Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Geschiedenis van Zweden
Dit artikel beschrijft de geschiedenis van Zweden.
Oudste bewoners
De geschiedenis van Zweden begint met het binnentrekken van de Germanen vanuit het zuiden meer dan tweeduizend jaar geleden. De voorouders van de Zweden vestigden zich voornamelijk aan de oostkust van Zweden, de zuidwestkust van Finland (Finland was zodoende een onderdeel van Zweden) en op de eilanden Öland, Gotland en Åland. Eeuwenlang woonden in het huidige Zweden verschillende Germaanse stammen; de Svear uit Svealand en de Gauten uit Götaland waren de belangrijkste. In het noorden leefden de Saami een teruggetrokken bestaan.
Zweedse eenwording
Vanaf de 8e eeuw vonden er vanuit Scandinavië allerlei plundertochten plaats door de Vikingen, die de kusten van Europa afstroopten op zoek naar buit. Maar ook dreven zij veel handel; vanuit Zweden trokken kooplieden naar de rivieren van Oost-Europa en vestigden daar handelsposten tot aan de Zwarte Zee. Zo stichtten zij daar het Kievse Rijk.
In 970 werd Erik de Overwinnaar de eerste koning van Zweden door de twee grote stammen onder zijn gezag te verenigen.
In 1319 stierf het Noorse koninklijk huis Ynglinge uit en werd de Zweedse koning ook koning van Noorwegen.
Kalmarunie en zelfstandigheid
Na het verval van het tijdperk der Vikingen en de vereniging van de Svear met de Gauten vormde Zweden in 1397 samen met Denemarken en Noorwegen de Unie van Kalmar. Zweden verliet de Unie aan het begin van de zestiende eeuw, en verkeerde vele jaren bijna voortdurend in oorlog met zijn buren; uiteindelijk slaagde de Zweedse Onafhankelijkheidsoorlog. Het nog altijd met Noorwegen verenigde Denemarken kon met name het verlaten van de Unie door Zweden niet aanvaarden; de twee buurlanden gingen samen verder als Denemarken-Noorwegen. Denemarken verloor echter aan macht en Zweden veroverde Skåneland (Blekinge, Halland en Skåne).
Zweedse Gouden Eeuw
 Zie Koninkrijk Zweden (1523-1814) voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
In de 17e en 18e eeuw kende Zweden zijn Gouden Eeuw en werd het grondgebied met wapengeweld uitgebreid. In die tijd was Zweden twee keer zo groot als nu, en omvatte naast Finland ook grote delen van de Baltische staten en delen van het Heilige Roomse Rijk der Duitse Naties, zoals grote delen van Pommeren, Wismar en Bremen-Verden. Binnen een eeuw gingen deze gebieden weer verloren, met name in 1721 na de verpletterende Zweedse nederlaag in de Grote Noordse Oorlog, en Finland ging in 1809 over naar de Russische tsaar.
19e en 20e eeuw
Aan het einde van de Napoleontische oorlogen werd Zweden op het Congres van Wenen Noorwegen overhandigd voor de Zweedse bijdrage aan de overwinning op het Eerste Franse Keizerrijk; tegelijk strafte men daarmee Denemarken, dat Fransgezind was geweest. De landen vormden de Verenigde Koninkrijken van Zweden en Noorwegen (beter bekend als Zweden-Noorwegen), tot Noorwegen zich uiteindelijk in 1905 afscheidde.
Sinds 1814 is Zweden niet meer in oorlog geweest, door een politiek van strikte neutraliteit. Zo is het geen lid van de NAVO.
In de 19e eeuw was Zweden een van de armste landen in Europa, met veel alcoholmisbruik. In deze tijd emigreerde een aanzienlijk deel van de bevolking naar de Verenigde Staten waar nu nog veel Amerikanen op Zweedse voorouders kunnen wijzen.
Door technische verbeteringen in transport werd het land in staat gesteld om natuurlijke hulpbronnen in verschillende delen van het land goed te gebruiken, met name hout uit de uitgestrekte bossen en ijzererts uit Kiruna. Dit vormde de basis voor de verzorgingsstaat zoals die zich in het begin van de 20e eeuw vormde.
Door zijn neutraliteit is Zweden geen lid van de NAVO en moet de defensie dus helemaal alleen organiseren. Hierdoor heeft Zweden een vrij grote wapenindustrie met als voornaamste product een eigen ontworpen gevechtsvliegtuig. Daarnaast is er een grote auto- en machine-industrie. Ook design in o.a. de meubelwereld is een bekend Zweeds product.
Zweden is sinds 1995 lid van de Europese Unie. Sinds 19 september 1973 is Karel XVI Gustaaf koning van Zweden.
Zie ook
Geschiedenis van:
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met History of Sweden op Wikimedia Commons.