Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Rivier
Een rivier is een min of meer natuurlijke waterstroom. Elke rivier ligt in een stroomgebied. Dat is het totale omringende gebied waarbinnen al het overtollige water via die ene rivier wordt afgevoerd.
Soorten
Er wordt onderscheid gemaakt tussen oceanische rivieren (in België ook wel stromen genoemd) die in een zee of oceaan uitmonden, en continentale rivieren die in een meer, een moeras of woestijn eindigen. Een beek is de aanduiding voor een kleine rivier. Een rivier die in een andere rivier uitmondt wordt een zijrivier of bijrivier genoemd. Zo spreekt men ook van een rivierarm, riviermond en een riviervak.
Natuurlijk rivierverloop
Het stroomgebied van een rivier beslaat het oppervlak dat in deze rivier of zijn zijrivieren afwatert. De scheidingslijn tussen twee stroomgebieden wordt de waterscheiding genoemd. De bepaling van de linker- en de rechteroever van een rivier gebeurt vanaf de bron (in de richting van de stroming) van de rivier gezien.
Er wordt onderscheid gemaakt naar de vorm van een rivier. Zo worden meanderende en vlechtende rivierbeddingen onderscheiden. Een meanderende bedding bestaan uit één stroomgeul; deze geul kronkelt en de bochten kunnen uitbouwen en zichzelf afsnijden. De bedding van een vlechtende rivier kent meerdere stroomgeulen die door elkaar heen vlechten en regelmatig verschuiven. Er zijn ook gebieden waar één rivier meerdere, semi-parallellopende geulen vormt zonder te gaan vlechten (bijvoorbeeld in rivierdelta's en heel vlakke riviervalleien). In vlakke, laaggelegen rivierdalen en delta's (zoals Nederland) zijn riviergeulen vaak meanderend, vooral als ook de afvoer van de rivier redelijk constant is, bijvoorbeeld omdat zij een groot stroomgebied heeft (Rijn, Amazone, Mississippi). Rivieren in berggebieden, rivieren met heel kleine stroomgebieden en andere rivieren waarvan de afvoer over het jaar sterk wisselt zijn vaak van het vlechtende type. In de laatste ijstijd was de Rijn in Nederland een vlechtende rivier.
Termen
Menselijk ingrijpen
Sinds de Middeleeuwen zijn de kleinere deltariviertakken in Nederland afgedamd (Linge, Oude Rijn, Hollandse IJssel) en zijn de grotere takken voorzien van bandijken en andere dijken. De polders tussen de rivieren (bijvoorbeeld Betuwe) werden zo beschermd tegen overstroming. Verder zijn veel meanders – van beken en van grote rivieren – vanwege kanalisatie afgesneden. Met het oog op veiligheid en verwachte toekomstige klimaatverandering wordt sinds de bijna-overstromingen in 1993 en 1995 grondig nagedacht over dijkverhogingen en het anderszins voorkómen van overstromingen langs de grote rivieren (bijvoorbeeld nieuwe overlaatgebieden om bij hoogwater de hoogste afvoerpieken af te kunnen toppen).
Een natuurlijke rivier zonder bescherming zal in de buitenbocht uitslijpen en in de binnenbocht verzanden. Om de rivier op dezelfde plaats te houden legt men kribben en strekdammen aan. Door de aanleg hiervan krijgt de rivier een regelmatige loop en wordt de vaargeul op z'n plaats én op diepte gehouden.
Langste rivieren
Volgens velen is de Nijl met zijn 6650 km de langste rivier ter wereld, maar daarbij is de lengte van de hele Nijl inbegrepen, terwijl die in feite een afzonderlijke rivier is. In ieder geval is het de langste rivier van Afrika. De Amazone is 6437 km lang, de Blauwe Rivier 6380 km, de Missouri/Mississippi 5970 km, de Ob 5410 km, de Gele Rivier 4830 km, de Kongo 4630 km, de Lena 4400 km, de Amoer 4350 km, de Mekong 4345 km, de Niger 4160 km en de Jenisej 4102 km.
Van de rivieren die door de lage landen stromen is de Rijn de langste met zijn 1320 km. Op de wereldranglijst bezet hij een gedeelde 111de plaats. De tweede rivier is de Maas met 900 km en daarna volgen de Schelde met 350 km en de Leie met 202 km.
Zie ook
- Lijst van rivieren
- Lijst van rivieren in Nederland
- Lijst van rivieren in België
- Schelde, Rijn en Maas
- Verticale rivierwerking
- Rivieraal, aal of paling, in een rivier levend.
- Rivierbedding, het bed oftewel bodem van een rivier.
- Rivierbericht, bericht omtrent de waterstand of ijsgang in rivieren in kranten / op internet.
- Riviercorrespondentie, verstandhouding bij hoogwater of bij ijsgang, tussen de verschillende posten, opgesteld langs de beide oevers van de hoofdrivieren en bezet door ambtenaren van rijkswaterstaat.
- Rivierbezinking, grind, zand, klei enz. welke stoffen zich in het rivierwater afzetten of afgezet hebben.
- Rivierduin, zandheuvel langs sommige rivieren.
- Riviergezicht, tekening, schilderij van een uitzicht op een rivier.
- Riviergod, mythische stroomgod. (ook : riviergodin).
- Rivierkaart, kaart waarop een rivier gedeeltelijk of geheel is afgetekend.
- Rivierkreeft, verzamelnaam voor in helder, stromend water levende kreeften (De rivierkreeft was in de vijftiger jaren als gevolg van watervervuiling vrijwel geheel uit de Nederlandse wateren verdwenen. In 1970 zijn weer rivierkreeften, zij het van een andere soort, in Nederland waargenomen).
- Rivierpaard (Hippopotamus), nijlpaard.
- Rivierpolitie, de politie op en om rivieren.
- Rivierrecht (rivierenrecht), rechtsregels betreffend het gebruik van de rivieren.
- Riviervaart, scheepvaart op een rivier.
- Rivierschip
- Rivierventerij, per schip aan de schipper of de opvarenden van een vaartuig goederen te koop aanbieden of verkopen.
- Riviervis, vis die zich in rivieren ophoudt, zoetwatervis, zoals de baars en de snoek.
- Riviervarken, waterzwijn.
- Rivierstand, hoogtestand van het water in een rivier.
- Rivierwerk, werk dat wordt uitgevoerd ter verbetering van de rivier. / Het tot stand gebrachte werk, bijvoorbeeld : een dam, hoofd enz.
Externe links
- Waterkwaliteit en waterbodem in Vlaanderen, kaartensysteem met fysico-chemische en biologische waterkwaliteit in de Vlaamse rivieren
- PKB Ruimte voor de Rivier. Investeren in veiligheid en vitaliteit van het rivierengebied (dec 2006)
Vrije mediabestanden over River op Wikimedia Commons