Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Zeepaardje
| Zeepaardje | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Een zeepaardje (Hippocampus reidi) | |||||
| Taxonomische indeling | |||||
| |||||
| Geslacht | |||||
| Hippocampus Rafinesque-Schmaltz, 1810 | |||||
 Afbeeldingen Zeepaardje | |||||
Zeepaardje op  Wikispecies |
Een zeepaardje is een vis uit het geslacht Hippocampus en behoort tot de familie Syngnathidae, orde Syngnathiformes, de zeenaaldachtigen. De wetenschappelijke naam Hippocampus betekent letterlijk gebogen (campus) paard (hippos).
Beschrijving
Een zeepaardje is een vis, maar dat is niet te zien; het lichaam is sterk zijdelings afgeplat, het hoofd lijkt wel op dat van een paard en heeft een lange snuit. Ook heeft een zeepaardje een bolle buik, een lange, oprolbare grijpstaart en rijen knobbels of stekels, beenringen genoemd, en geen schubben. Hierdoor heeft een zeepaardje zowel een inwendig als uitwendig skelet, en is voor veel dieren te hard om op te eten. Een zeepaardje zwemt rechtop, en is erg langzaam want er wordt gezwommen met de kleine rugvin achteraan, hoewel deze razendsnel beweegt. Naast de stuwende rugvin zitten aan de zijkanten van de buik twee kleine sturende vinnen. Als een van de weinige vissen kan ook loodrecht naar boven en naar beneden gezwommen worden. Net zoals een kameleon kunnen beide ogen onafhankelijk van elkaar bewegen zodat niet het hele lichaam gedraaid hoeft te worden om iets te volgen. Ook kan het zeepaardje van kleur veranderen, en zelfs patronen en tekeningen aannemen.
Er zijn 35 soorten zeepaardjes bekend, die in grootte variëren van 2 cm (het dwergzeepaardje) tot meer dan 30 cm. Er zijn blauwe, groene en zelfs knalgele soorten, maar de meeste zijn bruingroen van kleur, hiermee valt een zeepaardje niet op tussen de waterplanten waar ze tussen leven. Met de staart grijpt het zeepaardje zich vast aan wieren, zeegrassen of koralen. Vaak hangt hij met de staart gekruld om een plantenstengel mee te deinen met het water.
Algemeen
Zeepaardjes leven in warmere wateren, de meeste soorten in de tropen. Dankzij de warme golfstroom komen er twee soorten voor die ook in de Noordzee leven; het kortsnuitzeepaardje (Hippocampus hippocampus) en het langsnuitzeepaardje (Hippocampus ramulosus). Met enige regelmaat wordt er één gevonden in Nederland en België, en verwacht wordt dat zeepaardjes steeds meer zullen voorkomen door de opwarming van het zeewater. Onlangs werd er zelfs één in de monding van de Britse rivier de Theems aangetroffen, voor het eerst in dertig jaar. Ook in de Oosterschelde zijn al meerdere exemplaren gevonden en zelfs in de Waddenzee, nota bene in het noordelijke Duitse deel.
Een zeepaardje heeft geen tanden en ook geen maag en kan het voedsel dus niet vermalen. Hierdoor moet voortdurend gegeten worden om aan voldoende voedingsstoffen te komen. De meeste soorten eten voornamelijk kleine kreeftachtigen of andere kleine diertjes zoals visjes die met de zuigsnuit snel naar binnen worden gezogen. Afgezien van zeekrabben heeft het zeepaardje maar weinig vijanden; hij is te graterig en te slecht verteerbaar.
Voortplanting
De voortplanting van zeepaardjes is opmerkelijk; het mannetje ontwikkelt namelijk de eitjes in een soort buidel op de buik. Voor de paring wordt een uitgebreide paringsdans gemaakt waarbij ook de kleuren vaak veranderen. Het vrouwtje brengt tijdens de paring, waarbij de staarten van een koppel verstrengeld zijn, de eicellen in de buidel, waarna het mannetje ze bevrucht met zijn zaad. Het mannetje raakt als het ware zwanger van het vrouwtje, en beschermt de embryo's in de buik tot deze zelfstandig kunnen leven waarna ze uit de buidel komen en een eigen leven leiden. Dit in tegenstelling tot de meeste vissoorten die de eitjes juist aan hun lot over laten. Er zijn wel meer diersoorten waarbij de man de jongen verzorgt, maar bij een zeepaardje vindt zelfs de bevruchting in het mannetje plaats, wat uitzonderlijk is. Nadat de jonge zeepaardjes de vader verlaten, kan hij direct weer zwanger worden. Behalve broedzorg kent het zeepaardje ook nog een andere bijzonderheid; veel soorten zijn monogaam, en blijven het hele leven bij elkaar. Ook is het een sociaal dier dat liefst in groepen leeft, en erg zachtaardig van aard is.
Aangezien het mannetje belast is met het uitbroeden van de jongen, kan het wijfje direct weer beginnen met het produceren van nieuwe eitjes. Het omgekeerde rollenpatroon leidt er ook toe dat bij deze dieren de wijfjes met elkaar wedijveren om de gunst van de mannetjes. Bij de meeste dieren vechten de mannetjes juist om de vrouwtjes, zeker bij vissen. Overigens kennen ook verwante groepen als de zeenaalden en zeedraken een mannelijke zwangerschap.
Trivia
- Er is ook een mythologisch zeepaard, een fabeldier met de voorkant van een paard en een achterzijde als een vis. Dit zeepaard duikt soms op in logo's en wapenschilden, zie Hippocampus (mythologie).
- Zeepaardjes worden als souvenir verkocht, en in landen als China gebruikt als traditioneel medicijn in de homeopathie, met name om de potentie te verhogen. Hoewel van geen enkel homeopathisch middel ooit is aangetoond dat het libidoverhogend werkt, worden er miljoenen zeepaardjes per jaar om deze reden opgevist.
- Twee hersendelen worden ook hippocampus genoemd vanwege de iets op een zeepaardje gelijkende kromme vormen.
Soorten
- Hippocampus abdominalis Lesson, 1827
- Hippocampus alatus Kuiter, 2001
- Hippocampus algiricus Kaup, 1856
- Hippocampus angustus Günther, 1870
- Hippocampus barbouri Jordan & Richardson, 1908
- Hippocampus bargibanti Whitley, 1970
- Hippocampus biocellatus Kuiter, 2001
- Hippocampus borboniensis Duméril, 1870
- Hippocampus breviceps Peters, 1869
- Hippocampus camelopardalis Bianconi, 1854
- Hippocampus capensis Boulenger, 1900
- Hippocampus colemani Kuiter, 2003
- Hippocampus comes Cantor, 1850
- Hippocampus coronatus Temminck & Schlegel, 1850
- Hippocampus denise Lourie & Randall, 2003
- Hippocampus erectus Perry, 1810
- Hippocampus fisheri Jordan & Evermann, 1903
- Hippocampus fuscus Rüppell, 1838
- Hippocampus grandiceps Kuiter, 2001
- Hippocampus guttulatus Cuvier, 1829
- Hippocampus hendriki Kuiter, 2001
- Hippocampus hippocampus (Linnaeus, 1758)
- Hippocampus histrix Kaup, 1856
- Hippocampus ingens Girard, 1858
- Hippocampus jayakari Boulenger, 1900
- Hippocampus jugumus Kuiter, 2001
- Hippocampus kelloggi Jordan & Snyder, 1901
- Hippocampus kuda Bleeker, 1852
- Hippocampus lichtensteinii Kaup, 1856
- Hippocampus minotaur Gomon, 1997
- Hippocampus mohnikei Bleeker, 1854
- Hippocampus montebelloensis Kuiter, 2001
- Hippocampus multispinus Kuiter, 2001
- Hippocampus procerus Kuiter, 2001
- Hippocampus queenslandicus Horne, 2001
- Hippocampus reidi Ginsburg, 1933
- Hippocampus semispinosus Kuiter, 2001
- Hippocampus sindonis Jordan & Snyder, 1901
- Hippocampus spinosissimus Weber, 1913
- Hippocampus subelongatus Castelnau, 1873
- Hippocampus trimaculatus Leach, 1814
- Hippocampus whitei Bleeker, 1855
- Hippocampus zebra Whitley, 1964
- Hippocampus zosterae Jordan & Gilbert, 1882
Externe links
- SoortenBank.nl beschrijving en afbeeldingen van Hippocampus ramulosus
Vrije mediabestanden over Hippocampus fish op Wikimedia Commons