londen. Voor de opnames van Navigator, een hoofdzakelijk akoestisch album met een gevoel „dat de band in je kamer staat”, verkocht Grebensjtsjikov zijn auto en een deel van zijn gitaarcollectie om de opnames te kunnen bekostigen. Het resultaat is dan ook een hoogwaardige opname waar veel Westerse singer-songwriters een voorbeeld aan zouden kunnen nemen.

Radio „Aerostat”

Sinds 2005 heeft Grebensjtsjikov een eigen radioprogramma op het Russische station ’Radio Rossii’, genaamd Aerostat (Аэростат). Het programma wordt gemaakt en ingesproken door hemzelf. Zijn intentie is te spreken over alternatieven in de muziek, over muziek die anderen niet op de radio draaien ondanks de artistieke waarde en originaliteit. Het behandelt voornamelijk onafhankelijke muziek die, volgens Grebensjtsjikov zelf, anders in het geheel niet gedraaid zou worden. De veelheid aan nummers in Aerostat reikt van jaren zeventig en tachtig rock (The Beatles, Bob Dylan en vele anderen), via reggae, new wave, alternatieve rock, elektronische muziek en punk, tot wereldmuziek, jazz, klassieke muziek and avant-garde. In december 2008 waren er bijna 200 uitzendingen van 46 minuten gemaakt. De speellijsten en transcripties zijn beschikbaar via de website van Aquarium en Grebensjtsjikov. De titelmuziek van het programma is Prelude door T. Rex van het album A Beard of Stars.

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties