|
|
| (2 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) |
| Regel 1: |
Regel 1: |
| Met '''vuurwerk tijdens de jaarwisseling in Nederland''' wordt door particulieren aan het einde van [[oudejaarsavond]] vanaf 00.00 uur het [[Nieuwjaar|nieuwjaar]] traditioneel ingeluid. In 2012 werd er in Nederland voor 70 miljoen euro aan vuurwerk gekocht.<ref>[http://www.nu.nl/economie/2993878/minder-nederlanders-kopen-vuurwerk.html 'Minder Nederlanders kopen vuurwerk'], NU.nl.</ref>
| | <!--[[File:Vuurpijl wordt afgestoken uit fles.jpg|thumb|Vuurpijl wordt afgestoken uit fles]] |
| | [[File:1971 uitgeleid, 1972 knallend begonnen-516068.ogv|thumb|Jaarwisseling 1971-1972]] --> |
| | Het '''vuurwerk tijdens de [[jaarwisseling in Nederland]]''' is een [[traditie]] waarbij de Nederlandse bevolking op [[oudejaarsavond]] vanaf [[middernacht]] massaal [[vuurwerk]] afsteekt. |
|
| |
|
| == Letselschade == | | == Geschiedenis == |
| Jaarlijks gebeuren met vuurwerk vrij veel ongelukken met [[letselschade]], waarbij meestal [[jeugd]]igen en [[Adolescentie|jongvolwassenen]] oog- of handletsel oplopen. Veel van deze ongevallen gebeuren doordat men een stuk vuurwerk dat geweigerd heeft opnieuw probeert aan te steken. Doordat de [[lont]] nu veel korter is, explodeert het op het moment dat men het aansteekt. Het opnieuw afsteken van geweigerd vuurwerk wordt dan ook sterk ontmoedigd.
| | <!-- [[File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Chinese optocht TMnr 10004835.jpg|thumb|Chinese drakenoptocht in [[Sumatra]]. De Chinese Kamer van Koophandel viert het 100-jarig bestaan van het Koninkrijk]] --> |
| | Het particuliere vuurwerk werd in Nederland vanaf 1930 een vast onderdeel van de viering van oud en nieuw.<ref>Stichting Crisislab, [http://www.maatschappijenveiligheid.nl/wordpress/wp-content/uploads/2012/12/Achtergrondstudie-vuurwerk_nader_verkend.pdf De oud en nieuw problematiek verkend], 3 december 2012</ref> Deze traditie werd overgenomen door Nederlanders vanuit [[Nederlands-Indië]] waar het [[Chinezen in Indonesië|Chineze deel van de bevolking]] vuurwerk afstak bij de viering van het [[Chinees nieuwjaar]] en het Europese nieuwjaar<ref>http://www.jefdejager.nl/oudennieuw.php</ref>. |
|
| |
|
| De meest getroffen lichaamsdelen zijn [[vinger]]s (32%), [[hand]]en (25%), [[oog (anatomie)|ogen]] (15%) en het [[hoofd (anatomie)|hoofd]] (13%). Bij ongevallen loopt één op de twee slachtoffers brandwonden op. Sommige soorten vuurwerk halen 160 [[Decibel (eenheid)|decibels]] of meer en dat is 20 decibels boven de pijngrens waardoor gehoorschade kan optreden. Ter vergelijking: een opstijgend straal[[vliegtuig]] produceert op 100 meter afstand 125 decibels, discotheken zijn goed voor 110 decibels.<ref>[http://www.brandwonden.be/index.php/vuurwerk brandwonden.be]</ref>
| | <!-- [[File:Moeder en dochter met de vuurwerkverkoop Nederland.jpg|thumb|Tijdelijke vuurwerkverkoop daags voor oud en nieuw]] --> |
| | Vanaf 1970 nam het afsteken van vuurwerk door particulieren een grote vlucht door de toegenomen welvaart<ref>http://www.behoudconsumentenvuurwerknederland.nl/index.php/geschiedenis/</ref>. In 1971 werd er voor naar schatting 15 miljoen gulden aan vuurwerk gekocht. In 2012 was dit 70 miljoen euro.<ref>[http://www.nu.nl/economie/2993878/minder-nederlanders-kopen-vuurwerk.html 'Minder Nederlanders kopen vuurwerk'], NU.nl.</ref> De Nederlandse bevolking is binnen de Europese Unie grootverbruiker van vuurwerk met een bedrag van € 3,80 per inwoner, tegen € 1,40 per inwoner in andere Europese landen.<ref>Europese Commissie (2007), Impact Assessment: Proposal for a Directive 2007/23 /EC of the European Parliament and of the Council of 23 May 2007 on the placing on the market of pyrotechnic articles</ref> |
|
| |
|
| Verwondingen tijdens oud-en-nieuw door consumenten-, professioneel en zelfbouwvuurwerk zijn onder andere: [[oogletsel]] en permanente schade aan vingers en ledematen. Letsel kan ontstaan door onkundig gebruik, opzettelijk misbruik of onvoorspelbaar gedrag door modificatie en/of zelfbouw. Tijdens de jaarwisseling van 2010 naar 2011 overleed een persoon door zelfbouwvuurwerk.<ref>{{Citeer web|url=http://www.rtl.nl/%28/actueel/rtlnieuws/binnenland/%29/components/actueel/rtlnieuws/2011/01_januari/01/binnenland/twee-doden-door-vuurwerkongelukken.xml |titel=Twee doden door vuurwerkongelukken|auteur=|uitgever=RTLnieuws.nl |datum=1 januari 2011|bezochtdatum=21 april 2013}}</ref>
| | == Maatschappelijke gevolgen == |
| | Het vuurwerk geeft [[vuurwerkoverlast]] en [[vuurwerkletsel]] bij met name jongeren. Om deze reden is het [[Vuurwerkbesluit]] ingesteld waar eisen zijn vastgelegd voor de verkooptijden, veiligheid en afsteektijden. |
|
| |
|
| In 2004 opereerde het [[Oogziekenhuis]] in [[Rotterdam]] veertig vuurwerkslachtoffers die veelal gewond raakten door kleine vuurpijlen. 90 procent van deze slachtoffers zijn jongens tussen de 8 en 17 jaar. Een aanzienlijk deel van hen moet blijvend het licht in een oog missen.
| | ==Erfgoed== |
| | | Op 1 december 2015 is de vuurwerktraditie opgenomen in de [[Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed]]. <ref>''Consumentenvuurwerk is nu cultureel erfgoed'', op website [http://www.volkskrant.nl/binnenland/consumentenvuurwerk-is-nu-cultureel-erfgoed~a4199300/ volkskrant.nl]</ref> |
| Tijdens de jaarwisseling van [[2008]] naar [[2009]] zijn in Nederland in totaal 23 ogen volledig blind geworden ten gevolge van vuurwerk, terwijl er 14 ogen operatief moesten worden verwijderd. [[Oogarts]]en behandelden in totaal 269 ogen van 232 patiënten. Een derde van deze ogen is blijvend ernstig beschadigd. Zestig procent van de slachtoffers was omstander en stak zelf niets af. Ruim de helft van de slachtoffers was jonger dan 18 jaar. De cijfers zijn afkomstig van het Nederlands Oogheelkundig Gezelschap. Alle oogartsen in Nederland deden mee. Het is voor het eerst dat het aantal gevallen van oogletsel en de ernst ervan landelijk zijn geregistreerd.<ref>[http://wayback.archive.org/web/20090219113216/http://www.oogheelkunde.org/uploads/91/516/09_PERSBERICHT_Resultaat-jaarwisseling-2008-2009-23-blinde-ogen-door-vuurwerkfinal.pdf Nederlands Oogheelkundig Gezelschap, Persbericht 2 februari 2009: Resultaat jaarwisseling 2008/2009: 23 blinde ogen door vuurwerk]</ref>
| |
| | |
| === Preventie === | |
| Ieder stuk Nederlands consumentenvuurwerk heeft weliswaar verplicht een gebruiksaanwijzing, maar vaak schiet deze uit praktisch oogpunt tekort. Tegenwoordig zijn er echter websites waarop uitgebreider wordt ingegaan op het praktisch gebruik van de in Nederland beschikbare vuurwerkartikelen, de kenmerken van deze artikelen en de mogelijke gevaren. Verder spant Stichting Consument & Veiligheid zich sinds enkele jaren in om met name de jeugd bewuster te maken van deze gevaren. Bureau HALT spant zich met name in om overlast door vuurwerk te verminderen, door het aanleveren van lesmateriaal voor de [[basisvorming]] en het gestructureerd handhaven van alternatieve straffen voor overtreders, jonger dan 18 jaar.
| |
| | |
| Met spotjes op de [[televisie]] en op [[internet]] wordt er aandacht besteed aan de risico’s bij het afsteken van vuurwerk. Ze zijn vooral op jongeren gericht. Deze spotjes worden betaald door de overheid.
| |
| | |
| In 2011 werd in Nederland een campagne gestart door het [[Openbaar Ministerie]] en de politie waarbij een speciaal team op internet zoekt naar filmpjes van illegaal vuurwerk en experimenten met vuurwerk waarbij bommen worden geconstrueerd. Het team streeft naar verwijdering van dergelijke filmpjes en probeert de makers ervan te benaderen middels bijvoorbeeld e-mails. Filmpjes op [[YouTube]] kunnen ook een videoantwoord krijgen, waarin wordt uitgelegd dat de film strafbare feiten bevat en waarbij het gevaar wordt toegelicht.<ref>{{Citeer web|url=http://nos.nl/op3/artikel/315551-jacht-op-jonge-vuurwerkbommenmakers-geopend.html|titel=Jacht op makers vuurwerkbommen geopend|auteur=|uitgever=NOS|datum=22 november 2011|bezochtdatum=21 april 2013}}</ref><ref>{{Citeer web|url=http://www.youtube.com/user/TaskForceOVB|titel=TaskForceOVB’s Channel|auteur=TaskForceOVB|uitgever=[[YouTube]]|datum=|bezochtdatum=21 april 2013}}</ref>
| |
| | |
| == Overlast ==
| |
| {{Zie hoofdartikel|Vuurwerkoverlast}}
| |
| | |
| == Veiligheidstips ==
| |
| Hieronder staan tips die vaak worden gegeven{{Bron?||2011|05|21}} om vuurwerk op een veilige manier af te steken:
| |
| * Gooi nooit met vuurwerk.
| |
| * Steek vuurwerk altijd met gestrekte of slechts licht gebogen arm af, want het lichaam en het hoofd (gezicht) mogen zich niet boven het vuurwerk bevinden.
| |
| * Experimenteer niet met vuurwerk: maak het nooit open.
| |
| * Stop vuurwerk nooit los in jas- of broekzakken.
| |
| * Trek stevige kleding aan die bestand is tegen vonken (geen nylon).
| |
| * Bestudeer de gebruiksaanwijzing van tevoren.
| |
| * Zorg dat siervuurwerk altijd stevig en stabiel staat. Zet (kleine) pijlen altijd in een half met zand gevulde fles. Sla een pvc-buis in de grond voor grote vuurpijlen.
| |
| * Zet vuurwerkpotten altijd klem tussen vier stenen.
| |
| * Steek vuurwerk aan met een aansteeklont, sigaret of sigaar of gebruik een speciale Pyrotorch. Gebruik nooit lucifers of een aansteker.
| |
| * Steek geen vuurwerk uit de hand af.
| |
| * Steek niet-afgegaan vuurwerk (weigeraars) nooit opnieuw aan.
| |
| * Zorg dat anderen minstens zes meter afstand houden.
| |
| * Richt vuurwerk nooit op mensen, dieren of brandbare materialen.
| |
| * Draag een vuurwerkbril.
| |
| * Steek alleen groen viscolont aan.
| |
| | |
| ==Milieugevolgen==
| |
| Vlak na de [[jaarwisseling]] treedt voor een korte tijd zware [[luchtvervuiling]] op. In stedelijke gebieden leidt dit gedurende de nacht tot [[smog]]vorming. Ook de uitstoot van [[fijn stof]] leidt tot een hoge concentratie daarvan in de lucht. De vervuiling verdwijnt het ene jaar sneller dan het andere. Dit hangt sterk af van de [[wind (meteorologie)|windsnelheid]] en eventuele [[neerslag (atmosfeer)|neerslag]]. [[Patiënt]]en met luchtwegaandoeningen zoals [[astma]] en mensen met [[hart- en vaatziekten]] wordt aangeraden binnen te blijven. Onder de juiste weersomstandigheden, met name weinig wind, lage temperaturen en een hoge relatieve [[luchtvochtigheid]], kan het vele vuurwerk bij het inluiden van het jaar een extreem dichte [[mist]] veroorzaken, waarbij het [[Zichtbaarheid|zicht]] beperkt kan worden tot minder dan 10 meter, zoals in 1993 en 2007/2008 het geval was in Nederland. De rookdeeltjes fungeren als [[condensatiekernen]], waardoor veel vocht condenseert, wat mist kan veroorzaken of natuurlijke mist extra dik maken. Aangezien siervuurwerk hoger dan 10 meter opstijgt, is er van het fraaie effect van dit vuurwerk bij dichte mist weinig te zien. Bij de jaarwisseling van 2007/2008 werden veel vuurpijlen dan ook bewaard tot de avond van 1 januari.
| |
| | |
| De resten van het afgestoken vuurwerk blijven meestal op straat liggen en zijn dus [[zwerfafval]]. Er zijn echter ook veel burgers die de volgende dag netjes de straat aanvegen. In sommige [[gemeente (bestuur)|gemeenten]] worden speciale [[vuilniszak]]ken uitgedeeld om dit afval op te ruimen. Vuurwerk dat niet afgegaan is vormt een extra gevaar, omdat kinderen het vinden en proberen het alsnog af te steken.
| |
| | |
| [[Bestand:Vandalisme bushalte Rotterdam.jpg|thumb|left|200px|Met vuurwerk vernield bushokje in Rotterdam.]]
| |
| In verband met de gerede kans dat vuurwerk in [[brievenbus]]sen terecht komt (al dan niet beoogd), wordt de inwerpopening van Nederlandse brievenbussen tijdens de tweede helft van december grotendeels afgesloten. Alleen gewone brieven kunnen er dan nog in. Ook de prullenbakken die in de stad staan, worden om deze reden in die periode afgesloten, zodat er geen afval in kan worden weggegooid rond de jaarwisseling. Voor veel [[huisdier]]en (vooral honden en katten) is het afsteken van vuurwerk een regelrechte kwelling.
| |
| | |
| == Wetgeving ==
| |
| Het [[Vuurwerkbesluit]] bepaalt dat het afsteken van vuurwerk is geoorloofd van 31 december 18.00 uur tot 1 januari 2.00 uur.<ref>Tot en met de jaarwisseling 2013/2014 mocht dit vanaf 10 uur 's ochtends op 31 december</ref> Daarmee wordt symbolisch het oude jaar verjaagd en het nieuwe jaar binnengehaald. Een aantal soorten vuurwerk mag echter niet door [[particulier]]en gebruikt worden. Vuurwerk dat in België gewoon te koop is, wordt illegaal naar Nederland gebracht.
| |
| | |
| Volgens de Nederlandse regels moet consumentenvuurwerk tijdens vervoer en opslag altijd zodanig zijn verpakt, dat het kan worden ingedeeld in de subklasse 4. Daarnaast blijven voor consumentenvuurwerk de bestaande regels van kracht, waarbij beperkingen zijn gesteld aan de hoeveelheden en soorten werkzame stof.
| |
| | |
| == Vuurwerkverbod ==
| |
| Een gevolg van de negatieve neveneffecten van vuurwerk is dat er de laatste jaren steeds frequenter wordt gesproken over een vuurwerkverbod. Tot dusver lijkt daar niet voldoende politieke steun voor te zijn, met name omdat [[staatssecretaris]] [[Joop Atsma]] vuurwerk een ‘typisch Nederlandse traditie’ heeft genoemd. Niet alle gemeenten zijn daar blij mee. De gemeente [[Schiedam]] overweegt een plaatselijk verbod in te stellen vanwege de grote schadepost die vandalisme met vuurwerk veroorzaakt<ref>[http://www.trouw.nl/tr/nl/4324/Nieuws/article/detail/1842258/2011/01/11/Schiedam-wil-vuurwerk-verbieden.dhtml Trouw.nl: Schiedam wil vuurwerk verbieden]</ref>.
| |
| | |
| ==== Nationaal vuurwerk ====
| |
| Naast het particuliere vuurwerk heeft nu ook [[Amsterdam]] op de [[Dam (Amsterdam)|Dam]] een nationale viering met bijbehorend vuurwerkspektakel. Op 31 december 2007 werd er ook in [[Rotterdam]] bij de [[Erasmusbrug]] een nationaal vuurwerk georganiseerd.
| |
| | |
| {{Appendix}}
| |
|
| |
|
| {{Commonscat|Fireworks New Year celebrations in the Netherlands}} | | {{Commonscat|Fireworks New Year celebrations in the Netherlands}} |
| | {{Bron|bronvermelding= {{References}} {{Wikidata|}}}} |
| [[Categorie:Vuurwerk]] | | [[Categorie:Vuurwerk]] |
| [[Categorie:Immaterieel cultureel erfgoed in Nederland]] | | [[Categorie:Immaterieel cultureel erfgoed in Nederland]] |
| [[Categorie:Oud en nieuw]] | | [[Categorie:Oud en nieuw]] |
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Fireworks New Year celebrations in the Netherlands op Wikimedia Commons.
