Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Dirk Johannes Spanjaard jr.: verschil tussen versies
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dirk_Spanjaard_jr.&oldid=6488209 -b- Juni 11 jan 2007) |
(terug 9 jul 2013) |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
{{Link stamboom|stamboom=[[Stamboom Dirk Johannes Spanjaard sr.|Stamboom]]}} | {{Link stamboom|stamboom=[[Stamboom Dirk Johannes Spanjaard sr.|Stamboom]]}} | ||
{{Persoon | |||
|voornaam =Dirk Johannes H.W. | |||
|achternaam =Spanjaard | |||
|geboorteplaats =Magelang (stad){{!}}Magelang | |||
|geboorteland =Java (eiland){{!}} Java | |||
|geboortedag = | |||
|geboortejaar =1910 | |||
|overlijdensplaats =Den Haag | |||
|overlijdensland = | |||
|overlijdensdag = | |||
|overlijdensjaar =1998 | |||
}} vervulde in de [[Tweede Wereldoorlog]] een hoge bestuursfunctie aan het [[nationaalsocialisme|nationaalsocialistische]] [[Departement van Volksvoorlichting en Kunsten]]. | |||
Dirk Spanjaard was de zoon van [[Dirk | == Afkomst == | ||
Dirk Spanjaard was de zoon van [[Dirk Spanjaard sr.]], een oud-waarnemend burgemeester van het [[Nederlands-Indië|Indonesische]] [[Tegal (stad)|Tegal]], en zijn vrouw Cornelia Fenna Beumer. De jonge Spanjaard groeide op in [[Nederlands-Indië]], maar vertrok op [[29 juli]] [[1926]] met de boot ''[[Rembrandt (schip)|Rembrandt]]'', zonder zijn ouders naar Nederland, om zijn [[eindexamen]] te doen en mogelijk als vlucht van de opstand die de [[Partai Komunis Indonesia]] onder leiding van [[Henk Sneevliet]] in Tegal voerde. In [[1933]] studeerde Spanjaard af als jurist. Een jaar later begon hij een [[advocatuur|advocatenpraktijk]] in [[Doetinchem (stad)|Doetinchem]]. Spanjaard trad in [[1936]] in het huwelijk en hij zou vader worden van twee dochters. In [[1938]] was hij voorzitter van de Doetinchemse [[Burgerwacht (modern)|burgerwacht]]. Vlak voor de [[Duitse aanval op Nederland in 1940|Duitse inval in Nederland]] werd hij [[mobilisatie|gemobiliseerd]] en benoemd tot reserve-[[officier]] voor algemene dienst. Op [[26 augustus]] [[1940]] meldde hij zich aan als lid van de [[Nationaal-Socialistische Beweging]] (NSB) van [[Anton Mussert|ir. A.A. Mussert]]. | |||
Tijdens de Tweede Wereldoorlog profileerde | == Nationaal-socialist == | ||
Tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] profileerde Spanjaard zich tot een nationaal-socialist met bestuurlijk-politieke invalshoek. Uit een [[curriculum vitae]] dat Spanjaard in januari [[1941]] schreef, blijkt dat hij na zijn aanmelding bij de NSB werd aangesteld op de 6e, de juridische, afdeling van het Algemeen Hoofdkwartier van de NSB. Daar hield hij zich voornamelijk bezig met [[internationaal recht]]. Vervolgens hief hij zijn advocatenkantoor op en ging na enige tijd over naar de [[Opbouwdienst]]. Uiteindelijk werd Spanjaard hoofd van de afdeling Juridische Zaken van het [[Departement van Volksvoorlichting en Kunsten]]. In het culturele tijdschrift ''[[De Schouw (tijdschrift)|De Schouw]]'' van [[15 oktober]] [[1942]] schreef Spanjaard een artikel, getiteld 'Het lidmaatschap van de [[Nederlandsche Kultuurkamer|Kultuurkamer]]', waarin hij heel duidelijk zijn [[antisemitisme|antisemitische]] opvattingen naar voren liet komen. Een citaat: | |||
:''Op de eerste plaats sluit de Verordening in artikel 10 uitdrukkelijk joden en joodsch-vermaagschapte personen uit, een logisch gevolg van de opdracht aan de Kamer om haar taak 'in het licht van haar verantwoordelijkheid tegenover de volksgemeenschap' uit te oefenen. De begrippen Nederlandsche volksgemeenschap en jodendom zijn nu eenmaal onvereenigbaar, een stelling, die elders herhaaldelijk beter en uitvoeriger is geargumenteerd, dan binnen het bestek van deze beschouwing mogelijk zou zijn.'' | :''Op de eerste plaats sluit de Verordening in artikel 10 uitdrukkelijk joden en joodsch-vermaagschapte personen uit, een logisch gevolg van de opdracht aan de Kamer om haar taak 'in het licht van haar verantwoordelijkheid tegenover de volksgemeenschap' uit te oefenen. De begrippen Nederlandsche volksgemeenschap en jodendom zijn nu eenmaal onvereenigbaar, een stelling, die elders herhaaldelijk beter en uitvoeriger is geargumenteerd, dan binnen het bestek van deze beschouwing mogelijk zou zijn.'' | ||
Tijdens de oorlog was Spanjaard | Tijdens de oorlog was Spanjaard begunstigend lid van de [[Nederlandsche SS]]. Ook participeerde hij in activiteiten van de [[Weerbaarheidsafdeling]] (WA) van de NSB. Spanjaards ouders waren niet content met de politieke keuze van hun zoon. Spanjaard sr. was adjunct-directeur van een door de Duitsers opgezet Joods Tehuis ([[Villa Bouchina]]) te [[Doetinchem (stad)|Doetinchem]]. | ||
== Veroordeling == | |||
Nadat Nederland in [[1945]] van de Duitsers werd bevrijd werd Spanjaard jr. gearresteerd vanwege de medewerking die hij had verleend aan het nationaal-socialistische regime. Na hij twee jaar in voorarrest was gehouden werd hij op [[7 juli]] [[1947]] veroordeeld tot gevangenschap tot [[1 januari]] [[1948]], | |||
:''voorts ontzet uit beide [[Stemrecht|kiesrecht]]en, het recht om bij de gewapende macht te dienen en het recht om de advocatuur uit te oefenen.'' | |||
Bovendien werd, zo schreef het [[Algemeen Handelsblad]],: | |||
:''van het 'vermogen' van de verdachte, dat thans bestaat uit ƒ 60,- en ƒ 12,- aan contanten werd ƒ 7,50 verbeurd verklaard om, zoals de president het formuleerde: 'het zijne bij te dragen ter delging van de 'astronomische' schade, veroorzaakt door hem en zijn soortgenoten'''. | |||
Na het uitzitten van de gevangenisstraf vond Spanjaard een administratieve baan in [[Den Haag]], waar hij in [[1998]] overleed.{{v}} | |||
{{Bron|bronvermelding= | {{Bron|bronvermelding= | ||
uit "Joodse NSB'ers" (p.46/47)van Chris van der Heijden uit 2006 | uit "Joodse NSB'ers" (p.46/47)van Chris van der Heijden uit 2006 | ||
{{References}} }} | {{References}} }} | ||
{{ | {{authority control|TYPE=p|Wikidata=Q2129427 }} | ||
{{Navigatie fascisme en nationaalsocialisme in Nederland}} | |||
[[Categorie:Nederlands ambtenaar|Spanjaard jr., Dirk]] | [[Categorie:Nederlands ambtenaar|Spanjaard jr., Dirk]] | ||
[[Categorie:Nederlands collaborateur in de Tweede Wereldoorlog|Spanjaard jr., Dirk]] | [[Categorie:Nederlands collaborateur in de Tweede Wereldoorlog|Spanjaard jr., Dirk]] | ||
[[Categorie: | [[Categorie:NSB-lid|Spanjaard jr., Dirk]] | ||
Huidige versie van 19 jan 2018 om 02:33
Dirk Johannes H.W. Spanjaard (Magelang, Java, 1910 – Den Haag, 1998) vervulde in de Tweede Wereldoorlog een hoge bestuursfunctie aan het nationaalsocialistische Departement van Volksvoorlichting en Kunsten.
Afkomst
Dirk Spanjaard was de zoon van Dirk Spanjaard sr., een oud-waarnemend burgemeester van het Indonesische Tegal, en zijn vrouw Cornelia Fenna Beumer. De jonge Spanjaard groeide op in Nederlands-Indië, maar vertrok op 29 juli 1926 met de boot Rembrandt, zonder zijn ouders naar Nederland, om zijn eindexamen te doen en mogelijk als vlucht van de opstand die de Partai Komunis Indonesia onder leiding van Henk Sneevliet in Tegal voerde. In 1933 studeerde Spanjaard af als jurist. Een jaar later begon hij een advocatenpraktijk in Doetinchem. Spanjaard trad in 1936 in het huwelijk en hij zou vader worden van twee dochters. In 1938 was hij voorzitter van de Doetinchemse burgerwacht. Vlak voor de Duitse inval in Nederland werd hij gemobiliseerd en benoemd tot reserve-officier voor algemene dienst. Op 26 augustus 1940 meldde hij zich aan als lid van de Nationaal-Socialistische Beweging (NSB) van ir. A.A. Mussert.
Nationaal-socialist
Tijdens de Tweede Wereldoorlog profileerde Spanjaard zich tot een nationaal-socialist met bestuurlijk-politieke invalshoek. Uit een curriculum vitae dat Spanjaard in januari 1941 schreef, blijkt dat hij na zijn aanmelding bij de NSB werd aangesteld op de 6e, de juridische, afdeling van het Algemeen Hoofdkwartier van de NSB. Daar hield hij zich voornamelijk bezig met internationaal recht. Vervolgens hief hij zijn advocatenkantoor op en ging na enige tijd over naar de Opbouwdienst. Uiteindelijk werd Spanjaard hoofd van de afdeling Juridische Zaken van het Departement van Volksvoorlichting en Kunsten. In het culturele tijdschrift De Schouw van 15 oktober 1942 schreef Spanjaard een artikel, getiteld 'Het lidmaatschap van de Kultuurkamer', waarin hij heel duidelijk zijn antisemitische opvattingen naar voren liet komen. Een citaat:
- Op de eerste plaats sluit de Verordening in artikel 10 uitdrukkelijk joden en joodsch-vermaagschapte personen uit, een logisch gevolg van de opdracht aan de Kamer om haar taak 'in het licht van haar verantwoordelijkheid tegenover de volksgemeenschap' uit te oefenen. De begrippen Nederlandsche volksgemeenschap en jodendom zijn nu eenmaal onvereenigbaar, een stelling, die elders herhaaldelijk beter en uitvoeriger is geargumenteerd, dan binnen het bestek van deze beschouwing mogelijk zou zijn.
Tijdens de oorlog was Spanjaard begunstigend lid van de Nederlandsche SS. Ook participeerde hij in activiteiten van de Weerbaarheidsafdeling (WA) van de NSB. Spanjaards ouders waren niet content met de politieke keuze van hun zoon. Spanjaard sr. was adjunct-directeur van een door de Duitsers opgezet Joods Tehuis (Villa Bouchina) te Doetinchem.
Veroordeling
Nadat Nederland in 1945 van de Duitsers werd bevrijd werd Spanjaard jr. gearresteerd vanwege de medewerking die hij had verleend aan het nationaal-socialistische regime. Na hij twee jaar in voorarrest was gehouden werd hij op 7 juli 1947 veroordeeld tot gevangenschap tot 1 januari 1948,
- voorts ontzet uit beide kiesrechten, het recht om bij de gewapende macht te dienen en het recht om de advocatuur uit te oefenen.
Bovendien werd, zo schreef het Algemeen Handelsblad,:
- van het 'vermogen' van de verdachte, dat thans bestaat uit ƒ 60,- en ƒ 12,- aan contanten werd ƒ 7,50 verbeurd verklaard om, zoals de president het formuleerde: 'het zijne bij te dragen ter delging van de 'astronomische' schade, veroorzaakt door hem en zijn soortgenoten'.
Na het uitzitten van de gevangenisstraf vond Spanjaard een administratieve baan in Den Haag, waar hij in 1998 overleed.v
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
uit "Joodse NSB'ers" (p.46/47)van Chris van der Heijden uit 2006
| Zie ook: |
|---|