Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Order Without Law: Where Will Anarchists Keep the Madmen?
| Politieke ideologieën |
|---|
| Dit artikel is een deel van de reeks over politiek |
| Ideologie
|
| Anarchisme |
| Christendemocratie |
| Communisme |
| Communitarisme |
| Conservatisme |
| Fascisme |
| Feminisme |
| Geoisme |
| Islamisme |
| Liberalisme |
| Libertarisme |
| Nationalisme |
| Pan-nationalisme |
| Nationaalsocialisme |
| Sociaaldemocratie |
| Sociaalliberalisme |
| Socialisme |
| Dorp:...... |
Order Without Law: Where Will Anarchists Keep the Madmen?[1] is een essay van de Amerikaanse econoom John D. Sneed. Het stuk was eigenlijk een lezing, uitgesproken tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van de Southern Economic Association and of the Public Choice Society, in november 1972. In het essay schetst Sneed hoe volgens hem recht en veiligheid in een staatloze samenleving zouden kunnen worden georganiseerd. Zo'n samenleving zou onder meer worden gekenmerkt door particuliere rechts- en veiligheidsbureaus die klanten bedienen met rechtsregels en (rechts)bescherming, het bestaan van polycentrisch recht en concurrentie tussen de aanbieders van recht en veiligheid, maar ook uitgebreide samenwerking tussen hen. De marktprikkel zou leiden tot eerlijke bewijsvoering, deugdelijke procesgang, en een behoorlijke behandeling van arrestanten en veroordeelden. De auteur stelt dat een anarchistische samenleving veel vreedzamer kan zijn dan de huidige, onder het monopolistische staatsbestel.
Het artikel past onder meer binnen het libertarisme en is dan ook op libertarische websites te vinden.(zie weblinks)
Inhoud essay
De auteur John Sneed hanteerde geen indeling in paragrafen, maar er is een reeks samenhangende thema’s uit zijn artikel te destilleren, met de nadruk op veiligheid en rechtshandhaving. Omdat regels en de handhaving daarvan volledig op een vrije markt worden geleverd en niet door overheden, kan men hier spreken van een rechtsmarkt.
- Inleiding en rechtvaardiging
De overheid faalt in de bescherming van burgers tegen de zeer winstgevende misdaad. Daarom dient er een alternatief voor het huidige collectieve rechtssysteem te worden uitgedacht, in plaats van lijdzaam te blijven toezien. Anarchie is volgens Sneed de meest voor de hand liggende optie, tegenover het huidige, ongeschikte staatsmonopolie. De vraag hoe recht en veiligheid zich onder anarchie zouden kunnen ontwikkelen, dient dan ook te worden beantwoord. Hiermee kan dan een werkbaar alternatief voor de huidige chaos worden verkregen.
- De organisatie van veiligheid
Burgers zouden onder anarchie kunnen kiezen voor particuliere beveiligers, aan de hand van de eigen behoeften aan (maximale) veiligheid dan wel het accepteren van een zeker risico, waarmee men goedkoper uit kan zijn dan onder het huidige, collectieve bestel. Ook is zelfbewapening naar eigen voorkeur een optie, bijvoorbeeld voor acute noodsituaties.
De veiligheidsmarkt organiseert zichzelf via de klantbehoeften. Te grote machtsconcentratie bij enkele aanbieders, die zo een de facto monopolie vormen, is slecht voor de dienstverlening, wat een risico van klantverlies betekent. De arbeidsintensiviteit van de dienstverlening beperkt de bedrijfsomvang. Ook het rayon dat beveiligers zullen willen bedienen, zal op winstmaximalisatie zijn afgestemd en op de typen eigendommen en eigen domeinen van de klanten.
De beveiligingsbedrijven concurreren met elkaar, ongeacht op welke wijze (van kapitalistisch tot communistisch) zij zijn georganiseerd. Economische zienswijzen kunnen zo wedijveren met elkaar, iets wat voor alle bedrijfstakken geldt; een echte anarchist zou sowieso alle systemen in vrijheid tolereren en geen systeem dicteren.
- Samenwerking in conflictoplossing en reputatievorming
Conflicten tussen cliënten van dezelfde beveiliger kunnen volgens interne conflictregels worden opgelost, ook bij uiteenlopende individuele contractvoorwaarden. Bij conflicten met cliënten van andere beveiligers treedt een logisch systeem van coöperatie in werking. Beveiligers kunnen en zullen vooraf onderlinge afspraken vastleggen over arrestatie en gevangenneming in geval van verdenking. Meewerken aan de arrestatie van een eigen cliënt door een andere firma, is volgens Sneed cruciaal, om drie redenen.
- Een weigerende beveiliger kan zelf ook andermans cliënt niet meer arresteren en zal zo machteloos worden in de verdediging van de eigen klanten. Bovendien dreigt een peperdure, gewelddadige confrontatie; op een rechtsmarkt hebben beveiligers dus economisch belang bij het voorkomen van geweld.
- Informatie-uitwisseling is cruciaal in de samenwerking tussen beveiligers, om daarmee criminelen de pas af te snijden. Dwarsliggen benadeelt deze samenwerking en daarmee ook de eigen cliënten.
- Een weigerende beveiliger trekt criminelen aan, hetgeen tot confrontaties en daarmee de eigen ondergang leidt.
Een beveiliger zal daarom meewerken aan de arrestatie van eigen cliënten die andermans regels overtreden. Het aantonen van de onschuld, maar ook medewerking aan de bestrijding van misdaad, waaronder die van de eigen schuldige cliënt, zijn van belang. Ook kan belastende informatie bekend raken, ten nadele van een onterecht weigerende beveiliger. Dit is funest voor diens reputatie. Formele procedures tussen beveiligers in aangrenzende en verder gelegen rayons zullen een en ander regelen.
- Voordelen voor de verdachte
Sneed betoogt dat het marktmechanisme een alleszins redelijk systeem biedt voor een verdachte, terwijl het huidige staatsmonopolie misbruik en mishandeling bevordert. Beveiligingsbedrijven zijn gelijkwaardig aan elkaar en er vindt daarom geen eenzijdig onderzoek meer tegen een verdachte plaats: tegenover de aanklagende tegenpartij, werkt de eigen beveiliger tegelijkertijd in dienst van hem. Onderzoek wordt evenwichtig en onterechte veroordelingen worden zo veel minder waarschijnlijk. Bewijsvervalsing wordt ontmoedigd, omdat dit de reputatie aantast. Tunnelvisies in onderzoek worden vermeden; alleen de vrije markt garandeert onpartijdigheid. Een beveiliger die bekend staat als dubieus, zal de noodzakelijke coöperatie in de weg staan: anderen zullen niet meer meewerken en willen voorkomen dat de misbruikpleger hun cliënten arresteert. Hiermee komt deze alleen te staan en zal dan ook de eigen cliënten niet meer optimaal kunnen dienen. Een goede reputatie is ook op dit punt cruciaal, en een beveiliger die arrestatie door een betrouwbare firma weigert, maakt zich verdacht.
Ook de hoogte van een borgsom en hoe om te gaan met iemand die op borgtocht vrij is (opsporen of niet), worden door de markt bepaald en niet door iemands machtspositie. De hoogte kan voorzien in vergoeding voor de slachtoffers, kostendekking en een winstbedrag voor de beveiliger van het slachtoffer.
- Conflicterende rechtsregels
Voor het geval van beschuldiging van overtreding van andermans regels, schetst Sneed een andere afhandeling. Dit hoeft niet vaak voor te komen en een waarschuwing aan de overtreder of diens beveiliger of een verbanning uit het rayon, zijn opties.
Arrestatie door de andere beveiliger toestaan is een optie, vooral als diens regels sterk afwijken en afkoop duur of impopulair is. Ook onderhandelen of een afkoopsom betalen zijn in een competitieve markt denkbaar. Gevangenhouding is sowieso duur en afkopen komen zowel de arresterende beveiliger als diens cliënt annex slachtoffer ten goede. Een afkoop zal duurder zijn naarmate het vergrijp erger is, maar waarmee gevangenschap ook redelijker wordt.
In geval van overtreding van andermans regels, waarbij de ander een onredelijk hoge straf eist, zoals de doodstraf voor een op zich niet gewelddadig vergrijp, kan hulp van andere beveiligingsbedrijven worden ingeschakeld, om een afkoopsom te betalen of tot ontzetting over te gaan. Hier speelt het collectieve belang mee dat alle bedrijven hebben om hun klanten zulke situaties te besparen, hetgeen de samenwerking bevordert en de waarschijnlijkheid van die ongewone situaties doet afnemen.
- Afwijkingen en standaardisatie
Beveiligers kunnen dus toestaan dat cliënten onder andere codes vallen, zolang dit redelijk is en de cliënten ermee instemmen. Een afkoop is denkbaar, afhankelijk van al of niet publieke wensen en vermeende opzettelijkheid van het vergrijp. In anarchie is een uniforme regelgeving onmogelijk, omdat overeenstemming tussen honderden miljoenen mensen onwaarschijnlijk is. Wel stelt Sneed dat zal worden gestreefd naar standaardisering, vooral op minder relevante punten, ook om de transactiekosten te beperken en de behoefte aan kennisuitwisseling (en dus bureaucratie) te minderen. Vooral bevolkingsgroepen of regio’s waar men minder economisch als wel meer religieus en moralistisch leeft, zullen minder standaardarrangementen voorkomen. Vooral geweldsdaden lenen zich voor standaardisatie. Ook hier bestaat de prikkel tot informatie-uitwisseling aangaande afwijkende codes; dit voorkomt overtredingen met alle dure juridische nasleep ervan.
- Veroordeling en bestraffing
De rechtbanken zouden volgens Sneed al even efficiënt werken als het verdere rechtsbestel. Een beveiliger heeft belang bij het eerlijk en snel afhandelen van een zaak, als zijn cliënt in handen van de tegenpartij is. Arbitrage kan een oplossing zijn, bij onderhandelingen of een bekentenis, dan wel als beide partijen overtuigd zijn van hun zaak en ook voor hun eigen cliënt het beste willen. Een arbiter kan het recht op afdwingen opeisen en worden betaald om zijn beslissing af te dwingen. Beveiligers kunnen vooraf overeenkomen welke arbiter voor welke zaken worden ingezet.
Ook over de bewijsvoering kan men afspraken maken, of de arbiter kan dit als de partijen hierover geen overeenstemming hebben bereikt. Hier is ook tot op zekere hoogte standaardisatie denkbaar. Bij vrijspraak moet de arresterende partij een schadevergoeding betalen aan de beschuldigde, waarbij onzekerheid in de uitspraak deze boete kan verlagen. Is de verdachte wel schuldig verklaard, dan krijgt hij en/of zijn beveiliger de straf. Deze bestaat uit restitutie voor het slachtoffer of diens nabestaanden en vergoeding voor zijn beveiliger voor alle gemaakte vervolgingskosten en daarbovenop een winstmarge.
De veroordeelde kan zijn boete zelf betalen, dan wel zijn beveiliger doet dit. Zij kunnen daarbij een terugbetalingsregeling overeenkomen. Een schadevergoeding aan het slachtoffer kan voldoende zijn en de zaak wordt gesloten. Bij terugbetaling kan de beveiliger kiezen voor tewerkstelling van de eigen cliënt, eventueel onder vrijheidsbeperkende voorwaarden om risico van ontsnapping te verminderen.
De veroordeelde kan werkaanbiedingen krijgen en deze accepteren, maar ook het werk staken en tegelijk onder de hechtenis blijven vallen van zijn beveiliger. Hij blijft mobiel en kan een loon naar arbeidsproductiviteit krijgen, waar hij naast betaling van zijn strafbijdrage zelf nog van kan leven.
- Voordelen boven het huidige strafsysteem
De arbeidsmobiliteit en de bijbehorende marktbeloning, verkorten de strafperiode van de veroordeelde aanzienlijk. Dit verhoogt de moraal bij veroordeelden volgens Sneed enorm. Ook stimuleert deze vrijheid van werken het volgen van een opleiding, omdat dit zich in een hoger loon uitbetaalt. Hierin kan de beveiliger of bestraffer behulpzaam zijn. Een dergelijke prikkel ontbreekt bij een stelsel van onaangename dwangarbeid tegen vaste beloning.
De veroordeelde kan heel goed in dienst blijven bij zijn werkplek, ook via de straffirma. Hiermee blijven vroegere criminelen dus van straat. De werkplek zal zo aantrekkelijk zijn voor veroordeelden, waardoor die de beste werknemers kan aantrekken. De veroordeelde heeft een prikkel tot goed gedrag, omdat hij zijn relatieve vrijheid behoudt en hier heeft de beveiliger voordeel van omdat er minder bewaking nodig is. Ook zouden veroordeelden gewoon goederen kunnen aanschaffen, hetgeen een zwarte markt voorkomt.
- Conclusies
Sneed vindt de geschetste markt een aannemelijk alternatief, die aan wensen van de marktparticipanten kan worden aangepast, zoals elke markt. Het levert de grootste vrijheid voor het grootste aantal mensen en zelfs tijdelijk onvrijen leven er vreedzaam.
Ook maatschappelijk verbetert er een en ander. ’Slachtofferloze misdaden’ worden niet langer vervolgd en misdaadsyndicaten, gespecialiseerd in verboden middelen, zouden ophouden te bestaan. Er is een prikkel om draaideurcriminelen te voorkomen via educatie en rehabilitatie. Restitutie, zoals onder een anarchistisch systeem, maakt dat misdaad werkelijk niet loont. De enorme kosten van de huidige politie, justitie en bureaucratie, kunnen worden bespaard en elders nuttig en productief ingezet. De economische groei die dan mogelijk wordt, zou armoede goeddeels uitroeien en criminele neigingen nog verder doen afnemen. Tenslotte zou het marktproduct in veiligheid superieur zijn aan wat het overheidsmonopolie levert.
De keuze is dus tussen monopolie of concurrentie. Monopolies in andere markten zijn ongewenst en dat kan ook voor het staatsmonopolie gaan gelden. Het alternatief is een vrije samenleving, een anarchistische samenleving.
Weblinks
- Order Without Law: Where Will Anarchists Keep the Madmen? online:
- Order Without Law: Where Will Anarchists Keep the Madmen?, (pdf), Journal of Libertarian Studies, jaargang 1 (1977), nr. 2, pp. 117-124. Website Mises Institute.
- Order Without Law: Where Will Anarchists Keep the Madmen? (html), LewRockwell.com, 2004.
Vergelijkbare literatuur
- Gustave de Molinari, The Production of Security (Oorspr. De la Production de la Securité) op mises.org/web/2716, website Mises Institute, vertaling van De la Production de la Securité (1849), © 1977 J. Huston McCulloch.
- Murray Rothbard, For a new Liberty hoofdstuk 12: The Public Sector, III: Police, Law, and the Courts, editie 2002, website Mises Institute.
- David Friedman, The Machinery of Freedom, hoofdstuk 29: Police, Courts, and Laws--on the Market, laatste druk 1989.
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- º Nederlands: Orde zonder wet: wat doen anarchisten met de gekken?