Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Krant
* Le Monde : in Berliner-formaat
* The Guardian : in British broadsheet-formaat
* Daily Mail : in tabloid-formaat
* Times : in compact-formaat
* Berliner Zeitung en Neues Deutschland : tussen "broadsheet" en "Berliner"
* Een vel A4-papier is geplaatst ter vergelijking.
Een krant (vroeger courant) is een regelmatig verschijnende gedrukte uitgave, waarin nieuws wordt opgenomen.
Een moderne krant heeft drie basisfuncties. Ten eerste moet de krant haar lezers objectieve informatie bieden over datgene wat gebeurt in de wereld. Daarbij gaat het over actuele gebeurtenissen of informatie die verbonden is met deze actualiteit. Ten tweede plaatst een moderne krant deze gebeurtenissen en ontwikkelingen in een context. De krant geeft duiding en levert commentaar. Tot slot kunnen bedrijven, instellingen en personen adverteren in de krant. Vanzelfsprekend zijn deze functies niet in alle kranten gelijkmatig aanwezig en zijn de verhoudingen in de loop der tijd geëvolueerd. Daarnaast heeft elke krant ook nog een aantal nevenfuncties, zoals de lezers ontspanning bieden.
Dikwijls wordt het begrip krant gebruikt als synoniem voor dagblad. Dit is feitelijk niet juist. Zoals de naam al aangeeft verschijnt een dagblad dagelijks (doorgaans met uitzondering van zondag), terwijl sommige kranten minder frequent verschijnen. Elk dagblad is dus ook een krant, maar niet elke krant is een dagblad. In informele Belgisch-Nederlandse spreektaal wordt een krant soms ook gazet genoemd.
Doorgaans wordt er onderscheid gemaakt tussen algemene kranten en gespecialiseerde kranten. De meeste dagbladen zijn een voorbeeld van de eerste soort, kranten als Cobouw en het Agrarisch Dagblad zijn voorbeelden van de tweede soort.
Sommige van de huidige dagbladen zijn als krant begonnen. In de naam is dit soms nog terug te vinden. Een voorbeeld hiervan is de Leeuwarder Courant; op 29 juli 1752 voor het eerst verschenen als Leeuwarder Saturdagse Courant.
De Belgische krant Het Nieuwsblad verschijnt wel op zondag.
Een voorbeeld van een krant die niet als dagblad verschijnt is Le Monde Diplomatique, die maandelijks verschijnt.
Een recent fenomeen zijn de gratis kranten, die de laatste jaren qua oplage de betaalde kranten naar de kroon steken. In Nederland zijn dat de Sp!ts, de Metro en De Pers. België kent enkel Metro, dat zowel in een Franstalige als een Nederlandstalige versie verschijnt.
Nederland
Nederland kent zeven landelijke betaalde ochtendbladen: De Telegraaf, de Volkskrant, Algemeen Dagblad, Trouw, Nederlands Dagblad, Financieele Dagblad, en nrc.next (verschijnt alleen op werkdagen). Daarnaast zijn er drie landelijke avondbladen: Het Parool, NRC Handelsblad en het Reformatorisch Dagblad. Verder zijn er vele regionale kranten. Er zijn drie landelijke gratis kranten: Metro, Sp!ts en De Pers. Voorheen was er ook DAG, maar deze is sinds 2 oktober 2008 gestopt.
Bijna 70 procent van de Nederlandse bevolking, ouder dan 13, leest dagelijks een krant. De Telegraaf is met een bereik van 15 procent de meest gelezen krant, gevolgd door het Algemeen Dagblad met 11 procent. De Gelderlander is de meest gelezen regionale krant (4 procent). Metro heeft van alle gratis kranten het hoogste bereik met 13,7 procent per dag.[1]
In 2008 had de helft van de Nederlandse huishoudens een abonnement op een krant.
Oudste Nederlandse krant
De oudste Nederlandse krant was de Courante uyt Italien, Duytslandt & C uit 1618. Ze bestond uit een enkel blaadje papier, ongeveer op A4-formaat, aan één kant bedrukt. Een exemplaar ervan berust in de Zweedse Koninklijke Bibliotheek.
België
In België zijn kranten voornamelijk in hun eigen taalgebied actief. Bovenregionaal zijn: Het Laatste Nieuws, Het Nieuwsblad, De Standaard, De Morgen, De Tijd, en de Franstalige kranten Le Soir, L'Echo, La Dernière Heure en La Libre Belgique. De enige grotere kranten die niet over heel Vlaanderen worden gelezen zijn Gazet van Antwerpen en Het Belang van Limburg. De Gentenaar is de Gentse editie van de krant Het Nieuwsblad en De Nieuwe Gazet is de Antwerpse editie van de krant Het Laatste Nieuws.
Elders
In Groot-Brittannië zijn enkele kranten de The Independent, The Times, The Daily Telegraph, The Guardian, The Observer, The Daily Mail, The Sun, The Daily Express en de The Daily Mirror.
In de Verenigde Staten en Canada zijn enkele kranten de The Wall Street Journal en USA Today. Grote steden hebben ook een eigen krant zoals de The New York Times en de The Washington Post. In Canada de The Globe and Mail en The National Post.
Andere voorbeelden van wereldwijd bekende en aansprekende kranten zijn Le Monde (Frankrijk), El País (Spanje), La Repubblica (Italië), Frankfurter Allgemeine Zeitung (Duitsland) en Pravda (Rusland). Tevens zijn er internationale kranten, zoals de International Herald Tribune.
Sinds de beginjaren van de Sovjet-Unie werden muurkranten gemaakt, een fenomeen dat zich in de jaren erna snel verspreide over de andere communistische landen.
Zie ook Lijst van dagbladen.
Chronologie
59 v.Chr..: Julius Caesar neemt het initiatief om in Rome de Acta diurna uit te geven, dagelijkse berichten over diverse stads- en staatsaangelegenheden, gepubliceerd op uithangborden op openbare plaatsen.
713: De eerste handgeschreven krant, Kai Yuan Za Bao, wordt in China gepubliceerd.
1605: Johann Carolus publiceert de eerste wekelijkse krant, de Relation, in Straatsburg, dat toen nog op Duits grondgebied lag. Het oudst bewaard gebleven exemplaar dateert uit 1609. Ongeveer tegelijkertijd verschijnt in Wolfenbüttel in Brunswijk de krant Aviso. Het netwerk van medewerkers van beide kranten strekte zich uit over heel Europa. Het nieuws was daarom voornamelijk nieuws uit het buitenland. Beide kranten voldeden aan de criteria die tegenwoordig voor een krant gelden: gedrukt, regelmatige verschijning, grote oplage en de mogelijkheid tot abonneren.
1610: Amsterdam krijgt haar eerste Franstalige krant.
1618: Courante uyt Italien, Duytslandt, &c. (zie boven) verschijnt in Amsterdam als eerste krant in de Nederlandse taal.
1620: Abraham Verhoeven, die sinds 1605 op onregelmatige tijdstippen nieuwsboekjes en nieuwsprenten had gepubliceerd, begint te Antwerpen met de regelmatige uitgave van zijn Nieuwe Tijdinghen, de eerste krant met krantenkop en illustraties op de voorpagina.
1621: De eerste Engelstalige private krant, The Corante, wordt voor de eerste maal gepubliceerd, in Londen.
1631: La Gazette, de eerste Franse krant komt uit.
1645: Oprichting van de tot en met 2006 oudste krant, Post- och Inrikes Tidningar te Zweden, met dagelijks nieuws over faillissementen en mededelingen van bedrijven en de overheid. Het dagblad, volgens de World Association of Newspapers (WAN) het oudste ter wereld, is vanaf 1 januari 2007 alleen nog op internet te lezen.
1650: 's Werelds eerste dagelijks gedrukte krant, Einkommende Zeitungen (binnenkomende mededelingen) wordt opgericht in Leipzig, Duitsland.
1656: De Opregte Haarlemsche Courant wordt opgericht, eerst als weekblad (Weeckelijcke Courante van Europa), later als dagblad. Fuseerde in de Tweede Wereldoorlog met het Haarlems Dagblad. Sindsdien maakt dat blad er aanspraak op de oudste krant ter wereld te zijn.
1665: De oudste nog bestaande Engelse krant, The London Gazette wordt voor het eerst uitgegeven.
1666: De eerste Deense krant, Den Danske Mercurius, verschijnt in Ribe door Anders Bording.
1690: Worcester Post-Man opgericht. In 1753 wordt dat Berrow's Worcester Journal. The Worcester Post-Man/Berrow's Worcester Journal is 's werelds oudste overgebleven onofficiële krant. Publick Occurrences Both Foreign and Domestick in Boston wordt ook de eerste krant gepubliceerd in Brits Noord-Amerika.
1702: De eerste dagelijkse krant van Engeland, the Daily Courant, wordt opgericht door Samuel Buckley.
1728: Sankt-Peterburgskie Vedomosti, de oudste Russische krant die nog steeds in omloop is, wordt opgericht in Sint-Petersburg.
1749: Berlingske Tidende, de oudste nog bestaande Deense krant, wordt opgericht door E.H Berling.
1752: De Leeuwarder Courant wordt opgericht, de oudste nog bestaande onafhankelijke krant van Nederland.
1763: Norske Intelligenz-Sedler, de eerste krant van Noorwegen, wordt uitgegeven.
1785: The Daily Universal Register wordt opgericht door John Walters. Op 1 januari 1788 wordt dit The Times.
1827: El Mercurio, de oudste Spaanstalige krant, verschijnt voor het eerst in de havenstad Valparaíso in Chili.
1851: The New York Times wordt voor het eerst gepubliceerd.
1871: Yokohama Mainichi Shimbun (Yokohama Daily News) wordt gesticht als de eerste dagelijkse krant in Japan.
1884: Ottmar Mergenthaler vindt de Linotype uit, een zetmachine die werd gebruikt tot in de jaren tachtig van de twintigste eeuw.
Zie ook
- Centrum voor Informatie over de Media (CIM)
- Dagblad
- Huis-aan-huisblad
- Krantenbank
- Krantenjongen
- Krantenstok
- Lijst van dagbladen
- Maandblad
- Persmuseum
- Tijdschrift
- Weekblad
Externe links
- Landelijke Kranten Databank Gegevens over duizenden Nederlandse kranten, verzorgd door het Persmuseum en Eric Hennekam
- Project Databank Digitale Dagbladen van de Koninklijke Bibliotheek: gratis op internet beschikbaar stellen van Nederlandse kranten van 1618 tot de twintigste eeuw. Doel: 8 miljoen gearchiveerde pagina's.
- Krantenarchief van de Koninklijke Bibliotheek
- Digitale archief van het Dagblad van het Noorden, de Leeuwarder Courant, de weekbladen van NDC mediagroep en meer
- Ontwikkelingen in digitalisatie van kranten verzorgd door archieven.org
- Archief Baarnsch Weekblad 1889 en 1890
- Index van kranten wereldwijd
- (en) elke dag de voorpagina's van kranten gedigitaliseerd : 618 kranten uit 62 landen
✿ Linken bezocht 28 mei 2010
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Newspapers op Wikimedia Commons.